Op zoek naar een gezonde relatie met voeding: ‘Er worstelen meer mensen met eten dan je denkt’
Nu we in quarantainetijden elke dag ons eigen potje moeten koken, is het een goed idee om eens terug te gaan naar de basis. Met hun boek ‘Intuïtief eten’ willen voedingscoach Sharon Numan en psychologe Henrike Weerstand mensen weer op hun gevoel laten vertrouwen. ‘Intuïtief eten gaat eigenlijk niet over eten, maar over de relatie met jezelf.’
Terug naar het normale is misschien nog de beste omschrijving van intuïtief eten. Maar wat als je niet meer weet wat normaal is? Volgens de Nederlandse psychologe Henrike Weerstand ontwikkelen steeds meer mensen een moeilijke relatie met eten. ‘Als het om eten gaat, komt er zoveel op ons af’, vertelt ze. ‘Een overvloed aan informatie en regeltjes overspoelt ons. Daarbovenop krijgen we van thuis uit bepaalde ideeën mee over wat goed is en wat niet. Haast elk kind ziet zijn moeder zich wel eens aan een dieet wagen. Al deze tegenstrijdige ideeën zorgen ervoor dat mensen het contact met zichzelf verliezen. Eten wordt iets engs en bedreigends, iets waar enkel regeltjes voor veiligheid en houvast kunnen zorgen.’
Back to basics
De neiging om intuïtief eten als het zoveelste modedieet af te schrijven is begrijpelijk. Zo vind je op Instagram meer dan een miljoen posts onder de hashtag #intuitiveeating terug. Maar aanhangers beschrijven intuïtief eten liever niet als een dieet. Hoogstens als een geen-dieet-dieet. Liefst als een levenswijze.
Er worstelen meer mensen met eten dan gedacht
Henrike Weerstand
‘Intuïtief eten gaat eigenlijk niet om eten, maar om jezelf liefhebben. In de intro van ons boek plaatsen we intuïtief eten ook expliciet onder de noemer zelfliefde’, zegt Weerstand. ‘Het kent geen regels, net zoals er geen regels zijn verbonden aan hoe je jezelf kan liefhebben. De enige voorwaarde is dat je terug in contact probeert te komen met je lichaam en eerlijk bent met jezelf. Dat je je oordeel en alle bijkomende regeltjes loslaat en de sprong in het diepe waagt.’
‘Intuïtief eten werkt heel waardegericht. Het is een grondhouding, een levenswijze. Het brengt je terug naar de basis waar je oor hebt voor de signalen van je lichaam en waar je keuzes maakt door te kijken naar wat belangrijk voor je is. Dat betekent dat je niet altijd dezelfde keuzes zal maken. Wil je je fit en gezond voelen, ga je andere keuzes maken dan wanneer je je op een feestje wil ontspannen.’
‘Kiezen op gevoel gaat breder dan eten waar je op dat moment zin in hebt. Het gaat niet alleen over het eetmoment zelf, maar ook over wat volgt. Ga ik me fijn voelen als ik die hele taart op eet? Als ik leef op koekjes en friet alleen? Ik denk dat ik het antwoord hierop niet moet geven. Je kan zoveel ‘ongezonds’ eten als je wil, maar op een gegeven moment is je lijf er gewoon klaar mee.’
Verstoord eten of eetstoornis?
‘Doordat ze de connectie met zichzelf verloren zijn, zoeken steeds meer mensen naar externe bevestiging’, ondervindt Weerstand in haar praktijk. ‘Via technologie kan je vandaag bijna alles monitoren. De kwaliteit van je slaap, hoeveel stappen je zet, hoe snel je hart klopt. Deze mensen steunen op externe signalen om na te gaan of het wel goed met ze gaat in plaats van bij zichzelf te rade te gaan en stil te staan bij hoe ze zich voelen.’
Zo had Weerstand eens een cliënte voor wie slapen geen probleem was. ‘Op een gegeven moment kwam ze helemaal overstuur bij me binnen. Haar Apple Watch zei dat ze die nacht zes keer de trap op en af had gelopen, maar zelf wist ze daar niets meer van. In paniek vroeg ze me hoe dat kon. Ze had meer vertrouwen in haar horloge dan in zichzelf. Dit voorbeeld gaat niet over eten, maar illustreert wel hoe fel we het vertrouwen in onszelf zijn kwijtgespeeld.’
‘Er worstelen meer mensen met eten dan wordt aangenomen’, vertelt Weerstand. ‘Al is er weinig onderzoek naar. Wel is geweten dat 95 procent van de vrouwen ooit op dieet gaat. Over eetstoornissen is er meer materiaal voor handen. Uit een Amerikaanse studie blijkt dat tien procent van de bevolking op een bepaald punt in zijn leven met een eetstoornis te maken zal krijgen. En die trend loopt in stijgende lijn, zeker als het om minder zichtbare eetstoornissen als binge eating disorder en boulimie gaat.’
