Deze zomer viert Knack.be de mysteries van het leven. Elke dag kruipen we in de huid van een verwonderd kind en verbazen we ons over al dan niet alledaagse mysteries. Vandaag: waarom worden haren grijs?
Ieder haar groeit uit een haarzakje. Op ons hoofd groeien zo’n 100.000 tot 150.000 haren. Eén haarzakje produceert ongeveer 20 nieuwe haren gedurende een mensenleven. Ieder afzonderlijk haar groeit een aantal jaren en kan tot een meter lang worden. Aan het einde van de groeicyclus valt het haar uit en wordt het (hopelijk) vervangen door een nieuw. In iedere haarzakje bevinden zich cellen die twee soorten kleurpigmenten produceren: rode en bruinzwarte.
Onze haarkleur is het resultaat van de verhouding tussen deze twee en de wijze waarop ze verdeeld zijn in de haardos, twee eigenschappen die vastliggen in onze genen. Op een gegeven moment stoppen de cellen in een haarzakje met de productie van pigment. Dat gebeurt niet geleidelijk, maar abrupt. Het getroffen haar wordt vervolgens wit. Gewoonlijk duiken de eerste witte haren op ter hoogte van de slapen, vervolgens op het achterhoofd en ten slotte bovenop de kruin.
Kleurloos in plaats van grijs
Het stilvallen van de pigmentproductie is genetisch voorgeprogrammeerd. Stress heeft daar geen vat op. Het doet de haren niet sneller grijs worden. Wetenschappelijk is er tot nog toe nooit een rechtstreeks verband aangetoond tussen een jachtig leven en de werking van pigmentcellen in de haarzakjes. Meer nog, grijze haren bestaan eigenlijk niet. Je hebt gekleurde haren en haren zonder kleur. De eerste krijgen nog pigment vanuit het haarzakje, de andere niet meer.
De niet-gekleurde haren zijn in feite kleurloos en hol, omdat ze geen pigmenten meer bevatten. Het licht dat op het haar valt, wordt daardoor niet langer geabsorbeerd, maar teruggekaatst als wit licht. De witte kleur is dus niets meer dan de reflectie van licht door de dode ruimte van het ‘lege’ haar. De grijze kleur is het totaalbeeld van de mengeling van de kleurloze met de gekleurde haren.
Heftige emoties
Er zijn gevallen beschreven van mensen die plots grijs werden. Marie-Antoinette van Oostenrijk, de vrouw van Lodewijk XVI, zou volledig wit geworden zijn in de nacht voor ze naar de guillotine werd geleid. En de Indiase grootmogol Shah Jahan, zou plots helemaal grijs geworden zijn nadat zijn lievelingsvrouw in het kraambed stierf (voor haar liet hij als mausoleum de Taj Mahal bouwen). Verzinsels? Ja en neen. Je haar kan onmogelijk in één nacht alle kleurpigmenten verliezen, maar er bestaat wel een auto-immune aandoening, alopecia diffusa, die je haren op enkele weken tijd helemaal grijs doen lijken.
Bij mensen met aanleg voor deze aandoening richt het afweersysteem zich in zeer hevige emotionele periodes tegen de haarzakjes van gekleurde haren. Resultaat: de gepigmenteerde haren vallen massaal uit. Wat overblijft zijn de kleurloze, witte haren. Mensen hebben daardoor de indruk dat ze plots grijs geworden zijn, maar in feite zijn de gekleurde haren versneld uitgevallen. Het is perfect mogelijk dat Marie-Antoinette wit werd in de weken voor haar onthoofding en dat Shah Jahan datzelfde lot onderging, overmand door verdriet. In dat geval leden ze beiden aan alopecia diffusa. Naar schatting een 0,5 tot 1 procent van de bevolking zou aanleg hebben voor deze aandoening. Wie die aanleg niet heeft, kan nooit versneld grijs worden.
Marleen Finoulst, Bodytalk
Mysterie van de dag
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier