Deze zomer viert Knack.be de mysteries van het leven. Elke dag kruipen we in de huid van een verwonderd kind en verbazen we ons over al dan niet alledaagse mysteries. Vandaag: waarom is ongezond eten zo verleidelijk?
We bewegen minder en eten ongezonder dan zeven jaar geleden. Nochtans waren in 2008 ambitieuze doelstellingen rond voeding en beweging geformuleerd, om ons tegen 2015 tien procent gezonder te doen leven. In plaats van winst te boeken op gezondheidsvlak, gaan de Belgen achteruit.
Folders en campagnes om de Belg gezonder te doen leven, brachten dus geen zoden aan de dijk. We kennen de theorie wel en weten dus wat gezond is en wat niet, maar in de praktijk passen we het niet toe.
Wetenschappers van de Cambridge Universiteit vinden het niet echt verwonderlijk dat we niet handelen volgens onze kennis.
Chipsreflex
Bekommernis om gezonde voeding verdwijnt naarde achtergrond als we andere dingen moeten onthouden
Alle campagnes die een overheid organiseert zijn gebaseerd op een visie op menselijk gedrag die niet overeenstemt met de moderne inzichten. Heel wat van onze beslissingen, bijvoorbeeld op het vlak van voeding, worden namelijk veel minder aangedreven door zorgvuldige overwegingen dan men voorheen dacht. Vaker zijn ze het gevolg van min of meer automatische processen die een onweerstaanbaar verlangen opwekken of een ondoordachte handeling uitlokken, onder impuls van wat we in onze omgeving waarnemen, en grotendeels buiten het bereik van ons bewustzijn.
Die onbewuste processen nemen vaker de overhand als we met onze aandacht elders zijn. Proefpersonen die tijdens een experiment een reeks getallen moesten onthouden, kozen vaker chocoladetaart dan fruitsla als vieruurtje. De bekommernis om gezonde voeding verdween dan blijkbaar even naar de achtergrond. Wat we doen wanneer we voor de televisie zitten is een ander mooi voorbeeld: staat er een zak chips binnen handbereik, dan eten we die soms zonder dat we er erg in hebben helemaal leeg. En zien we op de televisie reclame voor drankjes of koekjes die we toevallig in huis hebben, dan durven we ons al eens naar de keuken te begeven om ze uit de (koel)kast te vissen, wat soms een verbazend voldaan gevoel oplevert.
Schattige kindjes in reclame
Wetenschappers spreken in dergelijke gevallen van priming : voorwerpen, begrippen of observaties activeren bepaalde concepten in onze hersenen, die vervolgens ons gedrag beïnvloeden. Zo duiken proefpersonen tijdens de reclame de barkast in nadat ze filmpersonages zagen drinken. Het aan banden leggen daarvan zou, toch zeker tijdens de veel te lange periode die we gemiddeld voor de televisie doorbrengen, erg effectief kunnen zijn.
Daarnaast kunnen we ook proberen om de associaties bij te sturen, denken wetenschappers. Saaie, grijze verpakkingen voor ongezonde eetwaren en sigaretten doen het gebruik merkelijk dalen, en voedingsproducenten die echt bezorgd zijn om de gezondheid van de schattige kindjes uit hun reclamespots zetten maar beter tekenfilmfiguurtjes op fruit en groenten dan op allerlei van suiker verzadigde koekjes en drankjes.
Pestmaatregelen
Naast de overvloed aan visuele prikkels op het scherm zijn er ook talrijke omgevingsfactoren die ons doen en laten beïnvloeden. Ook daar kan volgens de onderzoekers aan gesleuteld worden. Sommige van hun voorstellen zijn regelrechte pestmaatregelen. Zo verwijzen ze naar een experiment uit de jaren 1980, dat uitwees dat meer mensen de trap nemen wanneer de deuren van de lift aanzienlijk trager open- en dichtgaan.
Thuis zou je ervoor kunnen opteren om simpelweg niet die snacks in huis te halen waarvan je halverwege je tv-avond begint te dromen. Of om ze alleszins niet onder de salontafel te bewaren, maar ergens diep in een keukenkast, of beter nog, in de voorraadkast in de garage.
De overheid zou volgens hetzelfde principe wegen en andere infrastructuur zo kunnen inrichten dat gezonde verplaatsingen aangemoedigd worden. Zo zou ze de verkoop van ongezonde voedingswaren kunnen beperken of belasten. Minder plagerig, maar minstens even belangrijk, is het ter beschikking stellen van gezonde voedingswaren in automaten. In de wandelgangen van heel wat bedrijven, scholen, stationsgebouwen en andere (semi)publieke ruimtes liggen de calorieën voor het oprapen, maar zijn groenten, fruit en vezels niet te bespeuren. (Tim Vernimmen)
Het gevaar van het alledaagse
Dat we als we gestrest of afgeleid zijn al eens wat impulsiever zijn bij het vullen van ons bord of het winkelmandje, hoeft geen ramp te zijn. Tenminste als dat niet alle dagen gebeurt. Erger is het als ongezond uitgroeit tot een gewoonte, door wetenschappers gedefinieerd als dingen die we doen zonder nog stil te staan bij het doel of de gevolgen ervan. Het zijn net die ongezonde gewoontes waarnaar we op zoek moeten gaan en die we opnieuw tegen het licht moeten houden. Waarom neem ik altijd de auto om naar de supermarkt te gaan die op een kwartier wandelen is? Waarom trakteer ik mezelf op een reep chocolade aan de kassa als ik gehaast ben? Het gaat om heel veel kleine dingen die net door hun doordeweekse alledaagsheid een grote impact hebben op onze gezondheid.
Bron: Bodytalk
Mysterie van de dag
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier