‘Een goeie werkplek begint bij betere pauzes’

De golf van burn-outs lijkt niet te stoppen. Volgens doctor Bert Bonroy (Thomas More) ligt een deel van de oplossing in mindfulness, aangeboden via virtual reality. Hij roept werkgevers op om 15 minuten van de werktijd te reserveren voor ontspanning.

Ons mentaal welzijn staat onder druk, in alle geledingen van de samenleving. Uit een studie van de Vlaamse Vereniging van Studenten (VVS) blijkt dat bijna de helft van de Vlaamse studenten regelmatig tot voortdurend studiestress ervaart. 1 op 5 heeft een mentaal gezondheidsprobleem met een ernstige impact op het dagelijks leven. Bijna een derde van het ziekteverzuim in Vlaanderen wordt veroorzaakt door burn-out, depressie en psychiatrische stoornissen, en dat is de laatste tien jaar alleen maar gestegen. Stress en psychologische klachten leiden tot slechtere prestaties op school en op de werkvloer. Ze zijn een rechtstreekse aanslag op onze gezondheid.

Gelukkig bestaat er een remedie waarvan wetenschappelijk bewezen is dat ze werkt: ontspanning, bijvoorbeeld via mindfulness. Sommige mensen associëren mindfulness met zweverigheid, maar dat hoeft echt niet zo te zijn. Bij Thomas More loopt momenteel het Immersive Mental Health-project, waarin we onderzoeken hoe je kan ontspannen met behulp van virtual reality. Een virtuele omgeving helpt de gebruiker om sneller van de reële wereld los te komen. De gebruiker bepaalt zelf zijn favoriete omgeving en begeleiding. Dat is belangrijk. Net als in het echte leven heeft de één deugd van een ontspannende wandeling in het park, terwijl de ander baat heeft bij intensieve sport of een goed boek. Met VR kan je de relaxatie personaliseren. Met wearables zoals Fitbits meten we welke ontspanning het meest effectief is.

Meten van stress, of van ontspanning, is niet evident. Wearables meten ‘arousal’, letterlijk ‘opwinding’. Maar ze kunnen moeilijk onderscheid maken of die arousal het gevolg is van sporten, van een telefoontje met slecht nieuws, of een verassingsfeestje. Je krijgt ook niet altijd bruikbare tips over hoe je op deze arousal moet inspelen. Mijn Fitbit geeft aan dat ik niet goed geslapen heb, maar zegt me niet wat ik daaraan kan doen. De meerwaarde is daarom niet altijd duidelijk: dat ik niet goed sliep, voel ik zelf ook wel. De meerwaarde ontstaat pas wanneer je context toevoegt, bijvoorbeeld via een dagboekfunctie.

Binnenkort proberen we dat in kaart te brengen in ons StressTRACS-project, waarbij we studenten en personeel uit het hoger onderwijs langdurig zullen monitoren, onder andere met wearables.

Welke praktische bezwaren staan er in de weg? Werkgevers weten dat ze aandacht moeten hebben voor ontspanning, ze geloven er ook in, maar de praktijk wijst uit dat  ‘tijdens de uren’ even ontspannen moeilijk ligt. Wie wil mediteren, doet dat in zijn of haar vrije tijd.

Ondanks de nijpende problematiek van burn-outs, voorziet men niet de middelen noch een bedrijfscultuur voor de logische oplossing: 15 minuten van de werktijd te laten gebruiken voor ontspanning, bijvoorbeeld in de vorm van mindfulness, ademhalingsoefeningen, spierontspanningsoefeningen,… . Ontspannen lukt niet als je afgeleid geraakt en niet iedere werkgever of school beschikt over een lokaal om je in te ontspannen. Maar virtual reality brengt je naar een andere wereld, eventueel zelfs vanuit je bureaustoel. Het lijkt een logische oplossing om onze mentale gezondheid, en onrechtstreeks ook onze fysieke gezondheid, op te vijzelen.

Doctor Bert Bonroy is verbonden aan het Expertisecentrum Zorg en Welzijn van Thomas More.