Vlaams minister van Welzijn Hilde Crevits (CD&V) lanceert met ‘Samen tegen eenzaamheid’ een campagne om het taboe rond eenzaamheid te doorbreken. ‘De minister zal het probleem van de eenzaamheid daarmee niet oplossen, maar het is wel goed dat er aandacht voor is’, zegt psychiater Dirk De Wachter.
‘Met deze campagne willen we iedereen informeren en sensibiliseren’, zegt minister Crevits. ‘De juiste signalen herkennen bij jezelf of bij anderen kan cruciaal zijn.’ Bij langdurige eenzaamheid is het risico op een vroegtijdige dood even hoog als bij iemand die vijftien sigaretten per dag rookt en zelfs hoger dan bij mensen met obesitas of mensen die te weinig bewegen.
Volgens psychiater Dirk De Wachter zal minister Crevits het probleem van de eenzaamheid niet oplossen met een campagne. ‘Maar’, zegt hij, ‘het is wel goed dat er aandacht voor is, zodat er meer bewustwording komt voor het probleem. Dat mensen – dat is ook altijd mijn oproep – eens rondkijken in hun eigen kring en nagaan wie ze al even niet meer gehoord hebben. Dat is de verantwoordelijkheid van ons allemaal.’
Sommige mensen zijn niet alleen, maar voelen zich wel eenzaam. Wat is het verschil tussen eenzaamheid en alleen zijn?
Dirk De Wachter: Bij eenzaamheid heeft iemand het gevoel dat die, als het lastig is, bij niemand terecht kan. Dat staat los van alleen zijn. Soms voelen mensen die in een gezins- of relatiecontext zitten zich eenzaam, en heel wat alleenstaanden blijken dan weer goed omringd te zijn door vrienden en familie.
Uit sociologisch onderzoek blijkt wel dat er almaar meer mensen alleen wonen, en andere statistieken tonen aan dat gevoelens van eenzaamheid ook toenemen. Hoewel eenzaam zijn en alleen zijn twee verschillende dingen zijn, kunnen ze dus wel overlappen. En ergens moet er wel een correlatie bestaan.
In Vlaanderen zegt 45 tot 49 procent van de mensen zich soms eenzaam te voelen. Dat is veel.
De Wachter: Ik wil die cijfers toch wat nuanceren. Ik geloof niet dat 45 tot 49 procent van de Vlamingen onmiddellijk psychiatrische hulp nodig heeft. Een beetje eenzaamheid hoort, onvermijdelijk, bij het leven. Dat is ook niet erg. Maar dat verklaart misschien wel het hoge cijfer, als men gewoon peilt naar wie zich weleens eenzaam voelt.
Toch is het goed om aandacht te hebben voor eenzaamheid. In onze maatschappij, en bij uitbreiding in de Westerse wereld, ligt de nadruk heel erg op het “ik”, het zelfstandige en het autonome. Daar is niets verkeerd mee, maar een goed functionerende mens balanceert tussen een gevoel van autonomie en een gevoel van verbinding met anderen. Dat zijn twee polen van het goede leven. Dat in het Westen de focus zo op die “ik” ligt, lijkt mij een oorzaak van die opvallende cijfers rond eenzaamheid. Daarom pleit ik voor meer verbinding, zorgzaamheid, samenhorigheid. Dat mag misschien wat wollig klinken, maar het is wel belangrijk.
Welke factoren kunnen zoal bijdragen aan gevoelens van eenzaamheid?
De Wachter: Eenzaamheid komt voor in alle sociale categorieën van onze maatschappij. Alle bevolkingsgroepen en alle leeftijden kunnen ermee te maken krijgen. Een aantal jaren geleden vonden we dat nog verrassend, omdat we eenzaamheid al snel associëren met de oude dag. Toch blijkt dat twintigers, bijvoorbeeld, ook met die gevoelens zitten.
In mijn praktijk vormt eenzaamheid ook vaak de rode draad. Het schemert door alle problemen en diagnostische categorieën heen. Als mensen in moeilijkheden zitten, kunnen ze blijkbaar niet zo makkelijk terecht bij hun naasten. En omdat er niemand is om naar hen te luisteren, komen ze bij professionele hulpverleners terecht. Ik denk, maar dat is een hypothese, dat een deel van de lange wachtlijsten daar ook mee te maken heeft.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier