Er is dringend nood aan meer kennis over sepsis bij de bevolking. ‘Net zoals we bij pijn op de borst aan een hartaanval denken, moeten we eenzelfde connectie maken tussen een infectie en sepsis’, vindt infectioloog Erika Vlieghe.
2 op de 3 Belgen hebben nog nooit van sepsis gehoord en slechts 1 op de 5 weet wat het is. En dat terwijl er naar schatting elke dag zo’n 20 mensen aan de aandoening sterven. Dat zijn er meer dan dat er verkeers- of borstkankerslachtoffers zijn.
Sepsis is geen infectie op zichzelf, maar wel een levensbedreigende reactie van het lichaam op een infectie, zoals griep, een keelontsteking of een geïnfecteerd wondje. Symptomen zijn extreme rillingen, kortademigheid, koorts, pijn, slaperigheid, sufheid, verwardheid, flauwvallen, onduidelijke spraak, snelle hartslag, lage bloeddruk, een hele dag niet kunnen plassen, verkleurde of gevlekte huid.
40 procent van de sepsisoverlevers ervaart ernstige en blijvende klachten zoals schade aan hart, longen, hersenen en zenuwbanen. Een aantal moet zelfs een of meerdere amputaties ondergaan.
Patiëntenorganisatie Sepsibel roept op om het bewustzijn rond sepsis te vergroten zodat mensen tijdig hulp zoeken. De aandoening evolueert immers schrikbarend snel: elk uur zonder interventie verhoogt het risico op overlijden met 4 à 8 procent. ‘Sepsis is een van de grootste stille killers wereldwijd en kan dodelijk zijn als het niet snel genoeg wordt herkend en behandeld. Elk uur telt’, klinkt het.
‘Hoe een kleine systeemfout uitgroeide tot een menselijk drama: dringend meer bewustwording nodig rond sepsis’
Sepsis wordt ook wel bloedvergiftiging genoemd. Maar dat klopt niet helemaal. Hoezo?
Erika Vlieghe (infectioloog aan het UZA): Bloedvergiftiging is een wat ouderwetse term voor sepsis die dokters vroeger hanteerden om de ernst van de situatie duidelijk te maken. Sepsis heeft echter niks met gif te maken, maar wel met een zeer uitgesproken ontstekingsreactie van ons immuunsysteem op een infectie. Heel vaak zijn de boosdoeners bacteriën in de bloedbaan, waardoor het immuunsysteem op hol slaat en er een cascade van problemen volgt. Zo’n buitengewone immuunreactie zagen we bijvoorbeeld ook tijdens de covidperiode bij sommige patiënten die in het ziekenhuis werden opgenomen. Soms kan het immuunsysteem in overdrive gaan door de aanwezigheid van een tumor, maar dat noemen we geen sepsis.
Hoe herken je de symptomen van sepsis?
Vlieghe: Beginnende sepsispatiënten voelen zich altijd ernstig ziek, hebben hoge koorts en een lage bloeddruk en moeten minder plassen. Patiënten geven aan dat ze zich in hun hele leven nog nooit zo ziek hebben gevoeld. Zonder snelle behandeling kan sepsis leiden tot het uitvallen van belangrijke organen zoals de nieren, de hersenen en het hart.
De symptomen zijn moeilijk te onderscheiden van griepklachten. Hoe moeten mensen dan reageren?
Vlieghe: Sepsis lijkt inderdaad eerst op een banale infectie, maar het is niet de bedoeling dat iedereen met griep massaal naar de spoed rent. Heb je een infectie die niet snel overgaat of snel heel erg slecht wordt, word je duizelig of suf of heb je pijn? Twijfel je of je meer dan gewoon wat ziekjes bent? Raadpleeg dan zo snel mogelijk de huisarts. Die is heel erg goed getraind om een onderscheid te maken tussen ernstige en minder ernstige aandoeningen.
Omdat België een verouderende bevolking en verhoudingsgewijs meer zwakkeren telt, zullen meer mensen in de toekomst vatbaar zijn voor sepsis.
Het aantal sepsisgevallen in België is een beetje een blinde vlek. Hoe komt dat?
Vlieghe: Er zijn geen goede cijfers over sepsis voorhanden. We moeten het doen met schattingen en extrapolaties. Dat komt doordat sepsis een klinische diagnose is, die wordt gedaan aan de hand van criteria. Er bestaat geen labotest om sepsis te diagnosticeren en het is heel arbeidsintensief om de criteria voor iedere patiënt te noteren. Het aantal sepsispatiënten is wellicht vergelijkbaar met de ons omringende landen. In het Zuiden komt sepsis veel meer voor, door de grotere overdracht van ziektekiemen en omdat mensen er minder makkelijk de weg naar het zorgsysteem vinden. Maar omdat België een verouderende bevolking en verhoudingsgewijs meer zwakkeren telt, zullen meer mensen in de toekomst vatbaar zijn voor sepsis.
Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) wil een nationaal sepsisplan invoeren. Waarom is dat belangrijk?
Vlieghe: Het is een belangrijke basis om zowel het algemene publiek als zorgverleners te sensibiliseren en kennis over te dragen. Zelf geef ik sinds een aantal jaar heel doelgericht les over sepsis, over hoe je het als arts kunt herkennen en wat je eraan kunt doen. Door structureel sepsis in het achterhoofd te houden, kunnen we het verschil maken. Net zoals we bij pijn op de borst aan een hartaanval denken, moeten we eenzelfde connectie maken tussen een infectie en sepsis. Want een vroegtijdige diagnose kan er voor zorgen dat sepsis snel de kop kan worden ingedrukt door toediening van medicatie, vocht en zuurstof en antibiotica. Zo kunnen we zeer ernstige situaties en overlijdens voorkomen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier