Zonder vaccinatie was deze vierde coronagolf ongetwijfeld de zwaarste geweest, zegt viroloog Marc Van Ranst. ‘Uitspraken over het “Rijk van de Vrijheid” waren weinig verstandig.’
Het aantal coronabesmettingen blijft toenemen. Intussen liggen er om en bij de 450 mensen op intensieve zorgen. In een aantal van onze buurlanden, waar de cijfers eveneens stijgen, nemen de overheden strengere maatregelen. Volgens viroloog Marc Van Ranst begeven we ons in de moeilijkste periode van de pandemie.
‘De cijfers gaan aanzienlijk omhoog, maar de sterfte blijft relatief beperkt. Zowel onder de bevolking als in de politiek begint de bezorgdheid verder toe te nemen. Ik heb het gevoel dat dat meer het geval is dan tijdens de vorige herfst’, klinkt het. ‘Toch blijft het moeilijk: de bereidheid om maatregelen te nemen groeit, maar ik denk dat het niet aan de orde is om volledige sectoren te sluiten. Wat wel duidelijk is: zonder vaccinatie was dit ongetwijfeld de zwaarste golf geweest. In vergelijking met vorig jaar is de besmettelijkheid van het virus aanzienlijk toegenomen. Probleem is dat degenen die door het vaccin niét ziek worden of niet in het ziekenhuis belanden, niet in de statistieken opduiken. Dat geeft een wat vertekend beeld.’
Nederland gaat naar een mini-lockdown. Wat kan men bij ons doen?
Van Ranst: Telewerken zou opnieuw verplicht kunnen worden. De sterke aanbeveling van de regering volstaat niet voor bedrijven en werknemers. Bovendien hebben we intussen ervaring met thuiswerk en weten we dat het geen heelder sectoren platlegt. Daarnaast zijn massa-evenementen momenteel niet meer opportuun. Zelfs als die buiten plaatsvinden – denk maar aan het lichtfestival in Gent – kruipen de bezoekers nadien allemaal samen in volgepakte cafés. Daar moeten we echt mee opletten.
In de horeca staan er toch CO2-meters?
Van Ranst: Klopt, maar op dat vlak is er te weinig handhaving. Ik heb mijn eigen toestel en stel vast dat er in sommige gevallen toch hallucinante waarden opduiken. Zonder controle is het wat een aanfluiting voor zij die wel in een toestel hebben geïnvesteerd. Ondanks de dalende temperaturen blijft ventilatie een van de beste middelen tegen de verspreiding van dit virus. Daarom nogmaals een oproep om ook CO2-meters in de scholen te verplichten. We waren bij de eerste landen in de Europese Unie om zo’n apparaat in de horeca, fitnesscentra en kapperszaken te verplichten. Maar dan zijn we gewoon gestopt. De klaslokalen zijn een plek waar we een heleboel mensen voor een lange tijd in vaak afgesloten ruimtes plaatsen. Maar voor sommigen is die CO2-meter in de klas een strijdpunt van symboolpolitiek geworden – een jammere zaak.
Een zekere mildheid voor de complexiteit van de situatie lijkt steeds meer te verdwijnen. Wat vroeger als ‘voortschrijdend inzicht’ werd beschouwd, noemt men vandaag resoluut ‘een bocht’.
Intussen worden er boostervaccins gegeven aan 65-plussers en risicopatiënten. Moet het sneller?
Van Ranst: Ik vind van wel. Heel veel ruimtes die destijds als vaccinatiecentrum dienden, worden intussen gebruikt voor beurzen en andere activiteiten. Men moet die plaatsen opnieuw dwingender vrijmaken en opnieuw als vaccinatiecentrum inrichten. De overheden moeten hier echt sneller mee aan de slag. Je krijgt mensen toch moeilijk overtuigd van een boostershot als ze daar vervolgens twee maanden op moeten wachten. Iedereen doet zijn best, maar het is allemaal niet zo evident. Het vinden van vrijwilligers is ook niet meer zo eenvoudig.
Wat met de coronapas voor wie geen boostershot wil?
Van Ranst: Dat is een politieke beslissing waar ik niet op wil vooruitlopen. In ieder geval zijn er nadelen verbonden aan beide strategieën: door het coronapaspoort niet af te nemen, daalt het aantal impulsen om je te laten vaccineren. We moeten er niet flauw over doen: dat is dé belangrijkste reden waarom het certificaat in de eerste plaats bestaat en op sommige plaatsen ook verplicht is. Maar de coronapas was van meet af aan ook een soort van contract tussen de overheid en de bevolking. Er werd afgesproken dat wie zich één- of tweemaal (afhankelijk van het type van vaccin, nvdr.) liet prikken recht heeft op een certificaat. Ik vrees dat een heleboel mensen een verplichte koppeling tussen de coronapas en het boostershot als ‘valsspelen’ zal beschouwen.
Keren we in 2022 wel terug naar de normaliteit?
Van Ranst: Laat me duidelijk zijn: er bestaat geen enkele quick fix. Reeds in het begin van de pandemie zei ik dat we van een grote ramp een iets kleinere zouden kunnen maken. En in het begin van dit jaar zei ik dat de moeilijkste periode nog moest komen, en daar zitten we momenteel in: er zijn opnieuw veel infecties, de meeste formules aan maatregelen zijn al eens geprobeerd en de geesten zijn gepolariseerd. Mensen verwachten dat de pandemie door politici perfect kan worden beheerst. Maar dat is simpelweg niet het geval. Voor een deel moeten we daar ook voor in onze eigen boezem kijken. Uitspraken over het ‘Rijk van de Vrijheid’ waren weinig verstandig. Anderzijds lijkt een zekere mildheid voor de complexiteit van de situatie steeds meer te verdwijnen. Wat vroeger als ‘voortschrijdend inzicht’ werd beschouwd, noemt men vandaag resoluut ‘een bocht’. Resultaat zijn dagdagelijkse beledigingen en bedreigingen.
Sommige waarnemers kijken vol verwachting naar de komst van een coronapil. Is dat terecht?
Van Ranst: Als we de eerste cijfers mogen geloven wel. De pil van Pfizer zou zowel de ziekenhuisopnames als het aantal overlijdens met 85 procent doen afnemen. Ook de cijfers van het Amerikaanse farmareus Merck zijn veelbelovend. Maar we moeten voorzichtig en sceptisch blijven. Alles wat we tot nu toe weten, komt uit enkele artikels en persberichten. Bovendien moet er aan drie belangrijke voorwaarden worden voldaan: voldoende productiecapaciteit, goedkeuring van het Europees Medicijnenagentschap (EMA) én een billijke prijs. Pas dan kan een coronapil in combinatie met een vaccin de zaken veranderen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier