Misleidende filmpjes op TikTok en Instagram verspreiden hormonenfobie onder jongeren

Video’s op TikTok en Instagram doen jonge vrouwen twijfelen aan hun anticonceptiemiddelen.

In Nederland melden jonge vrouwen zich steeds vaker bij de abortuscentra. Harde cijfers ontbreken, maar het zou gaan om 18- tot 28-jarigen die natuurlijke anticonceptie gebruiken.

Een populaire manier van natuurlijke anticonceptie is de temperatuurmethode. Daarbij meten vrouwen elke ochtend hun lichaamstemperatuur. Na de eisprong stijgt de die met 0,2 à 0,3 graden, en zo kun je je vruchtbare dagen uitrekenen. Eigenlijk is deze berekening vooral een methode voor koppels die net wel kinderen willen. Helemaal sluitend is ze niet. 

De kans om alsnog zwanger te worden bij het gebruik van natuurlijke methodes is liefst 24 procent, terwijl dat bij perfect gebruik van hormonale anticonceptie zoals de pil 0,3 procent en bij de hormoonspiraal 0,2 procent is. Als de pil niet gebruikt wordt zoals voorgeschreven, stijgt het risico naar 9 procent, wat nog steeds veel minder is dan natuurlijke alternatieven.

In Vlaanderen is voorlopig geen stijging te zien in het aantal abortussen, vertelt Greet Poets van Luna vzw, de koepelorganisatie van Nederlandstalige abortuscentra. ‘We horen wel af en toe dat mensen natuurlijke anticonceptie gebruiken, voornamelijk omdat ze geen hormonen meer willen nemen.’

Influencers

De grootste reden waarom hormonale anticonceptiemiddelen aan populariteit verliezen, is de vrees voor de risico’s die eraan verbonden zijn. Zo zou de pil bijvoorbeeld bij sommige vrouwen kanker veroorzaken en anderen ertegen beschermen. Daarnaast is lusteloosheid ook een veelvoorkomend symptoom. Een verhoogd of verlaagd libido is ook een vaak gehoord probleem.

Bij zo’n delicate zaak helpt het niet dat er op sociale media massaal desinformatie circuleert. TikTok en Instagram staan vol profeten die natuurlijke anticonceptie prediken en het soms niet zo nauw nemen met de wetenschap. Influencers verspreiden leugens over onvruchtbaarheid, de betrouwbaarheid van natuurlijke methodes en zelfs over hormonen die je smaak in partners kunnen doen veranderen. En zo worden influencers al snel de dokters voor de jongere generatie.

Echokamers

‘Het is moeilijk om zulke desinformatie op sociale media te bestrijden’, zegt Sarah Hulsmans van Sensoa vzw, het expertisecentrum voor seksuele gezondheid. ‘Het gevaarlijke van die sociale media is dat ze een echokamer creëren waar mensen tegen elkaar hetzelfde roepen. Ze denken allemaal dat ze gelijk hebben en hebben niet door dat er net naast hen een echokamer is waar het compleet tegenovergestelde wordt gezegd.’

Mediawijsheid zou een belangrijke rol kunnen spelen om desinformatie te counteren: ‘Leer jongeren aan dat ze niet alles wat ze op het internet horen voor waar moeten nemen.’

Hulsmans begrijpt de angsten voor bijwerkingen van hormonale anticonceptie, maar waarschuwt dat niet elke vorm van anticonceptie voor iedereen werkt. ‘We zien dat sommigen heel overtuigd zijn van natuurlijke anticonceptie en graag ook anderen willen helpen, omdat ze denken: het heeft mij geholpen, dus zal het goed zijn voor iedereen. Dat is dus niet altijd waar.’

Welke anticonceptie goed voor je is, hangt voor een groot stuk af van genetica. Het onderzoek ernaar is echter nog weinig ontwikkeld. Hulsmans: ‘Sommige vrouwen ploeteren jaren tot ze iets vinden om toch maar aan gezinsplanning te kunnen doen. Dat is erg zwaar. Dan is het normaal dat vrouwen zeggen: “Dan doe ik maar de temperatuurmethode.” Als er geen bijwerkingen zijn, zijn ze natuurlijk veel gelukkiger.’