‘Hebben we de tsunami aan mentale problemen bij jongeren echt niet zien aankomen?’

De berichten rond het stijgende gebruik van antidepressiva bij jongeren zijn bijzonder schrikwekkend, vindt Tommy Browaeys. ‘Wordt de jeugd te snel volwassen?’, vraagt hij zich af.

Het antidepressivagebruik bij jongeren lag volgens analyses van de ziekenfondsen bij 12- tot 18-jarigen in 2022 maar liefst 60 procent hoger dan in 2018. Het Ministerie van Volksgezondheid vermeldt op basis van eigen cijfers een toename met 77 procent tussen 2017 en 2021 bij minderjarigen.

Via bevriende therapeuten verneem ik dat de instroom van jongeren meer op een tsunami begint te lijken. Hebben we die niet zien aankomen? Genegeerd ondanks de signalen? Want het lijkt alsof ik met andere lettercombinaties hetzelfde schrijf als een aantal jaren geleden.

Hebben onze kinderen, in hun steeds meer door algoritmes gedreven realiteit en hun door de spiegelmaatschappij aangetaste perceptie rond zijn en schijn, onvoldoende ademruimte om lang genoeg jong te blijven?

Ik prijs me nu gelukkig dat wij als snotapen in de straten, bossen en beekjes rond ons huis met onze maten konden ravotten. Hoe we met geschaafde knieën of kapotte broeken te voet of op de BMX met wasknijpers en speelkaarten op de voorvork om het geluid van een brommer na te bootsen de oprit opdraaiden. Voor de wondjes was er (moeder)zalf. Op de broeken werd een knielap gestikt, eventueel uit de pijpen van een lange broek die omwille van te veel schade al een korte geworden was. De naaimachine van mijn moeder was nooit ver uit de buurt. Wanneer de avond viel, riep ze ons want het eten was klaar. Vanuit de keukendeur richting de straat. Niet richting de slaapkamer. We speelden verstoppertje tot we niemand meer zagen zitten. Nu spelen we, van jong tot oud trouwens, te veel verstoppertje met onszelf. Wie niet weg is, is gezien.

Groot geworden door klein te blijven

In één van zijn chansons zong Jacques Brel dat er heel wat talent nodig is om ouder te worden zonder volwassen te zijn: “Il nous fallut bien du talent pour être vieux sans être adultes.” Volwassen worden en toch jong blijven, zonder via één of ander wonderbaarlijk elixir het eeuwige leven te ambiëren… Een aantal jaren geleden mocht ik tijdens de uitreiking van het diploma middelbaar onderwijs van onze oudste de school, leerlingen en ouders kort toespreken. Met een knipoog naar Steve Jobs (“Stay hungry, stay foolish”) was mijn voornaamste wens richting de gasten die klaar waren om elk hun eigen weg te gaan dat ze nooit zouden vergeten om jong te blijven en zo lang mogelijk korte broeken blijven dragen.

Uiteraard brengt volwassen worden verantwoordelijkheden met zich mee. Een keuze maken en ervoor gaan. Engagement tonen. Vanuit het besef dat geen enkele keuze definitief is en ervaring eigenlijk simpelweg een optelsom is van keuzes, successen en foutjes. Het is belangrijk dat ze dat weten. En dat ze ook weten waar ze met hun schaafwonden terechtkunnen. Dat de deur altijd openstaat en alles bespreekbaar is. Ik kijk dan ook uit naar het initiatief waarbij psychologen vanaf komend schooljaar groeps- en individuele sessies aan leerlingen kunnen geven. Het prijskaartje is nog niet duidelijk maar elke veilige cocon waarin kwetsbaarheid een plaats heeft, krijgt van mij een dikke duim.

Dergelijke initiatieven verhogen ongetwijfeld de solvabiliteit van de Maatschap Wij, waarin wij als vennoten of maten een aandeel hebben met jaarlijkse geluksuitkering. Volgens het ondernemingsrecht is de maatschap een vennootschap die aan minder regels onderworpen is dan andere rechtsvormen, dus daar zijn afspraken over te maken voor een duurzaam evenwicht tussen people, planet & profit. Recent las ik de slogan “Groot geworden door klein te blijven” op de bestelwagen van een bloemenzaak. OK, het is zeker niet de enige die hem gebruikt. Geen slechte misschien, voor onze Maatschap Wij.

De maatschap wordt nu trouwens vooral gebruikt voor vermogensbeheer en successieplanning. Om als ouder de toekomst van kinderen alvast financieel mee veilig te stellen. Hopelijk kunnen we dat ook emotioneel en mentaal.

Tommy Browaeys schrijft rond mentaal welzijn en hoogsensitiviteit. Meer van zijn gedachtekronkels op waarjewerkelijkademt.be.