Steeds meer en langere dutjes overdag bij senioren zijn wellicht een voorteken van de ziekte van Alzheimer, stellen onderzoekers. Omgekeerd verhoogt overmatig dutten mogelijk ook het risico op dementie.
Slaap is doorgaans goed voor het brein. Ook siësta’s of zogenaamde power naps overdag worden over het algemeen beschouwd als gunstig voor de alertheid, het energieniveau en de cognitieve prestaties.
Mensen die ouder worden hebben sowieso de neiging om in de namiddag vaker een uiltje te knappen en dat is niet noodzakelijk een probleem. Maar een nieuwe studie in het vakblad Alzheimer’s and dementia heeft aangetoond dat de toenemende duur van de middagslaapjes bij oudere volwassenen mogelijk ook gelinkt kan worden aan een hogere kans op het ontwikkelen van milde cognitieve achteruitgang of Alzheimer en andere vormen van dementie.
Wetenschappers onderzochten gedurende 14 jaar meer dan 1.000 mensen met een gemiddelde leeftijd van 81 jaar. Die kregen een mobiliteitstracker die periodes van inactiviteit registreerde. Daarnaast werden de deelnemers elk jaar onderworpen aan cognitieve tests.
Bij de start van de studie had 76 procent van de ouderen een goede cognitieve gezondheid, 20 procent vertoonde een milde achteruitgang en 4 procent had de ziekte van Alzheimer. Bij de deelnemers bij wie geen cognitieve stoornis was vastgesteld, steeg de duur van de dutjes met een gemiddelde van 11 minuten per jaar. Die duurtijd verdubbelde na een diagnose van milde cognitieve achteruitgang en verdriedubbelde zelfs bij de alzheimerpatiënten.
Daarnaast blijkt uit het onderzoek dat mensen die meer dan een uur per dag dutten 40 procent meer kans hadden op het ontwikkelen van de ziekte van Alzheimer dan zij die minder dan een uur sliepen overdag. Deelnemers die minstens een keer per dag de ogen sloten, hadden eveneens 40 procent meer kans op Alzheimer dan zij die minder dan een keer per dag de sofa opzochten.
Neuronen houden ons wakker
‘Deze studie toont voor het eerst aan dat middagdutjes en alzheimer elkaar in twee richtingen aandrijven’, zegt Yue Leng, professor psychiatrie aan de University of California in San Francisco en co-auteur van de studie. ‘We hebben niet voldoende bewijs om te concluderen dat de dutjes zelf de oorzaak zijn van de cognitieve veroudering, maar overmatig dutten is mogelijk wel een teken van een versneld cognitief verouderingsproces, lang voor andere symptomen zoals geheugenproblemen optreden.’
Uit eerder onderzoek bleek al dat mensen met alzheimer over minder gespecialiseerde neuronen in de hersenen beschikken die ons overdag wakker moeten houden. Een steeds grotere vermoeidheid overdag zou dus weleens een alarmsignaal kunnen zijn dat er veranderingen in het brein gaande zijn die een voorstadium aangeven van alzheimer. Het is al langer geweten dat de ziekte van Alzheimer 20 jaar schade in de hersenen aanricht alvorens er signalen van geheugenverlies of gedragsverandering zijn.
Een uiltje overdag bij ouderen kan natuurlijk ook het gevolg zijn van een verminderde nachtrust, maar deze studie toont dat de link tussen dementie en de hazenslaapjes overeind blijft, zelfs wanneer rekening wordt gehouden met de nachtelijke slaap. ‘Als je niet de gewoonte hebt om overdag in de sofa te dutten, en je merkt dat je gedurende de dag wat slaperiger bent, weet dan dat dit een voorteken van een dalende cognitieve gezondheid kan zijn’, zegt Leng. Als dutjes daarentegen wel regelmatig deel uitmaken van je routine, hoef je je geen zorgen te maken als je af en toe eens achterover leunt.
Zo kun je risico op dementie verminderen
In toekomstige studies willen de wetenschappers onderzoeken of de correlatie standhoudt als de duur van de siësta’s gereduceerd wordt. Met andere woorden: heeft minder dutten overdag een positief effect op de hersengezondheid en kan het zelfs het risico op cognitieve achteruitgang verlagen?
Tot slot heeft ook de nachtelijke slaap een impact op het brein, zo blijkt uit Japans onderzoek. Dementie en vroegtijdig overlijden blijken vaker voor te komen bij mensen die minder 5 uur en meer dan 10 uur per nacht slapen. Wie 5 tot 7 uur slaapt, loopt minder risico, zo staat te lezen in het onderzoek in het Journal of the American Geriatrics Society. Wie te weinig slaapt maar fysiek nog zeer actief is, loopt geen groter risico.
Alzheimer is wereldwijd de belangrijkste oorzaak van dementie. De oorzaak van deze ziekte is nog altijd niet helemaal duidelijk, maar er zijn wel een aantal zaken die we zelf in de hand hebben, zoals onze slaap. Uit epidemiologisch onderzoek blijkt ook dat een gezonde leefstijl op middelbare leeftijd het risico op dementie op hoge leeftijd verlaagt. Het gaat dan om voldoende bewegen, overgewicht vermijden, niet roken, alcohol matigen, een evenwichtige voeding, gezonde cholesterol en bloeddrukwaarden en cognitief en sociaal actief blijven.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
