Tips om te voorkomen dat je hond of kat te dik wordt

De helft van de Belgen lijdt aan overgewicht, maar ook de helft van de huisdieren in België sleurt te veel kilo’s met zich mee. ‘Heeft het baasje een buikje, dan is de hond vaak ook te dik.’

 Ach, een extra kilootje bij de hond of poes kan toch geen kwaad, denk je misschien? Toegegeven, zo’n schattige dikke pluizenbol in huis is best aangenaam als knuffelbeest, maar net als bij de mens is vetzucht ook voor een dier behoorlijk kwalijk. Het leidt tot allerlei gezondheidsproblemen zoals blaasstenen, artrose, een onvermogen om zichzelf schoon te maken en – voor katten – diabetes type 2. Daarnaast blijkt uit een studie dat labrador retrievers die minder calorieën krijgen langer leven en minder kans op osteoartrose hebben.

Brachycefale hondenrassen, zoals bulldogs en mopshonden, die aan misvormde luchtwegen lijden, hebben daarenboven nog het bijkomende risico dat extra vet hun ademhalingsproblemen alleen maar erger maakt.

De obesitascrisis is al enige tijd geleden overgeslagen van mens naar dier. De helft van de huisdieren heeft ondertussen overgewicht of obesitas. En de cijfers blijven stijgen. Mogelijk zullen de slechte voedingsgewoontes die blijven hangen zijn uit de coronapandemie geen soelaas bieden. In lockdowntijd gingen eigenaars hun teergeliefde hond, kat, konijn of zelfs paard extra vertroetelen met allerlei lekkers, tegen beter weten in.

Wanneer is je hond of kat te dik?

Maar hoe worden overgewicht en obesitas bij dieren gemeten? ‘In de dierenwereld bestaat er niet zoiets als een body mass index’, legt professor diervoeding Myriam Hesta (UGent) uit. Zij opende op de campus van de UGent enkele jaren geleden een kliniek voor gewichtsbeheersing bij huisdieren, waarin ze honden en katten naar een gezond gewicht begeleidt aan de hand van een gepersonaliseerd voedings- en bewegingsschema waarbij ook fysiotherapeuten worden ingeschakeld.

‘Voor honden en katten gebruiken we een lichaamsconditiescore. Dat is een score van 1 tot 9, waarbij 6 en 7 overgewicht en 8 en 9 obesitas aanduiden. Het streefdoel is een score van 4 of 5. Om dat te bepalen, betasten we uitvoerig alle plaatsen waar vet zich opstapelt op het lichaam van het dier. Bij de kat zet het vet zich vooral af ter hoogte van de buik, bij de hond zit het zowat overal verspreid.’

Te veel tussendoortjes

Er zijn natuurlijk factoren die de dierenweegschaal beïnvloeden waar de eigenaar geen vat op heeft zoals ras, genen en leeftijd. ‘Bepaalde rassen zoals een labrador retriever zijn gevoeliger voor overgewicht dan bijvoorbeeld een windhond. De Britse korthaar is dan weer een risicoras bij katten, terwijl overgewicht minder vaak voorkomt bij oosterse rassen zoals de siamees. En wat de paarden betreft, zien we de pony’s het vaakst aandikken. Zo moeten shetlandpony’s in hun oorspronkelijke habitat, de Shetlandeilanden, in de winter in erg barre omstandigheden zien te overleven en leggen ze in de zomer reserves aan. Maar in ons land is voedsel altijd voorhanden en worden de pony’s vaak veel te dik. Ze ontwikkelen mogelijk het zogenaamde Equine Metabool Syndroom, een verstoorde stofwisseling als gevolg van overgewicht. Het is bovendien niet omdat paarden en pony’s in een grote weide staan, dat ze per se actief zijn.’

Ook de uitdijende taille van kat, hond en konijn is hoofdzakelijk te wijten aan enerzijds de inname van te veel energie en anderzijds te weinig beweging. ‘Niet zozeer het soort voedsel heeft een impact op het gewicht van de kleine huisdieren, wel de hoeveelheid en de vele extra tussendoortjes’, waarschuwt Hesta. ‘De basisvoeding is meestal best oké, maar mensen beseffen nog te weinig dat een speculooskoekje voor een hond van amper 4 kilo een enorm percentage van zijn dagelijkse energiebehoefte uitmaakt. Zelfs voor een hond van 30 kilo heeft zo’n koekje relatief gezien meer impact dan bij een mens van 70 kilo. Als je huisdier gecastreerd of gesteriliseerd is, moet je ook de hoeveelheid voeding aanpassen omdat de stofwisseling vertraagt en de energiebehoefte tot 30 procent kan dalen.’

Jojo-effect

Keto, Atkins, intermittent fasting, sap-detox-diëten, dieetpillen… De mens kent ondertussen al meer diëten dan dat er gerechten op een Chinese menukaart staan. Toch krijgt maar liefst 98 procent van de mensen die afvallen met zo’n dieet het verloren gewicht binnen de vijf jaar weer terug. Kunnen dieren ook zo moeilijk afvallen?

‘In theorie kunnen we elke obese hond en kat via ons afslankprogramma naar een ideaal gewicht brengen,’ verzekert Hesta, ‘maar de praktijk is anders. Honden die dankzij een vermageringstraject op een ideaal gewicht gekomen zijn, maar daarna weer overschakelen op de gewone onderhoudsvoeding, hebben een grotere kans op een licht jojo-effect. Al zal de hond dan zelden terugkeren naar het eerdere obese gewicht. Ze mogen natuurlijk niet hervallen in de slechte gewoontes. Bij katten is dat jojo-effect wel erg drastisch. Zij keren vaak wel terug naar een obesitassituatie.’

Samen naar de diëtist

Hesta ziet tot slot een opvallende link tussen mensen met obesitas en obese honden en katten. ‘Heeft het baasje een buikje, dan is de hond vaak ook te dik. In de geneeskunde hanteren we vandaag de One Health-benadering, waarbij de gezondheid van de mens onlosmakelijk verweven is met de gezondheid van dieren en van de ecosystemen. Mijn oproep is om in de toekomst de gewichtsproblemen van zowel eigenaar als huisdier zo veel mogelijk samen aan te pakken door ze bijvoorbeeld naar een diëtist te sturen en onder meer te bekijken hoe ze samen hun beweegpatroon kunnen intensifiëren. Dat gebeurt vandaag helaas niet.’