Napoleoncomplex: waarom korte mannen niet allemaal kleine Bonapartes zijn

Kleine mannen krijgen vaak te horen dat ze het zogenaamde ‘Napoleoncomplex’ hebben. Maar bestaat het Napoleoncomplex wel? En is het wel terecht naar de Franse keizer vernoemd?

Het Napoleoncomplex is een psychologische conditie, vernoemd naar Napoleon Bonaparte, waarbij kleine mannen hun gestalte overcompenseren met dominant en agressief gedrag. De ‘aandoening’ werd voor het eerst in 1926 geïdentificeerd door de Oostenrijkse psychoanalist Alfred Adler. Bekende ‘slachtoffers’ van het Napoleoncomplex zouden Stalin, Mussolini en volgens sommigen ook Nicolas Sarkozy zijn.

Napoleon, de bekende Franse militaire leider die met de Slag bij Waterloo de wereldgeschiedenis bepaalde, was een kleine man die zijn gestalte door grootse en gewelddadige daden zou hebben willen compenseren. Maar hoewel Napoleon altijd als een klein gedrongen mannetje wordt afgebeeld, was hij helemaal niet klein voor zijn tijd. De keizer was 1,68 meter groot. De reden dat hij klein werd afgebeeld, kan te wijten zijn aan het feit dat hij altijd vlak naast zijn bewaker stond, en als bewaker kies je uiteraard een grote man.

Mythe

Los van de discussie over de lengte van Napoleon duikt in de wetenschappelijke wereld steeds meer twijfel op over het feit of er wel zoiets als een ‘korte mensen-syndroom’ bestaat? Kan iemands gestalte werkelijk zijn persoonlijkheid beïnvloeden? Verschillende onderzoeken spreken elkaar tegen.

De Nederlander Bram Buunk toonde aan dat mannen van 1,63 meter 50 procent vaker jaloers zijn dan mannen van 1,98 meter doordat ze harder moeten vechten voor een vrouw. In 1995 bleek uit onderzoek bij zwaardvissen dat 79 procent van de gevechten uitgelokt werd door de kleinste vis. Meer dan 70 procent verloor ook het gevecht, waardoor het Napoleoncomplex niet als zeer nuttig beschouwd wordt. Het wordt eerder gezien als wanhoopsdaad – als je klein bent, is het uitlokken van een gevecht de enige manier om iets te bereiken.

Er zijn echter evenzeer onderzoekers die beweren dat het Napoleoncomplex een fabeltje is. Zo blijkt uit een studie van de universiteit van Central Lancashire uit 2007 dat het net lange mannen zijn die veel minder hun woede kunnen beheersen. Enkele deelnemers moesten tijdens een experiment elkaar met stokjes op de knokkels slaan en kleine mannen verloren veel minder snel hun geduld dan mannen van een gemiddelde lengte. Een andere Britse studie, waarbij kinderen van het begin van hun schoolcarrière tot ze volwassen waren onderzocht werden, toonde aan dat er geen verschillen zijn in het dagelijkse leven die te wijten kunnen zijn aan lengte.

Heel wat psychologen zijn dus niet overtuigd. ‘Voor elke gemene kleine Napoleon of Hitler, bestaat er wel een gemene Saddam Hoessein of Muammar Khaddafi, zo klinkt het. Er zijn daarnaast ook heel wat kleine mannen die aangenaam en rustig zijn. Kijk maar naar Mahatma Gandhi.

Hoe langer, hoe gemakkelijker

Wel is het waar dat lange mannen het een stuk gemakkelijker hebben. Ze zijn zelfverzekerder en zien er uit als leider. Daardoor trouwen ze meestal met de leukste vrouwen, krijgen ze meer kinderen en verdienen ze zelfs meer. Dat schrijft Roos Vonk in haar boek ‘Collega’s en andere ongemakken’. Een Australisch onderzoek toonde aan dat mannen voor elke vijf centimeter die ze groter waren dan 1,78 meter 950 dollar meer verdienen per jaar. In Amerika zou dat zelfs 789 dollar per inch (2,50 cm) zijn. Ook worden lange mannen vaker verkozen. Van de Amerikaanse verkiezingen tussen 1904 en 1984 is 80 procent gewonnen door de langste kandidaat.

De reden voor het succes van lange mannen kan verklaard worden door de evolutie. Grote mannen worden door vrouwen gezien als gezonder, fitter en sterker en zijn dus een meer geschikte partner om kinderen mee te hebben. Ook al had Napoleon Bonaparte – ondanks zijn Napoleoncomplex – acht (al dan niet wettige) kinderen bij acht verschillende vrouwen. (MD)