‘Nee, het probleem in deze coronacrisis is echt niet Marc Van Ranst’

‘Hoe vermoeiend de coronacrisis ook is, de viroloog blijft open communiceren’, schrijft Knack-hoofdredacteur Bert Bultinck over Van Ranst.

‘De dagelijkse aanvallen op Twitter zijn niet moeilijk om mee om te gaan’, zei viroloog Marc Van Ranst zaterdag nog in een interviewtje in La Libre Belgique. ‘Op straat zijn de mensen altijd zeer sympathiek, ik ben nog nooit op de minste agressie gebotst.’ Eén dag later, zondagavond, opende de lokale politie van Mechelen-Willebroek een onderzoek naar de bedreigingen die Van Ranst naar het hoofd werden geslingerd in het station van Mechelen. Een man met een mondmasker en een Hitlergroet – een gebaar dat opgeld doet de jongste tijd – had de viroloog bezworen hem ‘kapot’ te zullen maken, omdat Van Ranst ‘een linkse rat’ is.

In ons verhitte klimaat zijn we nog amper verrast dat een publiek figuur als Van Ranst ook in het echte leven aangevallen wordt. Dat hij er zelf gelijkmoedig onder blijft, kan alleen maar respect afdwingen. Hoe vermoeiend de coronacrisis ook is, de viroloog blijft open communiceren. Als hij al eens een retorisch bochtje moet nemen, dan is dat ironisch genoeg vaak omdat hij compromissen met politici verdedigt die ideologisch ver van hem afstaan.

Aan het incident in Mechelen gaat maandenlange kritiek op Van Ranst vooraf, die afgelopen week weer oplaaide. Het gesprekje met La Libre kwam er zaterdag als een repliek op een groter interview met de Leuvense oud-rector Rik Torfs, waarin die zijn twijfels uitsprak over de geloofwaardigheid van de bekendste viroloog van het land. Torfs was, zo zei hij, ‘nooit zeker van de wetenschappelijke inhoud van de voorstellen van Marc Van Ranst. Hij moet begrijpen dat zijn politiek activisme repercussies heeft op de geloofwaardigheid van zijn wetenschappelijke adviezen.’ De kerkjurist publiceerde soortgelijke gedachten in zijn column in Het Laatste Nieuws, die ook op zaterdag verscheen.

De autoriteit van Van Ranst werd vorige week ook op minder subtiele wijze aangevallen. De opmerkingen van Torfs waren klein bier bij de sneer die oud-Kamervoorzitter Siegfried Bracke op Twitter gooide: ‘Communisten willen het einde van het kapitalistisch systeem. Stel: een – ik zeg maar wat – communistisch viroloog. Als die erin slaagt vanop zijn positie delen van de economie stil te leggen, krijg je het kapitalisme óók op de knieën. Makkelijk zelfs.’ In de visie van de oud-Kamervoorzitter is het merkwaardig genoeg niet een virus dat onze economie aan het ontwrichten is, maar een virusbestrijder. Niet de pyromaan, maar de brandweer krijgt verdachtmakingen op zijn bord. Bracke voegde de hashtag hypothese toe aan zijn tweet, terwijl dat #complottheorie had moeten zijn. De hitte maakt overal slachtoffers.

Natuurlijk communiceert Van Ranst soms nogal eigengereid, met een zelfverzekerdheid die je, afhankelijk van je wereldvisie, geruststellend, viriel of patserig kunt noemen. Dat hij in het begin van de crisis mondmaskers afraadde met wetenschappelijke argumenten, in plaats van aan te geven dat er gewoon onvoldoende maskers in voorraad waren, was een echte blunder. En algemeen zouden de virologen wel wat meer twijfel mogen toelaten in hun communicatie. Er werd de voorbije maanden gegrapt over de wildgroei aan mensen die ‘plots viroloog zijn’. Dat waren in veel gevallen gewoon kritische burgers met goede vragen. Zeker die mensen stuit het tegen de borst wanneer ze als kleuters worden toegesproken. Die weten dat er geen makkelijke antwoorden zijn, en fronsen de wenkbrauwen als virologen doen alsof dat wél zo is.

Is kritiek op de virologen gezond? Natuurlijk wel: ze hebben de afgelopen maanden op ongeziene wijze macht vergaard, en macht moet altijd scrupuleus worden bevraagd. Maar het is even belangrijk om te zien dat die macht nog op geen enkele manier werd misbruikt. En de virologen waren moediger dan de mensen van wie we in de eerste plaats moed hadden verwacht.

Hier is nog een hypothese: zou het kunnen dat de virologen de laatste maanden zo belangrijk zijn geworden in het debat omdat de politici hun werk niet hebben gedaan? Waar zaten ze, de premiers, de minister-presidenten en de burgemeesters, al die talloze keren dat er een moeilijke boodschap moest worden gebracht? Zij bleven, ondanks herhaalde en nadrukkelijke uitnodigingen, weg van de tv-studio’s. De virologen moesten het maar oplossen.

Nee, het probleem in deze coronacrisis is echt niet Marc Van Ranst. Het probleem is de bijna terloopse abdicatie van onze politieke klasse. Als de politiek geen leiders meer voortbrengt, zoeken mensen die leiders elders.