De combinatie van hormoonverstoorders waar kinderen in de zwangerschap aan worden blootgesteld kan leiden tot taalachterstand, ook al is de blootstelling voor individuele stoffen onder de gevarendrempel. Dat blijkt uit onderzoek in Science.
Het is steeds duidelijker dat hormoonverstoorders zoals ftalaten en bisphenol-A gevaarlijk kunnen zijn voor de volksgezondheid. Elk jaar komen er nieuwe chemische stoffen op de markt, die gebruikt worden in een brede waaier van producten, vooral in plastics.
Via allerlei consumentenproducten, kledij en plastics worden we blootgesteld aan een ingewikkelde cocktail van die producten, maar toch wordt de gezondheidsimpact tot nog toe individueel beoordeeld.
Ook de officiële blootstellingsdrempels bestaan enkel voor elke stof afzonderlijk. Dat kan moeilijk anders, want de impact van de chemische cocktail onderzoeken is wetenschappelijk een huzarenstukje. Voor elk individu verschilt immers de samenstelling van de cocktail.
Standaard cocktail
Een internationaal team onder leiding van de Universiteit van Uppsala heeft daar nu wat op gevonden. Met steun van de EU hebben ze een nieuwe aanpak ontwikkeld die gegevens over de populatie koppelt aan experimentele studies.
Eerst ontwikkelden ze een standaard cocktail op basis van de chemicaliën die het vaakste opduiken in bloed- en urinestalen van zwangere Zweedse vrouwen. Ze keken specifiek naar stoffen waarvan geweten is dat ze de taalontwikkeling hinderen bij kinderen, waaronder ftalaten en bisphenol-A.
Vervolgens testten ze in laboratoriumexperimenten het effect van de mix op hersenweefsel in ontwikkeling. Die experimenten bootsen de ontwikkeling van het brein tijdens de zwangerschap na.
‘Het is verrassend hoe de bevindingen van de experimentele systemen strookten met wat we vonden in de epidemiologische deel, en de effecten konden aangetoond worden bij normale blootstellingsniveaus voor de mens’, zegt Joëlle Rüegg, hoogleraar Milieutoxicologie aan de Universiteit van Uppsala.
‘Een van de belangrijkste hormonale mechanismen die aangetast worden, is het schildklierhormoon’, zegt Barbara Demeneix, hoogleraar Endocrinologie. ‘Optimale niveaus van schildklierhormoon zijn nodig in de vroege zwangerschap voor de groei van de hersenen en de ontwikkeling. Het is dus niet verrassend dat we een verband vinden tussen blootstelling in de vroege zwangerschap en taalachterstand.’
Op basis van het onderzoek concluderen de wetenschappers dat 54 procent van de kinderen in de onderzochte Zweedse populatie het risico liep op taalachtersnond op dertig maanden. Dat terwijl de blootstelling voor alle individuele stoffen onder de gevaarlijke drempel bleef.
