Meer dan 2.500 covidpatiënten in ziekenhuizen: hoe bezorgd moeten we zijn en wat brengt de toekomst?

We vallen in herhaling, maar opnieuw schieten de coronacijfers in ons land de hoogte in, en ook in Duitsland worden records gebroken. Is dit het begin van de zoveelste nieuwe golf en wat zit er achter?

Tussen 14 en 20 maart werden gemiddeld 10.090 besmettingen met het coronavirus per dag vastgesteld, of 24 procent meer dan tijdens de voorgaande zevendaagse periode. In werkelijkheid zijn dat er wellicht veel meer omdat heel wat mensen hun diagnose via een zelftest krijgen en niet meer met een officiële PCR-test.

Ook het aantal ziekenhuisopnames is gestegen tot gemiddeld 183 per dag. Volgens de coronabarometer zou dat code rood moeten zijn. Woensdag werden 2.597 patiënten die positief testten op covid-19 in ziekenhuizen verzorgd (+16 procent), van wie 171 patiënten (-3 procent) op intensieve zorg. De bezetting op intensieve zorg blijft nog ver onder de drempel van 300, om code geel te houden.

Tussen 14 en 20 maart stierven gemiddeld 18,6 mensen (-9 procent) per dag aan de gevolgen van een coronabesmetting.

De positiviteitsgraad bedraagt 28,9 procent (+3,6 procent) en het reproductiegetal is 1,09. Een getal boven 1 houdt in dat de epidemie aan kracht wint.

Vooral mensen tussen 40 en 64 jaar oud raken nu besmet. Verwacht wordt dat deze toename ook aanleiding zal geven tot meer hospitalisaties vergeleken met een circulatie bij jongeren

In België kreeg al 61 procent van de totale bevolking een basisvaccinatie en een boosterprik. In Vlaanderen gaat het om 70 procent.

Zoals steeds zijn er verschillende factoren aan het werk. Sinds twee weken staat de coronabarometer op code geel. Dat betekent een hele resem versoepelingen van de maatregelen. Mensen komen weer meer samen, vieren carnaval, gaan op skivakantie en laten daarbij de mondmaskers maar al te graag achterwege. Daarnaast is er de opmars van de BA.2-variant van omikron, die besmettelijker lijkt dan BA.1. De Omikron BA.2-variant vertegenwoordigt nu het merendeel van de besmettingen in ons land (zo’n 85 procent). Tot slot is er een afname van de immuniteit van de boosters. De vaccins beschermen wel nog steeds tegen ziekenhuisopname en overlijden.

In verschillende ziekenhuizen moet opnieuw de niet-dringende zorg worden uitgesteld. Niet alleen door de stijging van het aantal coronapatiënten, maar ook door de opkomst van andere ziektes, zoals de griep. Ziekenhuizen zijn bovendien nog steeds zorg aan het inhalen. Daarbovenop is er nog altijd een grote personeelsuitval. Dat komt enerzijds doordat het zorgpersoneel moe is door de afgelopen twee jaar en door ziekte anderzijds.

Omdat de toename van het aantal coronabesmettingen zich begint uit te breiden van de groep van 20- tot 39-jarigen naar oudere leeftijdsgroepen, zijn er wellicht nog meer ziekenhuisopnames op komst, zo staat in een nieuwe analyse van de Risk Assessment Group (RAG).

Het aantal ziekenhuisopnames en overlijdens zou echter al bij al relatief laag moeten blijven dankzij de bescherming door vaccinatie, medicijnen en eerdere besmettingen. Dat zou ook het geval moeten zijn met eventueel toekomstige nieuwe coronavarianten.

De nieuwe stijging in het aantal besmettingen, verloopt niet explosief en er is dus geen reden tot paniek. Toch zijn virologen zoals gewoonlijk op hun hoede. Verrast door deze stijging zijn ze alvast niet. Wanneer de maatregelen worden losgelaten, neemt het aantal gevallen automatisch toe. Maar of dit daadwerkelijk de start van een nieuwe golf wordt, is nog niet duidelijk. ‘Op een bepaald moment moet je stoppen met tellen’, zegt Marc Van Ranst daarover in Het Nieuwsblad. ‘Het is iets cyclisch, en je hoopt dat de mensen intussen de gewoonte hebben om toch wat op te passen.’ Concreet betekent dat: draag een mondmasker, doe een zelftest en blijf thuis als je ziek bent.

