Omgaan met stress

We kennen het gevoel allemaal: overmand door stress, voelen we ons niet opgewassen tegen een situatie die we als bedreigend ervaren. Gelukkig bestaan er tal van methodes en technieken die ons helpen om de stress doeltreffend aan te pakken.

Onderzoekers schatten dat ruim 75 procent van alle bezoeken aan de huisarts op een of andere manier te maken heeft met stress. Het hele lichaam ondervindt daar immers de gevolgen van: de spieren, het hart en de bloedvaten, het maag-darmsysteem, het immuunsysteem, de libido…

Ooit was stress een overlevingsmechanisme tegen fysieke bedreigingen. Tegenwoordig zijn de gevaren die ons omringen minder fysiek van aard en dit vraagt om een andere reactie. Daar moeten we ons lichaam een beetje bij helpen. Dat kan bijvoorbeeld door wat georganiseerder te gaan leven, een belangrijke eerste stap naar stressbeheersing. Denk eens na over uw leven, bepaal uw prioriteiten en zorg ervoor dat u zelf de touwtjes in handen houdt! Neen zeggen, mag best! Bekijk ook eens wat u kunt delegeren. Vergeet de idee dat wat u zelf doet altijd het best gedaan is. Zeker als u verzuipt in het werk gaat dat niet op.

Gezond leven helpt om de stressbestendigheid te vergroten: gezond eten, meer bewegen en voldoende slapen. Hebt u nood aan een extra ruggensteuntje, dan kunnen de volgende technieken helpen.

1. Yoga – Innerlijke rust vinden

Wat? Tweeduizend jaar geleden omschreef de wijsgeer Patanjali yoga als een techniek om lichaam en geest in balans te brengen met de ziel. De aantrekkingskracht van yoga in het Westen zit hem volgens de yogi vooral in de combinatie van een bewustwordingsproces enerzijds en het fysiek bezig zijn anderzijds. Volgens hen bestaan we uit lichaam, geest en ziel die respectievelijk gezondheid, kennis en innerlijke rust als behoefte hebben.

Hoe? Op fysiek gebied zorgen yogaoefeningen voor spierversterking, lenigheid en een verbetering van de bloedsomloop. Op psychisch vlak verbeteren ze de concentratie, ze brengen de geest tot rust en de emoties in evenwicht. Of zoals yogalerares Conny Smeets zegt: “Yoga ontspant je zowel lichamelijk als geestelijk. Bovendien geeft het je de energie om het stressvolle, moderne leven aan te kunnen.”

2. Reflexologie – Drukken tegen de druk

Wat? De reflexologie (of reflexzone-therapie) werd als behandeling verfijnd in het begin van de 20ste eeuw door de Amerikaanse arts Fitzgerald, die het lichaam verdeelde in tien energiezones, vijf aan elke zijde van de wervelkolom. Elk van deze zones komt overeen met een bepaald gebied op de voetzool of de handpalm. Een bepaalde druk op die reflexzones stimuleert de overeenkomstige lichaamsfuncties. Reflexologie herstelt of onderhoudt de energiedoorstroming in het hele lichaam en het zijn energieblokkeringen die ziekte en stress veroorzaken.

Hoe? Voetreflexologie wordt meer toegepast dan handreflexologie vanwege de grotere gevoeligheid van de voetzool. Met de top van de duim wordt druk uitgeoefend op specifieke punten van de voet.

3. Acupunctuur – Relaxen met een prikje

Wat?Acupunctuur vindt zijn oorsprong in de traditionele Chinese geneeskunde. en is gebaseerd op de overtuiging dat de lichaamsenergie doorheen het lichaam circuleert via energiebanen (meridianen). Elk orgaan heeft zijn eigen meridiaan. In een gezonde situatie is de energie in evenwicht. Indien de natuurlijke balans verstoord wordt, bijvoorbeeld door stress, kan het lichaam dit onevenwicht meestal herstellen. Lukt dat niet, dan kan acupunctuur uitkomst bieden om de energiestroom te herstellen.

Hoe? Op bepaalde punten op de meridianen worden naalden in het lichaam geprikt. Soms worden de punten van de naalden verwarmd (moxa) of elektrisch gestimuleerd. De moderne wetenschappelijke verklaring is dat het prikken van naalden in acupunctuurpunten het zenuwstelsel stimuleert om chemische stoffen vrij te stellen. Door specifieke punten te kiezen kan men de vrijstelling stimuleren van ontspannende stoffen.

4. Sofrologie – Harmonie vinden tussen lichaam en geest
Wat? Sofrologie was oorspronkelijk een wetenschappelijke school voor de studie van het bewustzijn, in 1960 opgericht door de Spaanse neuropsychiater Alfonso Caycedo. Het is sindsdien geëvolueerd naar een methode om iedereen bewust te maken van het evenwicht tussen lichaam en geest en om een toestand van harmonie te bereiken. In de sofrologie worden westerse relaxatievormen en oosterse meditatietechnieken gecombineerd. Men wordt zich bewuster van zijn lichaam en beheerst daardoor ook beter zijn emoties. Lichaam en geest vormen immers één geheel.

