De kantoorcrush, verboden en dus spannend: ‘Je wordt vaak verliefd op een illusie’

Op de werkvloer kunnen spanningen hoog oplopen – allerhande spanningen. En dat leidt vaker dan velen willen toegeven tot kussen met een collega of een geheime romance. Betekent dat ook het einde van je huwelijk? Psycholoog Maximilian Popp pleit voor radicale eerlijkheid en nuance: ‘Affaires zijn vaak niet de oorzaak van een crisis, maar een symptoom.’

Het gebeurt aan het koffieapparaat, op een teambuildingweekend of tijdens een uit de hand gelopen personeelsfeest en het gaat van een kantoorflirt tot een stomende affaire. Waarom raken zoveel mensen verstrikt in de spanning tussen werk en verlangen? ‘Op ons werk tonen we ons vaak van onze beste kant: gemotiveerd, competent, charismatisch, succesvol’, legt de Duitse psycholoog en relatietherapeut Maximilian Popp (31) uit. ‘Dat maakt je aantrekkelijk. En als je in een team samenwerkt, streef je gezamenlijke doelen en waarden na – dat schept een band. Voeg daar een personeelsfeestje met een glaasje alcohol aan toe. En de sfeer wordt losser, er worden blikken uitgewisseld, er wordt zelfs gekust – er hangt iets opwindends in de lucht. Dit mag eigenlijk niet, en dat maakt het net spannend.’ Maar, zo waarschuwt Popp, ‘wie verliefd wordt op een collega, wordt vaak verliefd op een illusie. Privé kan die persoon een totaal ander mens zijn.’

Dus het gaat niet echt over verliefd worden, maar eerder over de verleiding?

Maximilian Popp: Vaak gaan die dingen samen. Wie een relatie heeft en verliefd wordt op iemand anders, moet daar wel voor openstaan. Je moet de andere persoon ook willen toelaten. De kernvraag is dan: waar gaat dit eigenlijk over? Is het een behoefte die in mijn huidige relatie niet vervuld wordt? Wat mis ik? Affaires zijn vaak geen oorzaak van een crisis, maar een symptoom van iets dat niet goed loopt.

De bekende psychotherapeut Esther Perel zei ooit: als we de blik van iemand anders zoeken, keren we ons niet per se af van onze partner, maar van de persoon die we zelf zijn geworden. Verliefd worden op een ander toont dat er afstand is gegroeid tot de relatie en dat er een breuk wordt gezocht met het oude ik.

Wanneer brengt een kantoorflirt je relatie in gevaar?

Popp: Maak een eenvoudige denkoefening: stel je voor dat je partner naast je staat. Wat zou hij of zij zeggen? Als je ervan overtuigd bent dat die er geen probleem mee heeft, zit je waarschijnlijk goed. Maar als je fronst, moet je thuis iets bespreken. Zodra flirterige blikken beantwoord worden en je geneigd bent een stap verder te gaan, is het moment gekomen om met je partner te praten.

Dat wordt ongetwijfeld een moeilijk gesprek. Maar gevoelens ontstaan, en we kunnen ze niet gewoon ontkennen. In een monogame relatie is een affaire een grote vertrouwensbreuk. Maar je radicale eerlijkheid bepaalt de uiteindelijke impact. Als de ander bereid is te luisteren en te begrijpen wat jij miste in de relatie – en ondanks de pijn toch probeert eraan te werken – kan dat net voor nieuwe nabijheid zorgen. Maar de pijn die jij veroorzaakte, moet wel ernstig genomen worden.

In de meeste gevallen gebeurt er al iets vóór je zo’n eerlijk gesprek aangaat. Het komt dus meestal te laat?

Popp: Ja, meestal gebeurt dat pas wanneer je al buiten het werk om afspreekt met je kantoorflirt, voor een koffie of zelfs voor een stiekeme vrijpartij. Het geflirt is al heel concreet, en het is de bedoeling dat het ook verdergaat. Je neemt die andere persoon op in je privéleven, ook al voelt dat niet meteen zo.

Als een koppel uiteindelijk probeert de relatie te herstellen, blijft de kantoorcrush wel aanwezig. Elke dag op de werkvloer.

Popp: Dan komt het erop aan of de gekwetste partner opnieuw durft te vertrouwen. Hoeveel controle heeft die nodig om te helen? Blijft hij of zij achterdochtig in de relatie? Vertrouwen is een groot geschenk, en de gekwetste persoon moet zich afvragen of die dat nog wil geven. En als jij merkt dat je eigenlijk helemaal niet aan je relatie wilt werken, maar gewoon terug wilt naar je crush: wees dan eerlijk. Ook tegenover jezelf.

Hoe beëindig je een relatie met een werkcrush?

Popp: Ga het gesprek aan. Stop met flirten. Stel duidelijke grenzen. Laat merken: er was een flirt, maar ik heb bewust voor mijn partner gekozen.

Wanneer is een werkflirt een zaak voor hr?

Popp: Problemen ontstaan vooral als de machtsverhouding ongelijk is – een chef krijgt bijvoorbeeld gevoelens voor een medewerker of omgekeerd. Of wanneer de ene geïnteresseerd is, en de ander alleen het gevoel heeft te moeten meedoen om te kunnen doorgroeien. Het wordt echt onaangenaam als iemand zijn machtspositie gebruikt om zogezegd te ‘flirten’. Of als iemand blijft aandringen terwijl de ander niet reageert: dat is niet oké.

En wat als op kantoor plots ruzie losbreekt over het huishouden?

Popp: Ik adviseer zulke koppels om professioneel te communiceren: kijk naar wat er gezegd wordt, niet naar hoe het bedoeld zou kunnen zijn. Een zakelijke opmerking wordt al snel als persoonlijke kritiek opgevat, terwijl dat helemaal niet de bedoeling is. Het vier-oren-model van de Duitse psycholoog Friedemann Schulz von Thun kan dan helpen. Dat toont hoe elke boodschap vier lagen heeft, en dat misverstanden vaak ontstaan omdat we met het verkeerde oor luisteren.

Als je er uiteindelijk in slaagt om de rollen goed te scheiden, leer je je partner op twee niveaus kennen. Dat is een sterke basis voor een duurzame en gelukkige relatie.

Raadt u flirten op het werk af?

Popp: Een beetje flirten kan best verfrissend zijn. Zolang je dat respectvol doet, en als je relatie dat toelaat. Maar als iemand blijft flirten terwijl er geen reactie komt, wordt het snel vervelend. Je ziet elkaar tenslotte elke dag. Begin liever met een complimentje: ik vind onze gesprekken echt leuk. Komt er weinig terug? Laat het dan zo.

Als je wel een reactie krijgt, dan moet je flirten zien als een mooie vorm van waardering. Het hoeft niet meteen te betekenen dat je verliefd bent. Flirten is gewoon een spel. Het houdt relaties fris – zowel die tussen geliefden als die tussen collega’s die geen koppel zijn, en dat ook niet willen worden.

c Der Spiegel