Marc Van Ranst over nieuwe golf: ‘Het coronavirus zit nog altijd in zijn puberteit’

Het is hartje zomer en daar is covid-19 weer. ‘Dit is het begin van een nieuwe golf’, zegt viroloog Marc Van Ranst.

Covid-19 is voor u misschien een lang vervlogen herinnering, maar de ziekte dijt in verschillende Europese landen, waaronder ook België, opnieuw uit.

Drie maanden geleden maakte de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) bekend dat ze de pandemie niet langer als een mondiale noodsituatie op het gebied van de volksgezondheid beschouwt. Intussen waarschuwt het Europese Centrum voor Ziektepreventie en -Controle (ECDC) voor een stijging in het aantal coronabesmettingen in de komende weken, al is het aantal gevallen niet vergelijkbaar met de winter van 2022.

Ook in Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, India en Japan komt covid-19 opnieuw tot leven.

Golf nummer 11

Kunnen we spreken van een nieuwe golf? Viroloog Marc Van Ranst denkt van wel. ‘Voor wie de telling bijhoudt: dit is ondertussen de elfde golf. Ze komt niet geheel onverwacht, maar heeft wel opvallend lang op zich laten wachten. Virussen veranderen voortdurend. Deze variant, de EG.5, is nog altijd een subvariant van de ondertussen bekende en dominante omikronvariant van het coronavirus. Als de nieuwe variant een sterk gemuteerde variant van SARS-CoV-2 was, zou dat veel groter nieuws zijn.’

De EG.5-variant lijkt zich onder invloed van nieuwe genetische mutaties makkelijker te verspreiden en lijkt beter te ontsnappen aan het immuunsysteem. Maar experts wijzen ook op de verlaagde immuniteit en de massabijeenkomsten tijdens de zomer.

‘Mensen zoeken in de zomer meer de buitenlucht op, maar ze zitten toch vaak met heel veel opeengepakt op een bus, in de auto of het vliegtuig’, merkt Van Ranst op. ‘Verschillende groepen mensen komen elkaar tegen op kampen en festivals. Dat geeft altijd wel wat mogelijkheden voor een virus. Behalve bij een paar mensen die zich ziek voelen, zijn ook de mondmaskers volledig uit het straatbeeld verdwenen. Ook die ontwikkeling is niet onverwacht.’

Een sterker gemuteerde variant dient zich ondertussen ook al aan: BA.2.86 vertoont 36 mutaties die verschillen van de momenteel dominante omikronvariant XBB.1.5.

Van Ranst maakt zich voorlopig geen zorgen. ‘Wanneer een nieuwe variant aan de horizon verschijnt, is er altijd verhoogde waakzaamheid over een mogelijke verhoogde besmettelijkheid en extra risico’s voor de volksgezondheid in vergelijking met andere circulerende omikron-afstammelingen. Je kunt je voortdurend zorgen over alles maken, maar we moeten afwachten wat BA.2.86 zal doen.’

Wat brengt het najaar?

Ondertussen komt ook de vaccinatiecampagne opnieuw op gang. Risicogroepen zoals 65-plussers, zwangere vrouwen, mensen met onderliggende aandoeningen en het personeel in de zorgsector krijgen het advies om zich vanaf september te laten vaccineren voor covid-19, net zoals voor griep.

De boostershots zijn ontwikkeld om de omikronsubvariant XBB.1.5 aan te pakken. Ook voor personen met obesitas en mensen met een verzwakt immuunsysteem wordt een herfstbooster geadviseerd.

‘Wat het najaar brengt, valt onmogelijk te voorspellen’, zegt Van Ranst. ‘Maar het zou me verbazen als er geen golven zouden zijn. Het coronavirus is bij ons op weg om endemisch te worden, wat betekent dat we er een paar keer per jaar mee geconfronteerd zullen worden. Op langere termijn zal dat wellicht evolueren naar één epidemie per jaar, zoals dat nu het geval is met zo veel andere luchtwegvirussen. Maar momenteel zit het coronavirus nog altijd in zijn pubertijd. Het heeft nog niet geleerd hoe zich te gedragen.’