Hoe? De sofroloog gebruikt de terpnos logos – een zachte monotone stem – om ontspanning te brengen en het bewustzijnsniveau te veranderen. Dit laat de persoon toe zich te bevrijden van elke vorm van rationaliteit, (voor)oordelen, zorgen,… Door de relaxatie wordt hij zich bewust van zijn mogelijkheden om een actieve rol te spelen in zijn eigen bestaan. Op dit zogenaamde sofroliminaal bewustzijnsniveau wordt de rest van de sessie afgewerkt. Dit kan d.m.v. een dynamische relaxatie ofwel door technieken die toelaten de capaciteiten van het bewustzijn te ontwikkelen. Belangrijk daarbij is de capaciteit te ontwikkelen om het positieve in ons bestaan waar te nemen.

5. Mindfulness – Ongezonde denkpatronen doorbreken
Wat? Mindfulness vindt zijn oorsprong in boeddhistische meditatietechnieken. In plaats van voortdurend toe te leven naar doelen die ver in de toekomst liggen, leert de deelnemer te leven in de realiteit van het hier en nu. “Stress is onvermijdelijk”, legt dokter Edel Maex uit. “Maar de hevigheid van de gevolgen wordt vooral bepaald door de manier waarop je ermee omgaat. Mindfulness leert mensen aan hoe ze dit door oefeningen in handen kunnen nemen.”

Hoe? Een training beslaat 8 weken waarin de deelnemer bewust wordt van wat hij doet. Daarna volgen meditatie en yogaoefeningen en wordt aandacht geschonken aan communicatie, zelfacceptatie, de relativiteit van gedachten en het omgaan met negatieve gevoelens, het zoeken naar geluk en de kwaliteit van het leven.

6. Kinesiologie – Spanningen opsporen Wat? De toegepaste kinesiologie ontstond in de Verenigde Staten in de jaren zestig. Het doel van deze techniek bestaat erin diepverscholen spanningen op te sporen en aan te pakken om de vitaliteit en de sereniteit in het leven te herstellen of te versterken.

Hoe? De kinesiologie is gebaseerd op de manuele spiertest waarmee verborgen stress kan opgespoord worden. Bij deze test oefent de kinesioloog een lichte druk uit op een spier en vraagt hij aan de persoon die getest wordt of de spier deze druk weerstaat. Doet ze dat, dan is er geen probleem. Verzwakt de spier daarentegen, dan wijst dit op stress. De spierrespons ontsnapt namelijk aan de controle van het bewustzijn. Op basis van deze test bepaalt de kinesioloog welke techniek geschikt is om het probleem aan te pakken: positieve visualisatie, oogbewegingen, lichaamsbewegingen,…

7. Shiatsu – Vitale energie vrijmaken
Wat? Shiatsu (afgeleid van shi dat vingers betekent en atsu dat staat voor druk) is een massagetechniek die reeds meer dan 2000 jaar bestaat. Hierbij wordt met de vingers, maar eveneens met de duimmuis, de ellebogen, de knieën en de voeten druk uitgeoefend op bepaalde punten van het lichaam. “Bij stress verloopt de circulatie van vitale energie via de meridianen in ons lichaam minder efficiënt”, legt shiatsutherapeute Elisa Carpiaux uit. “De massage doet ze opnieuw circuleren en doet het gevoel van spanning en angst verminderen en tenslotte verdwijnen. Voor shiatsu bestaat geen leeftijdsbeperking.”

Hoe? Shiatsumassage wordt meestal uitgevoerd terwijl de persoon op een soort matras op de grond ligt. Er wordt geen massageolie gebruikt. Een sessie duurt 45 tot 60 minuten. Er bestaat echter ook een vorm van shiatsu die uitgevoerd wordt op een stoel (vandaar: stoelshiatsu). Een verkorte sessie van een kwartiertje is ideaal om snel spanning en stress te verlichten of u bijvoorbeeld op kantoor, tussen twee vergaderingen door van die vervelende rugpijn af te helpen.

8. Watsu – Rust geven, rust nemen
Wat? Watsu is watershiatsu, een ontspanningsmethode in lichaamswarm water. De techniek werd ontwikkeld in de jaren 80 door Harold Dull. Na zijn terugkeer uit Japan, waar hij Zen Shiatsu studeerde, begon hij de speciale stretches- en massagetechnieken toe te passen in de warmwaterbronnen van Harbin Hot Springs in Californië (Verenigde Staten). Hij combineerde de shiatsutechnieken met het drijven en ritmisch bewegen in water.

