Ouder dan 65? Dan is de kans groot dat u nooit naar de tandarts gaat

Aangezien de kans op gezondheidsproblemen toeneemt met de leeftijd, hebben veel 65-plussers medische zorgen nodig. Maar krijgen ze die wel en kunnen ze die ook betalen? Uit een studie van CM blijkt dat ze doorgaans vlot bij de huisarts raken, geneesmiddelen slikken die ze beter niet zouden nemen en te weinig naar de tandarts gaan.

Als 65-plussers zich zorgen maken over hun gezondheid, dan kloppen ze in eerste instantie bij een huisarts aan. Uit een nieuwe studie van CM blijkt dat maar liefst 94 procent van de oudere leden van het ziekenfonds in 2023 bij de huisarts langsging of die over de vloer kreeg.

Van het groeiende huisartsentekort hebben zij doorgaans minder last dan jongere mensen doordat ze in veel gevallen al heel lang een vaste huisdokter hebben. Bovendien is een consultatie heel betaalbaar aangezien veruit de meeste huisartsen geconventioneerd zijn.

Hoe ouder de patiënt, hoe meer huisartsen bereid zijn om hem of haar buiten de reguliere consultatie-uren te zien of een huisbezoek af te leggen. Al nam het percentage ouderen dat minstens eens per jaar een huisbezoek krijgt wel af van 42 procent in 2016 tot 31 procent in 2023. Dat wil wellicht zeggen dat zij zich vaker naar de praktijk moeten verplaatsen en dat is lang niet voor iedereen evident.

Sommige ouderen zijn slecht ter been of hebben geen vervoersmiddel. ‘Vaak wordt dan verwezen naar kinderen of andere familieleden die hen naar de dokter kunnen brengen’, zegt CM-voorzitter Luc Van Gorp. ‘Maar aangezien er vandaag al zo ontzettend veel van ons wordt verwacht en we tot ons 67e moeten werken, worden mantelzorgers langzamerhand een bedreigde diersoort.’

Het gevolg is dat ouderen die problemen hebben om bij de huisarts, tandarts of kinesist te raken, die zorg uitstellen – soms permanent.

Dure tandzorg

De drempel om naar een specialist te gaan is hoe dan ook een stuk hoger dan voor een consultatie bij een huisarts. Dat komt deels doordat veel ouderen zich zorgen maken over de rekening, want nogal wat specialisten zijn niet geconventioneerd en mogen dus ereloonsupplementen aanrekenen. Dat geldt bijvoorbeeld voor 32 procent van de reumatologen en 65 procent van de orthopedisch chirurgen.

Zeker voor chronische patiënten die geregeld op controle moeten gaan of een onderzoek of behandeling nodig hebben, kunnen de kosten daardoor sterk oplopen.

Een nog groter probleem is dat minder dan 52 procent van de 65-plussers in 2023 naar de tandarts ging. Vaak komt dat doordat oudere mensen zich te weinig bewust zijn van het belang van goede mondhygiëne, maar ook omdat ze tandproblemen niet altijd als een prioriteit beschouwen wanneer ze andere ernstige gezondheidsproblemen hebben. ‘Wat natuurlijk ook meespeelt, is dat veel tachtigplussers een los gebit hebben’, zegt Van Gorp. ‘Maar dat geldt veel minder voor de zestigers en zeventigers van vandaag. Doordat zij meestal nog een vast gebit hebben, is er een ander soort tandzorg nodig.’

Alleen is de verplichte ziekteverzekering daar nog niet op afgestemd. Heel wat behandelingen die ouderen vaak moeten ondergaan, worden maar gedeeltelijk terugbetaald. Parodontologische behandelingen worden zelfs helemaal niet door de ziekteverzekering vergoed als je de 65 voorbij bent. ‘Er zijn wel steeds meer mensen die een aanvullende tandverzekering hebben, maar lang niet iedereen kan die betalen’, zegt Van Gorp. ‘Nochtans is een goede tandzorg en mondhygiëne heel belangrijk voor de algemene gezondheid én de levenskwaliteit van ouderen.’

Meer dan vijf pillen

Geneesmiddelen zijn dan weer té toegankelijk. Zo goed als alle 65-plussers nemen minstens één medicijn en meer dan de helft zelfs meer dan vijf verschillende geneesmiddelen. Woon je in een woonzorgcentrum of krijg je thuisverpleging over de vloer, dan is de kans veel groter dat je een heleboel pillen slikt. Verontrustend is ook dat 68 procent een geneesmiddel gebruikt dat op de lijst van ‘potentieel onaangepaste medicatie’ staat. In woonzorgcentra is dat zelfs 83 procent.

‘Artsen die zulke medicijnen voorschrijven, argumenteren vaak dat het de patiënt of zijn familie is die dat wil. Maar zo werkt het toch niet? Veel ouderen weten op den duur zelfs niet meer waar al die pillen voor dienen’, zegt Van Gorp. ‘We weten al jaren dat onze 65-plussers te veel medicijnen nemen die vaak niet aangewezen of zelfs gevaarlijk zijn en toch wordt daar nog altijd niets structureels aan gedaan. We hebben nood aan een procedure waarbij alle betrokkenen, van de huisarts tot de apotheker en de thuisverpleging, hun verantwoordelijkheid nemen.’

Doordat mensen naarmate ze ouder worden vaak een beroep doen op verschillende zorgverleners en ondersteunende diensten, kunnen de bijdragen die ze zelf moeten betalen soms behoorlijk oplopen. Daarnaast nemen de medische zorgen die de groeiende groep 65-plussers krijgt natuurlijk ook een steeds grotere hap uit het budget van de ziekteverzekering.

‘We zullen hoe dan ook bijkomende middelen nodig hebben om dat te financieren. De vraag is natuurlijk waar dat geld vandaan moet komen’, zegt Luc Van Gorp. ‘Een jaar geleden heb ik al geprobeerd om het maatschappelijke debat daarover te openen. Hoe kunnen we onze samenleving zo organiseren dat de nodige budgetten vrijkomen? Ik heb er toen ook op gewezen dat vandaag erg veel aandacht én middelen gaan naar de kwantiteit van leven en minder naar de kwaliteit. Van mij mag iedereen zo lang mogelijk leven, maar dan moet dat leven kwaliteitsvol zijn. Op de vraag hoe we daarvoor zullen zorgen, heb ik tot op vandaag geen antwoord gekregen.’