Dit weekend schakelen we nog maar eens over naar de zomertijd. ‘Jammer’, vindt slaapexperte en chronobiologe Inge Declercq. ‘We hebben al genoeg chronische stress.’
In de nacht van zaterdag 30 maart op zondag 31 maart 2024 draaien we de klok een uur vooruit. 2.00 uur ’s nachts wordt 3.00 uur.
Acuut slaaptekort door zomeruur
Een goede nachtrust is onontbeerlijk om ons gezond en weerbaar te maken. Een abrupte verschuiving van ons dagritme met een uur kunnen we dan ook best missen, vindt dr. Inge Declercq, neuroloog, slaapexperte en chronobiologe van het UZA en auteur van De kracht van slapen.
‘We hebben al genoeg chronische stress. Met de klokschakeling doen we daar nog eens een schepje bovenop door het verlies van één uur slaap. Onderzoek heeft aangetoond dat zelfs 40 minuten minder slaap per nacht al een impact kan hebben op je immuunsysteem. We weten dat een acuut slaaptekort gepaard gaat met een acute ontstekingstoestand in lichaam en brein. Zo is er een statistisch significant verband met een verhoogd aantal hartinfarcten.’
Tips om dit weekend zo goed mogelijk te wennen aan de overschakeling naar de zomertijd
- Ga zaterdagavond niet een uur vroeger slapen, maar doe dat gradueel. Kruip enkele dagen van tevoren elke avond een kwartiertje vroeger onder de wol en sta een kwartiertje vroeger op.
- Zoek heel veel daglicht op van zodra je wakker wordt. Steek je hoofd vijf minuten door het raam of ga naar buiten. Geniet van een ochtendwandeling. Licht wekt het waaksignaal op in je brein.
- Maak het ’s avonds extra donker.
- Leg digitale schermen zeker in deze periode aan de kant. Mentale prikkels door sociale media maken wakkermakende dopamine aan.
- Let nu nog meer dan anders op je levensstijl. Vermijd vetrijke maaltijden en snelle suikers ’s avonds. Dat maakt je centrale klok opnieuw wakker.
Onze gezondheid heeft meer baat bij de ‘natuurlijke tijd’
Een ander nadeel is volgens Declercq dat we met de zomertijd onze klok maar liefst twee uur vooruit zetten op de natuurlijke tijd. Dat is de tijd waarbij de zon ’s middags om 12 uur op haar hoogst staat.
België ligt met Nederland, Luxemburg, Frankrijk en Spanje geografisch in de West-Europese Tijdzone maar gebruikt sinds de Tweede Wereldoorlog als standaardtijd de Midden-Europese Tijd. ‘Onze gezondheid heeft er nochtans meer baat bij als we in harmonie zouden zijn met de “zonnetijd”. Sommige wetenschappers pleiten er zelfs voor om in België de Britse tijd (West-Europese Tijdzone , nvdr.) te hanteren. Want ook de wintertijd is niet optimaal, ook al zijn we dan al een uur dichter bij het natuurlijke licht dan in de zomertijd.’
Permanente zomertijd is ongezond
Op voorstel van de Europese Commissie besliste het Europees Parlement in 2019 om de halfjaarlijkse switch tussen zomer- en wintertijd in 2021 af te schaffen en te kiezen voor ofwel permanente zomertijd ofwel permanente wintertijd. Maar die beslissing werd nooit uitgevoerd.
Kiezen voor een permanente zomertijd is even ongezond als permanent fastfood eten.
Waar alle chronobiologen het roerend over eens zijn, is dat we absoluut niet zouden mogen kiezen voor een permanente zomertijd. ‘Kiezen voor een permanente zomertijd is even ongezond als permanent fastfood eten’, meent Declercq. ‘De centrale klok in de hypothalamus van onze hersenen fungeert onder invloed van externe factoren zoals licht als een soort orkestmeester die alle processen in ons lichaam regelt, van de vertering tot de hormonen. Het is belangrijk dat al die systemen synchroon lopen. Maar bij een standaardzomertijd, waarin we twee uur verwijderd zijn van het natuurlijke licht, raakt die centrale klok permanent ontregeld. Het is alsof we in een constante jetlag zitten. De symfonie klinkt niet meer harmonieus en we stevenen af op gezondheidsproblemen als hart- en vaatziekten, overgewicht, insulineresistentie en depressie.’
Wat met die lange zomeravonden?
Toch blijft het, ondanks de duidelijke gezondheidsvoordelen, een hele opdracht om mensen te overtuigen van een standaardwintertijd, merkt de slaapexperte op. ‘Lange zomeravonden lijken zoveel leuker, maar die gezelligheid komt eerder door het samenzijn met vrienden en het buitenleven, niet door het licht. We geven er een fout signaal mee aan onze centrale klok. Hoe vervelend is het niet om in het donker te moeten opstaan? Met een permanente zomertijd zou het in het midden van de winter pas om 10 uur licht worden. Nu ontwaak je en zie je de zon door het raam schijnen. Dat zijn geen verloren lichturen. Onze biologische klok heeft ’s ochtend net de sterkste lichtsignalen nodig om het lichaam op dagmodus te brengen. ’s Avonds hebben we dan weer duisternis nodig.’
Weg met de ‘vroege vogelmaatschappij’
De missie van Inge Declercq is duidelijk: als we gezond willen blijven, mogen we onze ogen en oren niet sluiten voor ons individueel bioritme. Maar kan dat wel in een wereld waarin de maatschappelijk klok zo hard luidt? ‘We moeten af van de “vroege vogelmaatschappij”. Er zijn veel meer avondmensen dan ochtendmensen. Ik geef regelmatig lezingen voor bedrijven met de boodschap dat flexwerken de toekomst is. We moeten onze chronotijd in balans brengen met de sociale tijd.’
De kracht van slapen, een goede nachtrust start overdag, Inge Declercq. ISBN 9789463831765. Uitgeverij Pelckmans
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