Hoe? Tijdens een watsusessie wordt de deelnemer gedragen, ritmisch bewogen en gemasseerd in lichaamswarm water. De rug wordt ontlast, de wervelkolom en gewrichten worden soepel bewogen en het hele lichaam in vloeiende bewegingen gerekt en gestrekt. De ademhaling komt langzaam maar zeker tot rust, ze verdiept en vertraagt. Watsu doet u bovendien niet alleen, maar altijd met een partner. Tijdens de trainingssessies is het net zo belangrijk te ervaren hoe het is om watsu te geven als om watsu te ontvangen. De rollen worden telkens omgewisseld.

9. Positief denken – De kracht van de geest ontdekken
Wat? De techniek van het positief denken berust op de vaststelling dat onze geest een veel grotere kracht bezit dan we denken en dat een mentaal beeld veel sterker is dan de logica van een redenering. Onze hersenen nemen dat beeld aan als waarheid. Vandaar het nut om onze verbeelding in bepaalde banen te leiden en ze ertoe te brengen positieve gedachten te kiezen. Het komt eropaan het glas telkens opnieuw als halfvol te bekijken, eerder dan als halfleeg. Op deze manier slagen we erin positief te denken en toch de realiteit niet uit het oog te verliezen. En door positief te denken zijn wij beter opgewassen tegen moeilijke situaties.

Hoe? Door elke ontkenning te vermijden. Als iemand zegt: “Ik heb geen angst”, dan dwaalt in zijn onderbewustzijn een negatieve gedachte rond (angst). Daarom kan deze persoon veel beter zeggen: “Ik ben dapper”. Aan de basis van het positieve denken, ligt de zogenaamde Couétechniek, die de mogelijkheden van autosuggestie heeft aangetoond en dat deze door iedereen kan worden toegepast.

10. Hartcoherentie – Het hartritme onder controle brengen Wat? Dat ons hartritme erg onderhevig is aan stress en emoties hoeft geen betoog. In dit geval beïnvloeden de hersenen het hartritme. Maar het omgekeerde geldt eveneens en daar maakt de techniek van de hartcoherentie gebruik van: door uw hartritme te leren controleren, bereikt u een positieve ingesteldheid, een berusting, een controle over de stress.

Hoe? Met behulp van een ontvangertje dat bevestigd wordt op de duim, wordt het hartritme in beeld gebracht. Door middel van ademhalingsoefeningen (diepe buikademhaling) en mentale oefeningen (zich een positieve herinnering voor de geest halen) zal de registratie van het hartritme van een onregelmatige curve onder invloed van stress, evolueren naar een harmonieuze en regelmatige curve: een toestand van hartcoherentie dus. Het toestel dat u nodig hebt om uw hartritme in beeld te brengen, is vrij duur (ongeveer 300 euro) maar de aanhangers van deze methode vinden het nuttig om de invloed van de oefeningen op uw hartritme te visualiseren. Het geeft u een feedback.

Zodra u de oefeningen voldoende onder de knie hebt, kunt u ze ook uitvoeren zonder toestel en om het even waar: in de auto, op tram of trein, op kantoor,… Enkele minuten volstaan om opnieuw een regelmatig hartritme te krijgen en u rustig te voelen. Aangeraden wordt, de oefeningen minstens tien minuten per dag te doen.

11. Qi gongballen – Spelend ontstressen
Wat? Al meer dan 2000 jaar oefenen de Chinezen met Qi Gongballen, een methode om te ontstressen zonder er zelfs bij stil te staan. Ze zijn te koop in Chinese supermarkten en in winkels met Aziatische voorwerpen. Ze worden verkocht per twee in een koffertje en zijn meestal vervaardigd uit nuwasteen (een gesteente afkomstig van lavauitbarstingen van 200 miljoen jaar geleden, waaraan een helende werking wordt toegeschreven) of jade.
Naast ballen van nuwasteen of jade worden er ook metalen ballen verkocht die een hoge en een lage klank hebben. Volgens de Chinezen heeft iedere mens immers van nature twee grondtonen, een lage en een hoge. De klanken van Qi Gongballen zouden zich aanpassen aan de grondtonen van de gebruiker. Daarom vinden ze het belangrijk dat iedere beoefenaar zich een persoonlijk setje aanschaft. De prijs varieert van ong. euro 6,50 voor metalen tot euro 13 voor nuwaballen.

Hoe? U neemt de twee ballen in een hand en wisselt ze voortdurend van plaats. Met de vingertoppen brengt u de onderste bal terug naar de handpalm, de tweede bal glijdt intussen naar de vingertoppen. Deze repetitieve beweging prikkelt de zenuw-uiteinden en doet de levensenergie (Qi) circuleren waardoor u tot rust komt. Het regelmatige getik helpt ook om u beter te concentreren.

Leen Baekelandt/Gwenaëlle Ansieau (Bron: Plusmagazine)