Maar niet elke verstoorde relatie met eten impliceert een eetstoornis. ‘Een eetstoornis wordt vastgesteld op basis van de DSM-5 (het diagnostische handboek voor psychische aandoeningen). Een eetstoornis beheerst heel het functioneren van een persoon en heeft schadelijke lichamelijke gevolgen. Voor deze groep is onze aanpak niet bedoeld. Intuïtief eten kan sommigen misschien helpen om weer dichter bij zichzelf te komen, maar het is zeker geen behandeling voor mensen met een eetstoornis. Daar is intensievere en multidisciplinaire hulp vereist.’
Je bord als spiegel van je ziel
In tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden gaat intuïtief eten volgens Weerstand niet over eten, maar over jezelf. ‘Wie een gezonde relatie met zichzelf heeft, zal hoogst waarschijnlijk ook een gezonde relatie met eten hebben. Vaak wordt gezegd: doe a en dan krijg je b. Zo werkt ons lichaam niet. Ons lichaam draait niet om causale verbanden, maar om wisselwerkingen. Zet je een stap in a, ga je er misschien ook in b op vooruit. Zo kan het anders omgaan met eten het bijvoorbeeld vergemakkelijken ook andere patronen te doorbreken.’
Wie een gezonde relatie met zichzelf heeft, zal waarschijnlijk ook een gezonde relatie met eten hebben
‘Daarom vraag ik mijn cliënten routinematig naar hun eetgewoontes, zelfs al lijkt dat in eerste instantie niet relevant voor de vraag waarmee ze naar me toekomen. Het is nog te vroeg om te stellen dat je bord een spiegel van je ziel is, maar het is wel een hypothese die ik momenteel in mijn praktijk aftoets. Want hoe meer je iemands hele zijn ergens bij betrekt, hoe gemakkelijker ze vooruitgang lijken te boeken.’
Honderd jaar diëten
‘Dat zoveel mensen de voeling met hun lichaam kwijt zijn, komt mede door de cultuur waarin we leven. In onze westerse wereld is er zoveel eten voorhanden, meer dan we ooit op kunnen. Het is eigen aan de mens dat we in tijden van overvloed meer gaan eten, omdat onze natuur ons influistert dat er niet eeuwig een overvloed zal zijn. We bereidden ons biologisch voor op een schaarste die nooit kwam. Terwijl we zwaarder en zwaarder werden, besloot de maatschappij ons een slank schoonheidsideaal voor te houden. Het tegenovergestelde van hoe we eruit zagen, waardoor we al een eeuw het ene veelbelovende dieet voor het andere inruilen.’
‘Met dat slankheidsideaal kwam ook het idee dat je vanaf een bepaald gewicht niet meer gezond kan zijn. De beweging ‘Health at Every Size’ vormde daarop een tegenreactie. Zij beweren dat je met elk gewicht gezond kan zijn. Ik durf niet te zeggen of dat klopt. Wat ik wel geloof, is dat wanneer je echt in contact staat met jezelf, je gezonde keuzes kan maken.’
Schuld en schaamte
‘De dieetcultuur zorgde ervoor dat voeding iets waardegeladen werd’, zegt Weerstand. ‘Wie suiker eet is slecht, wie groenten eet is goed. De bijkomende sociale druk maakt mensen bang voor veroordelingen. Die angst kan hun relatie met eten verstoren. Denk aan een groepje tieners dat uit eten gaat en waarvan niemand friet durft bestellen nadat de eerste drie voor een salade kozen. Voedingsgewoontes zijn steeds vaker een bron van schuld en schaamte.’
‘Veel mensen die te zwaar zijn, zien dat als hun eigen schuld. Maar het gaat helemaal niet om schuld. Het gaat om wat er is en wat je nodig hebt om een gezond en prettig leven op te bouwen. Om dat je van jezelf kan houden en van daaruit goed voor jezelf kan zorgen.’
‘Vooral vrouwen zijn gevoelig voor dat waardeoordeel. Niet dat mannen gevrijwaard blijven, maar ze gaan er vaak praktischer mee om. Ze zien voeding minder in het licht van goed en slecht. De oorzaak ligt in het verschil in onderlinge communicatie. Het emotionele, sociale en relationele maakt het meer een vrouwending. Vrouwen lijden onder de regels die ze elkaar opleggen. Alleen door het waardeoordeel zowel voor zichzelf als voor anderen te laten varen, kan er weer op een ontspannen manier met eten worden omgegaan.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
