De (on)zin van revenge dating: ‘In werkelijkheid ben je meer met de ander bezig dan met jezelf’

Een ex jaloers maken, dat voelt goed, toch? Op Instagram en TikTok delen velen hun ervaringen met het zogenaamde ‘revenge dating.’ Relatietherapeut Sonja Bröning legt uit wat wraak na een relatiebreuk oplevert. ‘Ik heb koppels ontmoet die elkaar hebben bestreden tot ze elkaar bijna hadden vernietigd.’

De Duitse ontwikkelingspsychologe en relatietherapeute Sonja Bröning verdiept zich onder meer in fenomenen die we tegenkomen op Instagram en TikTok. ‘Delusionships’, bijvoorbeeld. Of ‘icks’. Maar ook ‘revenge dating’ blijkt populair: met iemand afspreken om over een relatiebreuk heen te komen, en ervoor zorgen dat de ex dat te weten komt.

‘Wraak komt vooruit de behoefte aan evenwicht,’ zegt Bröning, ‘en dat is op zich begrijpelijk. Maar de manier waarop die behoefte wordt vervuld, bepaalt of het iemand ook daadwerkelijk helpt.’

‘Wraak is in eerste instantie een poging: na een onvrijwillige breuk willen veel mensen hun gezicht redden en minder pijn voelen. Ik leid mezelf af met dates, richt me op de mooie dingen van het leven, vermijd de gedachte aan het einde van de relatie. Ik zie mijn ex op een feestje en zoen gewoon met iemand anders om te laten zien: ik ben begeerlijk, en ik kan nog altijd plezier hebben.

‘Zo’n gedrag kan op korte termijn helpen om je beter te voelen, maar helaas zelden op lange termijn. Want terwijl ik wraak neem, ben ik in werkelijkheid meer met de ander bezig dan met mezelf. En dat belemmert me om verder te gaan en weer gezond te worden.’

Samen oud worden? Waarom de ene relatie standhoudt en de andere niet

Is het normaal om wraak te willen nemen?

Bröning: Wraak is een oeroude reflex die via sociale media op een totaal andere manier kan worden beleefd. Vroeger vertelden verlaten mensen misschien iets in hun vriendenkring of lieten ze zich ergens zien. Tegenwoordig maken ze hun profiel mooier. Ze posten iets in hun status. Ze gebruiken geotargeting en daten mensen die zo dicht mogelijk bij de persoon staan op wie ze wraak willen nemen.

Zo kunnen we trouwens ook snel onze ‘fuckability’ aflezen. We zien hoeveel matches we hebben, hoeveel aandacht we online kunnen krijgen, en we zien het ook bij de ander. Wie krijgt meer likes? Woede geeft kracht en energie. We slaan terug.

Problematisch wordt het als iemand zich te veel op de ander fixeert. De meesten beseffen dan te laat dat ze hun gevoelens eigenlijk helemaal niet verwerken en voeren jaren later nog altijd dezelfde bittere strijd. Ik heb koppels ontmoet die elkaar hebben bestreden tot ze elkaar bijna hadden vernietigd.

Hoe adviseert u koppels in zulke extreme situaties, als de woede gewoon niet weggaat?

Bröning: Achter woede schuilt vaak veel verdriet en pijn. Het kan heel nuttig zijn om een meelevend persoon erbij te hebben die dit erkent en de onderliggende behoeften aan beide kanten benoemt. Pas als iemand mijn pijn serieus neemt, kan ik langzaam de wapens neerleggen.

Kun je eigenlijk wel echt wraak nemen?

Bröning: Wie een relatie beëindigt, zegt in principe: ik wil niet meer met jou verder. Wraak kan ook een manier zijn om vast te klampen. Je kunt beter de tijd nemen om je echt los te maken en de ander te laten zien dat je zonder hem of haar kunt. Als het gaat om de manier waarop de ander met mij is omgegaan, dan kan ik hem of haar duidelijk laten weten wat me pijn heeft gedaan. Ook dat kan heel krachtig zijn.

Dat moet u uitleggen. Als je helemaal kapot bent van liefdesverdriet, moet je dan ook nog opsommen wat je allemaal gekwetst heeft?

Bröning: Ja, dat klinkt in eerste instantie onlogisch. Toch kan je sterke gevoelens uiten en kwetsbaarheid tonen heel belangrijk zijn voor het verwerkingsproces. Wie zich niet opgewassen voelt tegen een directe confrontatie, kan er eerst over praten met een vriend of vriendin. Zoek steun. Pijn en schaamte maken vaak eenzaam.

Wanneer stopt de behoefte om terug te slaan?

Bröning: Aan een cliënte die een lange relatie had beëindigd, gaf ik eens een jaar als richtlijn voor de rouwperiode. Ze viel bijna van haar stoel. Ze vond dat veel te lang. Maar ik merk dat mensen vaak langer nodig hebben dan ze zichzelf en anderen toestaan om een groot verlies echt te verwerken. Als de drang naar wraak in dat proces niet op een gegeven moment minder wordt, zit je emotioneel vast. Wraak is een tussenfase.

Hoe kom je daaruit?

Bröning: Je kunt iemand op Instagram ontvolgen of blokkeren, als je daartoe in staat bent. Ik had een cliënte die dat zeker vijf keer probeerde, en telkens opnieuw voegde ze haar ex-partner weer toe. Dat merkt de ander natuurlijk ook op. Voor je eigen gevoel van eigenwaarde is dat niet echt bevorderlijk. Zoiets is alleen nuttig als je het volhoudt. Beter is het om je mediagebruik in eerste instantie te beperken, jezelf toe te staan verdrietig te zijn en op tijd op zoek te gaan naar nieuwe vreugde.

Makkelijker gezegd dan gedaan, als je duizelig wordt van liefdesverdriet.

Bröning: Dat klopt. Medeleven kan helpen, of zich wat terugtrekken en wat zelfzorg. Mijn tip: wie de neiging heeft zich terug te trekken, zou eens moeten proberen een vertrouwenspersoon te bellen en zich uit te spreken. Wie al veel gepraat heeft, zou een avond alleen met zichzelf moeten doorbrengen, en de tissues klaarleggen. Gevoelens zijn als golven. Ze willen worden doorleefd, en dan ebben ze weg. Wraak is slechts een zijwaartse beweging. Ik geloof: the only way out is through.

Jaloezie in een relatie: waarom sommige mensen alles willen controleren