‘Onze kinderen verdienen beter speelgoed: de sint draagt bij aan een groeiende afvalberg’

Onderzoeker Evelien Bossuyt staat stil het tekort aan duurzame keuzes en het gebrek aan transparantie in haar zoektocht naar sinterklaasspeelgoed.

De sinterklaasperiode is aangebroken. Als mama van een dochter van vier zoek ik tussen de popjes, eenhoorns en make-up naar het speelgoed waarmee ik haar het meest gelukkig kan maken. Tegelijk probeer ik om duurzame keuzes te maken. Bij mijn andere aankopen, zoals kleding en voeding, lukt het om duurzame opties te vinden, maar bij speelgoed is dat haast onmogelijk.

Een PVC-pop of geen pop

Vorig jaar ondernam ik een zoektocht naar een duurzame pop. Mijn dochter was de fase van stoffen popjes ontgroeid, dus ik zocht een “echt” exemplaar. Alle poppen die ik vond, bestonden uit PVC. Dit materiaal is niet alleen heel slecht te recycleren, maar bevat ook kankerverwekkende en hormoonverstorende stoffen. Stoffen waaraan je je kind liever niet dagelijks wil blootstellen. Helaas bestaan er geen poppen zonder PVC. Ik vond ook geen labels die aangeven dat de pop die ik kocht minder toxische stoffen bevat dan een gemiddelde pop. Er is dus geen duurzame keuze: Het is een PVC-pop of géén pop.

Tweedehands of gerecycleerd of …

Tweedehands kopen is vaak de meest duurzame optie, maar bij kinderspeelgoed vraagt dit toch wat extra aandacht: De regels rond toxische stoffen in speelgoed worden strenger, waardoor oud speelgoed vaak meer chemicaliën bevat dan nieuw speelgoed. Onderzoek toont aan dat oud speelgoed vaker zware metalen bevat. Het gaat bijvoorbeeld over het kankerverwekkende metaal cadmium, dat aanwezig is in tweedehands legoblokjes (vooral in rode en gele legoblokjes).

Om de keuze nog moeilijker te maken, blijkt dat speelgoed uit gerecycleerd plastic vaak verontreinigd is met toxische stoffen. Plastic wordt typisch gerecycleerd in lageloonlanden en omdat elektronische componenten niet goed gescheiden worden van het plastic, word het plastic speelgoed verontreinigd met brandvertragers en andere hormoonverstoorders.

(Lees verder onder de preview.)

Wat zegt de wetgeving?

In 2009 heeft Europese wetgeving normen opgesteld voor giftige stoffen in kinderspeelgoed. Dit was een broodnodige stap om kinderen te beschermen tegen de blootstelling aan kankerverwekkende en hormoonverstorende stoffen. Deze wetgeving haalde de ergste excessen uit de sector, maar tegelijk is de wetgeving maar zo streng als de sector kan volgen. Met andere woorden: speelgoed is niet plots gifvrij. De EU raadt trouwens ook sterk aan om enkel speelgoed van betrouwbare winkels te kopen, want het is altijd mogelijk dat er speelgoed op de markt komt met meer toxische stoffen dan de opgelegde limieten. De handhaving van dit soort van wetgeving is dan ook nooit waterdicht.

De levensduur of de herstelbaarheid van speelgoed is vaak ook teleurstellend.

Los van het aspect van menselijks gezondheid, blijf ik op vlak van andere duurzaamheidscriteria ook enorm op mijn honger zitten. Je krijgt als consument geen informatie over het productieproces van speelgoed en welke stappen er genomen worden om minder water te verbruiken of CO2 uit te stoten. Verder is speelgoed qua design nauwelijks afgestemd op recyclage en hergebruik van materialen. Het bevat bijvoorbeeld vaak verlijmde onderdelen, geschilderde materialen of materialenmixen, waardoor het niet te recycleren valt. De levensduur of de herstelbaarheid van speelgoed is vaak ook teleurstellend. En qua materialen gaat het typisch om weinig duurzame materiaalsoorten, zoals virgin plastics. Zelfs over het verpakkingsmateriaal wordt nauwelijks nagedacht in termen van duurzaamheid. Op die manier draagt elk sinterklaasfeest bij aan de immer groeiende afvalberg van niet-recycleerbare producten.

Wat nu?

Onze kinderen verdienen beter speelgoed: Zonder stoffen die hen ziek maken en zonder achteraf de afvalberg te moeten opruimen. Voordat we daar zijn, moet er heel wat veranderen. Zoals dat de industrie aantrekkelijk, gifvrij speelgoed op de markt brengt, met een duurzaam productieproces en slimme materiaalkeuzes. De retailer die dit speelgoed aankoopt en de meerwaarde duidelijk communiceert naar de consument. En de consument die dit speelgoed prefereert ten opzichte van de minder milieuvriendelijke opties die niet getest werden op toxische stoffen. Zonder bewuste keuzes van meerdere partijen, zal het systeem nooit veranderen en blijven kinderen massaal spelen met “toxic toys”.

Evelien Bossuyt is onderzoeker bij UCLL Research & Expertise. Haar onderzoek gaat over duurzaam ondernemen en duurzame consumptie.