Hoe kinderen empathie ‘erven’ van hun ouders

Wanneer we onze kinderen met empathie behandelen, zullen zij op hun beurt ook empathisch omgaan met hun vrienden en kinderen. Dat ontdekte een groep Amerikaanse psychologen na een langlopend onderzoek van 25 jaar. Toch zijn ouders niet de enigen die de sociale vaardigheden van kinderen beïnvloeden.

Een team onder leiding van psycholoog Jessica Stern van de Universiteit van Virginia volgde sinds 1998 meer dan 180 mensen. De kinderen, aanvankelijk rond 13 jaar oud, werden geobserveerd terwijl ze problemen bespraken met hun moeders. De daaropvolgende zeven jaar bespraken de jongeren elk jaar een probleem met hun leeftijdsgenoten als onderdeel van het onderzoek. Ongeveer tien jaar later werd hen gevraagd hoe ze met hun eigen kinderen omgingen. Tijdens de gesprekken observeerden de psychologen de reacties van de deelnemers en de steun die ze elkaar boden. De bevindingen verschenen in het wetenschappelijk tijdschrift Child Development.

Van generatie op generatie

Stern: ‘We ontdekten dat de empathie van moeders voor 13-jarigen een indicatie was voor de empathie van jongeren tegenover hun vrienden in de daaropvolgende jaren. Er werd voorspeld dat jongeren die empathisch met hun vrienden omgingen, later bij hun eigen kinderen meer ondersteunend gedrag zouden vertonen. Dat voorspelt op zijn beurt weer meer empathie bij de volgende generaties.’

‘Als we empathische kinderen willen opvoeden, is het belangrijk dat ze zich onmiddellijk begrepen en gesteund voelen. We moeten ze de kans geven om die vaardigheden samen met hun leeftijdsgenoten aan te scherpen’, verklaart de onderzoekster. De adolescentie is een belangrijke fase voor de ontwikkeling van het sociale brein. Lessen die jongeren thuis leren, kunnen ze verfijnen en ontwikkelen door hechte banden met leeftijdsgenoten.

Tijd doorbrengen met leeftijdsgenoten is daarom cruciaal voor de ontwikkeling van sociale vaardigheden zoals empathie. ‘We denken vaak dat we in ons eigen ouderschap in de voetsporen van onze ouders treden’, legt Stern uit, ‘maar het blijkt dat onze jeugdvriendschappen ook een grote rol spelen. Hechte vriendschappen zijn een belangrijke oefening om sociale vaardigheden te ontwikkelen en op een volwassen manier met anderen om te gaan.’

Jongeren zijn niet gevoelloos

In tegenstelling tot het vooroordeel dat jongeren vandaag egocentrisch of gevoelloos zijn, daalden de cijfers voor het empathisch vermogen van jongeren gedurende het onderzoek niet. Ze zijn voor 13- tot 19-jarigen zelfs licht gestegen. Hechte vriendschappen tussen jongeren bieden een unieke kans om empathie verder te ontwikkelen voordat deze jongeren in een volgende fase de uitdagende taak van het ouderschap op zich nemen.

Verder onderzoek moet nu onder andere aantonen hoe het omgekeerde proces, namelijk het doorgeven van minder empathisch ouderschap, kan worden doorbroken. Het zou kunnen dat positieve ervaringen met empathische leeftijdsgenoten tot meer empathie leiden. ‘Je familie kun je niet kiezen, maar je vrienden wel. Jongeren aanmoedigen om vriendschappen aan te gaan met veel wederzijds begrip en steun, zou langetermijneffecten kunnen hebben op de volgende generatie’, besluit Stern.

De rol van de vader en andere naasten zal ook onderzocht worden. Daarnaast moet de invloed van genetische factoren bij het doorgeven aan volgende generaties nog opgehelderd worden.

© Der Spiegel (vertaald door Fleur Valette)