Na LuxLeaks, SwissLeaks, de Panama Papers en de Paradise Papers dook het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten (ICIJ) in een andere wereld. Geen gelekte documenten meer over financiële constructies op palmboomeilanden, maar een grondig onderzoek naar de structurele fouten in de wereld van medische implantaten.
Het idee voor The Implant Files komt van de Nederlandse tv-journaliste Jet Schouten (Avro Radar). In 2012 maakte ze haar eerste uitzending over ‘bekkenbodemmatjes’ – een kunststof implantaat dat wordt gebruikt om verzakkingen in de bekkenbodem te behandelen – en de drama’s die sommige patiënten daarmee ondervonden. Hoe kon het toch dat zulke problematische implantaten goedgekeurd werden voor de Europese markt? In 2014 nam Schouten de proef op de som. Ze stapte met een mandarijnennetje naar drie keuringsinstanties die zo’n CE-mark afleveren. Of ze dat konden goedkeuren als bekkenbodemmatje? Geen van de drie zag een probleem. In 2015 zond ook Telefacts (VTM) de aflevering uit.
Volgens het geneesmiddelenagentschap FAGG zou het 11.395 werkdagen kosten om de gevraagde documenten over te maken.
Hoe meer Schouten over de wereld van medische hulpmiddelen te weten kwam, hoe duidelijker het voor haar werd dat er een systemisch en internationaal probleem was. ‘Maar om dat aan te pakken, heb ik een heel leger aan journalisten nodig.’ Dat treft, antwoordde Trouw-journalist Joop Bouma tijdens een wandeling met Schouten in de zomer van 2016. ‘Ik ben lid van ICIJ. Ik zal je idee pitchen.’
19 april 2018. Negentig journalisten uit 24 landen luisteren in het gebouw van de Kaiser Family Foundation in Washington DC naar Schoutens mandarijnennetje-verhaal. ‘Alles begint in het ziekenhuis’, zegt Schouten. ‘Een arts merkt een probleem op met een implantaat. Gaat hij het rapporteren of niet?’ Glinsterende ogen. De aanwezige journalisten begrijpen meteen het maatschappelijke belang van dit thema. Iedereen kent wel iemand met een implantaat. Project Hippocrates (de interne codenaam van ICIJ voor dit onderzoek) is geboren. En nee, er is geen datalek van miljoenen documenten. Ditmaal moeten de ICIJ-journalisten vanaf nul beginnen.
Terug in België begonnen Knack, De Tijd en Le Soir zo veel mogelijk relevante informatie in te zamelen over incidenten met implantaten. Op basis van de Wet op de openbaarheid van bestuur klopten we aan bij het geneesmiddelenagentschap FAGG en het RIZIV. Het RIZIV leverde vlot de gevraagde gegevens, maar bij het FAGG liep dat niet van een leien dakje. Onze vragen beantwoorden zou liefst 11.395 werkdagen kosten. We overlegden met het FAGG over wat wél haalbaar was. Zo ontvingen we uiteindelijk toch meer dan 470 incidentrapporten, commissieverslagen en interne audits. We scrapeten ook de gegevens over financiële banden tussen artsen en industrie die beschikbaar zijn op www.betransparent.be. We lanceerden een enquête bij 105 Belgische ziekenhuizen. We deden tientallen interviews met artsen, patiënten, bedrijven en overheidsinstellingen. En voortdurend wisselden we informatie uit tussen 252 journalisten van 58 media uit 36 landen.
De Implant Files
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
