Er bestaat nog veel onwetendheid over diabetes. Kun jij fabel van feit onderscheiden?
In Vlaanderen leven naar schatting een half miljoen personen met diabetes. Verwacht wordt dat dit tegen 2030 nog verder zal oplopen tot 1 op de 10 Vlamingen. Meer dan 90 procent heeft diabetes type 2, een aandoening die veroorzaakt wordt door onder andere een westerse levensstijl. Daarnaast zit nog eens ongeveer 6,5 procent van de bevolking in een grijze zone met verstoorde glucoseverwerking (prediabetes).
Het aantal diabetici neemt dus onrustwekkend toe, maar onze kennis over de ziekte is bedroevend laag. De Vlaming scoort ronduit slecht wat betreft kennis over diabetes, terwijl de ziekte steeds nadrukkelijker aanwezig is in de maatschappij.
Zo blijkt een op de twee bevraagden het verschil niet te kennen tussen diabetes type 1 en type 2. Vier op de tien denkt verkeerdelijk dat iemand diabetes krijgt door het eten van te veel suiker. En de helft denkt dat diabetes met een streng dieet behandeld kan worden.
Type 1 vs type 2
– Bij diabetes type 1 maakt de pancreas zelf geen insuline meer aan, en is onmiddellijke behandeling met insuline-injecties noodzakelijk. Dit type ontstaat meestal bij kinderen of jonge volwassenen (jonger dan 40 jaar). Het eigen afweersysteem valt de bètacellen van de alvleesklier aan en vernietigt ze. Waarom dat zo is, is nog niet helemaal duidelijk.
– Diabetes type 2 treedt vooral op vanaf de leeftijd van 40 jaar. Twee problemen liggen aan de basis: er wordt nog wel insuline aangemaakt maar in onvoldoende hoeveelheden, en daarnaast is de werking van de aanwezige insuline verminderd. In het begin kunnen een aangepaste leefstijl en diabetestabletten volstaan om de aandoening onder controle te houden. Op termijn zal insuline nodig zijn door de verdere achteruitgang van de pancreasfunctie. Wanneer de insulineproductie verstoord is, kunnen de cellen onvoldoende suiker opnemen, waardoor het zich ophoopt in het bloed. Dat verhoogt de kans op chronische ziektes.
Wij zetten enkele mythes op een rij.
1 ‘Je krijgt diabetes type 2 door veel te veel suiker te eten’
Omdat diabetes type 2 ook weleens ‘suikerzieke’ wordt genoemd, denkt men soms verkeerdelijk dat de ziekte te wijten is aan te veel suiker. Dat is niet zo. De exacte oorzaak van diabetes is nog niet bekend. Suiker kan wel het ontstaan van overgewicht in de hand werken en zo bijdragen tot de ontwikkeling van diabetes type 2. Maar niet alleen suiker is een boosdoener, ook een overmatige consumptie van vet, te grote porties en het drinken van te veel alcohol. Daarnaast zijn te weinig bewegen, erfelijkheid, oudere leeftijd en roken grote risicofactoren voor diabetes type 2.
2 ‘Mensen met diabetes mogen geen suiker eten’
Dat diabetespatiënten een suikervrij dieet moeten aanhouden, is een van de hardnekkigste diabetesmythes. Een gezonde diabetesvoeding is evenwichtig en bevat af en toe een weloverwogen dessertje. Er is wel extra aandacht nodig voor de hoeveelheid ingenomen koolhydraten en de spreiding ervan tijdens de dag, want alle koolhydraten verhogen de bloedsuikerspiegel. Tegelijk zijn ook de hoeveelheid en het soort vetten en de voedingsvezels van belang. En natuurlijk moet ook de energie-inname in de gaten worden gehouden om overgewicht te vermijden.
3 ‘Diabetes type 2 heeft geen vroege symptomen’
De vroege symptomen van diabetes type 2 zijn zo subtiel dat ze vaak over het hoofd worden gezien. Dat is ook de reden waarom naar schatting 1 op de 3 mensen met diabetes niet weet dat hij of zij de aandoening heeft.
De symptomen die een alarmbelletje zouden moeten doen rinkelen zijn:
- veel dorst en een droge mond,
- dikwijls plassen,
- onverklaarbare vermoeidheid,
- sterk vermageren ondanks normale eetlust,
- moeilijk genezende wonden,
- verminderd gezichtsvermogen,
- krampen, trillingen of pijnen in voeten of benen,
- herhaalde schimmelinfecties van vagina of penis,
- herhaalde blaasontstekingen.
