‘Politieke moed betekent vandaag: ook kiezen voor de meest kwetsbaren’

‘Kiezen we voor een samenleving waarin enkel de sterken floreren, of bouwen we aan een gemeenschap waarin we ook de meest kwetsbaren beschermen en ondersteunen?’ vraagt David Vansteenbrugge (Kom op tegen Kanker) aan de partijen die momenteel onderhandelen over een nieuwe federale regering.

In een wereld waarin sociale ongelijkheid, discriminatie en polarisatie toenemen, worden de meest kwetsbare groepen in onze samenleving steeds vaker aan hun lot overgelaten. Het vraagt politieke moed om in het huidige klimaat keuzes te maken die iedereen ten goede komen. Hoe een samenleving omgaat met haar meest kwetsbare burgers is een graadmeter voor haar beschaving. Aan de vooravond van wat voor Arizona nu toch echt hét moment van de waarheid lijkt, stelt Kom op tegen Kanker de regeringsonderhandelaars voor drie fundamentele keuzes.

Het is zorgwekkend en wraakroepend dat grote bedrijven zoals Amazon, McDonald’s en Meta hun inspanningen rond diversiteit, gelijkheid en inclusie terugschroeven. Deze koerswijziging, ingezet na de recente overwinning van Trump, zet een gevaarlijk precedent. Niet alleen negeren deze bedrijven hun maatschappelijke verantwoordelijkheid, ze versterken ook het signaal dat winstbejag boven menselijkheid staat. Dit raakt de meest kwetsbaren in onze samenleving, en de gevolgen dreigen ook in Europa voelbaar te worden.

Wat betekent dit voor ons? Kiezen we voor een samenleving waarin enkel de sterken floreren, of bouwen we aan een gemeenschap waarin we ook de meest kwetsbaren beschermen en ondersteunen? Kiezen we voor het comfort van de aandeelhouders of voor een inclusieve en solidaire samenleving waarin iedereen, ongeacht inkomen of status, recht heeft op de best mogelijke gezondheidszorg en bescherming? Dat inclusief denken is precies wat ons jarenlang heeft geholpen om een welvaartsstaat op te bouwen, waar het vandaag goed vertoeven is.

1. De toekomst van onze jeugd

Onze jeugd is de toekomst, maar ook een groep die bijzonder kwetsbaar is voor externe invloeden. In Nederland werd enkele jaren geleden een inspirerend plan gelanceerd om tegen 2040 de gezondste jeugd ter wereld te hebben. Helaas staat deze ambitie vandaag onder zware druk door de opkomst van extreemrechts gedachtengoed. Dit illustreert hoe kwetsbaar goede initiatieven zijn in een polariserende maatschappij.

In ons eigen land staan we voor soortgelijke keuzes. Neem nu de bescherming van jongeren tegen tabaks- en nicotineverslaving. Een cynicus zou stellen dat dit thema electoraal weinig gewicht heeft, maar het gaat hier om meer dan gezondheid alleen. Het gaat om het fundament van een inclusieve toekomst waarin onze jongeren alle kansen krijgen om te floreren.

De vraag is simpel: geeft de volgende regering toe aan de druk van de tabaksindustrie, die vastbesloten is een nieuwe generatie kwetsbare jongeren aan zich te binden? Of kiest ze resoluut voor het welzijn van een nieuwe generatie? En dus voor doorgedreven accijnsverhogingen op tabak en een drastische beperking van het aantal smaakjes in e-sigaretten?

2. Terug aan het werk

Kwetsbaarheid treft ook volwassenen, bijvoorbeeld mensen die na een ernstige ziekte zoals kanker opnieuw aan de slag willen. Jaarlijks krijgen in België 31.000 mensen op beroepsactieve leeftijd kanker. Velen van hen willen maar al te graag weer aan het werk. Toch stuiten zij vaak op obstakels: nevenwerkingen van behandelingen, een gebrek aan aangepaste begeleiding, complexe wetgeving en soms zelfs wantrouwen op de werkvloer.

Onze volgende regering kan een cruciale rol spelen door een beleid te voeren dat uitgaat van vertrouwen in werknemers en dat hen actief ondersteunt bij een duurzame terugkeer naar werk. Dit vereist maatwerk, begeleiding en empathie. Kiezen we voor een inclusieve arbeidsmarkt waarin kwetsbare werknemers een volwaardige plaats krijgen, of voeren we een beleid van louter controle en bestraffing?

3. Toegang tot zorg

Ook in onze gezondheidszorg staan we voor fundamentele keuzes. Willen we de meest kwetsbare patiënten de best mogelijke zorg geven of blijven we dit probleem voor ons uitschuiven? Voor mensen met een zeldzame of complexe kanker bijvoorbeeld hangt de kwaliteit van zorg, en dus ook hun overlevingskans, vaak af van het ziekenhuis waar ze terechtkomen. Ziekenhuizen kunnen over deze ziektes maar genoeg expertise opbouwen als ze jaarlijks voldoende patiënten zien.

Daarom is er nood aan concentratie van complexe behandelingen in referentiecentra en aan overleg met gespecialiseerde teams in referentiecentra als het zeldzame kankers betreft. Vandaag zijn er enkel referentiecentra voor borst-, slokdarm-, pancreas en kinderkanker. Aan dit tempo duurt het nog 30 jaar voor er ook referentiecentra voor de resterende kankers zijn erkend. De volgende regering kan kiezen: blijven we aanmodderen, of maken we eindelijk werk van een globaal plan dat de meest kwetsbare kankerpatiënten de beste mogelijke zorg garandeert?

De weg vooruit

Kwetsbaarheid is geen zwakte; het is een realiteit die ons allemaal kan overkomen. Hoe we als samenleving daarmee omgaan, bepaalt onze sterkte en ons moreel kompas. Terwijl de politieke elite en grote bedrijven aan de andere kant van de oceaan hun maatschappelijke verantwoordelijkheid laten varen, heeft de volgende Belgische regering de kans om het verschil te maken voor heel veel kwetsbare groepen. Ze kan een voortrekker worden in sociale rechtvaardigheid, gezondheid en inclusie. In Kom op tegen Kanker vindt ze hiervoor alvast een bondgenoot.

David Vansteenbrugge is algemeen directeur van Kom op tegen Kanker.