Ook de Wereldgezondheidsorganisatie WHO waarschuwt ervoor om nu al de overwinning op covid uit te roepen. Vooral de omikronvariant baart de gezondheidsorganisatie toch wel zorgen. Sinds de ontdekking van omikron tien weken geleden, zijn al bijna 90 miljoen besmettingen met die specifieke variant geteld, wat een hoger getal is dan het totale aantal besmettingen in heel 2020. Volgens de WHO begint zich in de wereld nu een ‘zeer onrustwekkende’ stijging van het aantal overlijdens af te tekenen in de meeste regio’s. Veel landen zitten bovendien nog niet op hun omikronpiek en in heel wat landen is de vaccinatiegraad laag.

De WHO is daarnaast beducht voor de boodschap van regeringen dat het weinig zin heeft om de overdracht van omikron nog te stoppen vanwege de hoge besmettelijkheid en het milder ziekteverloop. Niets is minder waar. Meer overdracht van het virus komt neer op meer overlijdens. De WHO roept ook op om de vaccins een update te geven.

In 18 van de 53 landen die onder WHO Europa vallen is het aantal besmettingen aan het toenemen. De landen waar een grote stijging wordt opgetekend zijn het Verenigd Koninkrijk, Ierland, Griekenland, Cyprus, Frankrijk, Italië en Duitsland. Vooral Duitsland maakt recordcijfers mee. Voor het eerst zijn er in meer dan 300.000 nieuwe besmettingen met het coronavirus op dagbasis opgetekend. Dat waren er nog nooit zoveel. Op 24 uur tijd werden er ook 300 sterfgevallen genoteerd. Omdat de Duitse testcapaciteit aan haar plafond zitten, liggen de cijfers in werkelijkheid wellicht nog hoger. Verschillende Europese landen hebben hun maatregelen te brutaal opgeheven, zegt Hans Kluge, de Belgische topman van WHO Europa, daarover.

Volgens de WHO-gegevens nam het aantal besmettingen na een piek eind januari een duik, maar sinds begin maart is er dus weer een stijging. De voorbije zeven dagen waren er meer dan 5,1 miljoen nieuwe besmettingen en 12.500 overlijdens.

Ook wereldwijd zit het aantal wekelijks gemelde coronabesmettingen voor het eerst sinds eind januari opnieuw in de lift. China maakt momenteel de ergste coronaopstoot door sinds het begin van de coronapandemie eind 2019 vanwege de omikronvariant. China heeft altijd een zero covid-beleid gehanteerd en dat betekent dat er heel weinig natuurlijke immuniteit bestaat onder de bevolking.

In Hongkong staan de ziekenhuizen zelfs op instorten. Daar heeft amper 55 procent van de 80-plussers een eerste dosis van een coronavaccin gekregen en 36 procent is volledig gevaccineerd tegen covid-19.

In de Verenigde Staten is het aantal nieuwe besmettingen de afgelopen weken wel drastisch gedaald, tot ongeveer 40.000 dagelijkse gevallen in de afgelopen dagen. Tijdens het hoogtepunt van de omikron midden januari liepen de dagelijkse gevallen in de VS op tot een miljoen. Een dalende tendens werd er ook gemeld in Zuid-Amerika, het oostelijke Middellandse-Zeegebied en in Zuidoost-Azië.

Voor de nabije toekomst ziet de situatie er in ons land gunstig uit. Het komende warme weer zal een positief effect hebben op de cijfers, zoals dat traditioneel het geval is bij coronavirussen. Maar dat kan nog wel enkele weken duren.

Ondertussen is de coronapandemie, na twee jaar, nog lang niet voorbij. Dat zegt ook infectiologe Erika Vlieghe. Ze betreurt dat de goede gewoontes die we hadden aangeleerd tijdens de afgelopen twee jaar, overboord zijn gegooid.

Ook minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke benadrukt dat we na de zomer opnieuw in zwaar weer terecht zullen komen. ‘Het feit dat we nu enkele maanden in een zeer beheersbare situatie zitten, wil niet zeggen dat we na de zomer niet in zwaar weer terecht kunnen komen’, klinkt het. Dat is een historische les die we volgens de minister moeten onthouden uit het verleden.

De WHO stelt tot slot dat de wereld nog een hele lange tijd met corona zal moeten leven, maar dat betekent niet dat we niet uit de pandemie kunnen raken. Om dat te bereiken moeten landen kwetsbare mensen beschermen, hun surveillancetools versterken en hun toegang tot antivirale medicijnen verzekeren.