De diagnose wordt gesteld door een bloedafname.
4 ‘Magere mensen krijgen geen diabetes’
Zo’n 85 procent van de mensen met diabetes type 2 heeft overgewicht. Dat betekent dat zo’n 15 procent een gezond gewicht heeft. Het feit dat zij toch diabetes type 2 krijgen, kan te maken hebben met een erfelijke aanleg, een voorgeschiedenis van zwangerschapsdiabetes of een teveel aan visceraal vet dat minder zichtbaar is in de vorm van een buikje maar eerder aan de organen in de buikholte kleeft en zo de lever en pancreas aantast.
5 ‘Diabetes type 2 is geen ernstige aandoening’
Dit is een aandoening die zeer ernstig is te nemen. Nog altijd wordt soms over diabetes type 2 gesproken als ‘een beetje suiker’. Als het niet goed behandeld en opgevolgd wordt, kunnen zich grote gezondheidsproblemen ontwikkelen zoals hartproblemen, een hersenbloeding, de amputatie van een lichaamsdeel, blind worden of het ontwikkelen van een nierziekte.
6 ‘Iemand met diabetes die zich slecht voelt, moet je cola geven’
Bij hypoglycemie of te lage bloedsuiker kan frisdrank helpen. Het is belangrijk om gewone frisdrank te drinken en geen lightversie. Maar er is ook zoiets als hyperglycemie, waarbij je net een te hoge bloedsuikerspiegel hebt. Ook dan kan iemand zich ziek en slaperig voelen en bijvoorbeeld braken of buikpijn hebben. Als je merkt dat iemand met diabetes zich niet goed voelt of vreemde symptomen vertoont, vraag dan altijd eerst of hij of zij de bloedwaarden kan controleren. Lukt dat niet, geef dan toch wat cola en kijk of het hiermee beter gaat. Is de persoon niet meer aanspreekbaar, verwittig dan meteen de hulpdiensten.
7 ‘Wanneer je insuline moet beginnen spuiten, is dat je eigen schuld omdat je de ziekte niet genoeg onder controle hebt gehouden’
Bijna iedereen met diabetes type 2 zal op een bepaald ogenblik insuline moeten injecteren. De snelheid waarmee dit gebeurt, verschilt van persoon tot persoon en is moeilijk te voorspellen. De ene heeft al na enkele jaren insuline nodig terwijl de andere na 10 jaar nog goed geregeld is met pilletjes. De opstart van insuline wordt echter nog vaak als ‘straf’ gezien, het gevolg van ‘niet goed je best doen’, terwijl het dus voor een deel een natuurlijke evolutie is.
8 ‘Diabetes kan “genezen” worden dankzij het bloedsuikerdieet’
Patiënten die in het stadium van de prediabetes zitten en een verstoorde bloedsuikerspiegel vertonen, kunnen inderdaad soms opnieuw medicatievrij worden dankzij een grote vetreductie en gewichtscontrole. Op voorwaarde dat visceraal vet (buikvet) effectief de reden is van de aandoening. Maar er zijn ook andere types van diabetes type 2 waar bijvoorbeeld de insulineproductie een probleem is en waar een dergelijk dieet de medicatie niet zal kunnen vervangen. Of patiënten ook echt ‘genezen’, is nog maar de vraag. Op lange termijn en op latere leeftijd zullen de meeste patiënten terug moeten starten met medicatie of een diabetesbehandeling.
9 ‘Iemand met diabetes mag in een pretpark niet op een rollercoaster gaan, want dat is slecht voor de bloedsuikerspiegel’
Achtbanen en andere attracties zorgen ervoor dat je meer stresshormonen aanmaakt die de bloedsuikerspiegel de hoogte kunnen injagen. Bij sommige mensen zullen die stresshormonen de bloedsuikerspiegel juist doen dalen. De invloed van stress op de glycemiespiegel verschilt van persoon tot persoon. Maar het is geen reden om niet op een attractie te gaan als je dat leuk vindt.
10 ‘Sporten met diabetes is gevaarlijk’
Verschillende studies hebben aangetoond dat regelmatige fysieke activiteit helpt om de bloedsuikerspiegel te verlagen. Het is echter belangrijk dat je toestemming van je huisarts hebt om te sporten. Test je bloedsuiker altijd voor en na het sporten en heb een snack bij de hand voor als je bloedsuiker laag staat.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
