Luikse viroloog Bernard Rentier: ‘We moeten het virus gecontroleerd laten circuleren’

In Franstalig België zwelt de kritiek aan op de strenge coronamaatregelen. Een van de gezaghebbende critici is Bernard Rentier, viroloog en gewezen rector van de Universiteit van Luik. ‘Ze zaaien terreur.’

Virussen erkennen geen taalgrenzen, maar toch kreeg de coronapandemie vorige week een communautaire lading. ULB-epidemioloog Yves Coppieters en Jean-Luc Gala, diensthoofd infectieziekten van het Brusselse ziekenhuis Saint-Luc, haalden hard uit naar het strenge coronabeleid, dat volgens hen door een kransje van Vlaamse experts wordt uitgestippeld. Vooral Marc Van Ranst, intussen ook in Franstalig België alom bekend, is kop-van-jut. De meest gehekelde maatregel is de bubbel van vijf, door Van Ranst hardnekkig verdedigd en vorige week door de Nationale Veiligheidsraad verlengd. De weerklank in de Vlaamse media is nieuw, maar in Franstalig België wordt al langer door een andere bril naar covid-19 gekeken. Zo ook door Bernard Rentier (72), emeritus professor virologie en ererector van de Luikse universiteit, die met zijn veelgeciteerde blog zwaar weegt op het Franstalige coronadebat.

Na de Nationale Veiligheidsraad van 20 augustus sprak u op Twitter van ‘debiele regels’, bedacht door ‘mentaal ontspoorde buitenaardse wezens’. Bent u zo boos over het uitblijven van versoepelingen?

Bernard Rentier: Die tweet was een impulsieve reactie toen ik vernam dat internationale koppels de duurzaamheid van hun relatie moeten aantonen om onder het reisverbod uit te komen. ‘Waar bemoeit de overheid zich mee, ‘ zo schoot het door mijn hoofd, ‘moeten koppels straks hun liefdesbrieven voorleggen?’ Maar dat is slechts een detail. Mijn echte kritiek slaat op de essentie van het coronabeleid, een amalgaam van onrealistische en incoherente maatregelen. Wandel ik op de dijk van Oostende, met nul risico op besmetting, dan moet ik een mondmasker dagen. Dat mag wel af als ik op diezelfde dijk op een terras een pint ga pakken, terwijl het risico daar ondanks social distancing wel bestaat. De bubbel van vijf, nota bene exclusief in de wereld, wordt door niemand nog nageleefd. Begrijpelijk, want het is een absurde maatregel die het sociale leven kapotmaakt. Waarom zo’n regel dan toch verlengen? Dat werkt contraproductief. Maatregelen moeten in verhouding staan tot het gevaar dat ze bestrijden.

Dat gevaar is toch reëel? We flirten al wekenlang met een tweede golf.

Rentier: Onzin, spreken van een tweede golf is paniekzaaierij. Ja, er is een lichte stijging van het aantal besmettingen. En inderdaad, er is een nog geringere stijging van het aantal ziekenhuisopnames en overlijdens. Een lichte opflakkering dus, maar de vergelijking met de echte golf van maart-april slaat helemaal nergens op. Ik erger me aan dat apocalyptische woordgebruik, helemaal in lijn overigens met de angstaanjagende cijfers die Sciensano voortdurend zonder enige duiding de wereld instuurt. Een stijging van 300 naar 500 besmettingen per dag wordt als een stijging met 40 procent voorgesteld. Maar die cijfers zeggen niks als je ze niet afzet tegen het aantal afgenomen tests! Doe je dat wel, dan blijkt dat slechts 3,5 procent van de tests positief is. Sciensano heeft die misleidende rapportage recent bijgestuurd, nadat mijn blog daarover door alle Franstalige media werd opgepikt. Toch gaat het paniekzaaien door. Stijgt het gemiddelde aantal doden van twee naar vier over een periode van zeven dagen? Dan zegt Scienscano dat het aantal overlijdens in één week met 100 procent is gestegen. Statistisch klopt dat natuurlijk, maar het is onaanvaardbaar voor een officiële instantie om dat zo te communiceren. Dat is letterlijk terreur zaaien. Psychiaters waarschuwen nu al voor de gevolgen van de angstepidemie onder de bevolking.

U vermoedt een bewuste strategie om de Belgen de noodzaak van de maatregelen in te peperen?

Rentier: De directeur van Scienscano werd daar op de RTBF over ondervraagd. Hij ontkende dat er bewust angst werd gezaaid, maar zei tegelijk wel dat de mensen zonder die cijfers hun angst voor corona zouden verliezen. Tja…

De strenge maatregelen zorgen er wel voor dat de curve alweer daalt, eerst in Antwerpen en intussen ook in Brussel.

Rentier: Klopt, en er zijn redenen om dat te betreuren.

Hoezo?

Rentier: Kijk, er zijn twee manieren om met deze epidemie om te gaan. Je kunt de mensen opsluiten en de grenzen dichtgooien tot de curve op nul staat. Theoretisch kan dat, maar voordat je dat punt bereikt, is het economische en het sociale leven kapot. Daarom is de huidige strategie niet vol te houden, zelfs niet in het ideale scenario waarin er volgend najaar een efficiënt vaccin beschikbaar is. Als viroloog met veel dienstjaren op de teller zou ik daar trouwens geen geld op verwedden. Halfweg de jaren tachtig dachten we dat we aids snel klein zouden krijgen met een vaccin. We wachten er nog altijd op. Ik verkies de tweede optie: we moeten het virus gecontroleerd laten circuleren, terwijl we kwetsbare groepen zoals ouderen maximaal beschermen en de ziekenhuizen en artsenpraktijken nauw opvolgen. Natuurlijk zullen er slachtoffers vallen, heel af en toe ook jonge mensen. Maar zo werkt risicomanagement altijd. Luchtvaart zal nooit helemaal vrij zijn van dodelijke ongevallen, maar met een goede veiligheidscultuur kun je ze tot een minimum herleiden.

Pleit u nu voor kudde-immuniteit?

Rentier: Nee, herd immunity slaat op een vaccinatiestrategie in de veeteelt. Als je 60 à 70 procent van de veestapel vaccineert, dooft het virus uit en hoef je de resterende 30 procent niet te behandelen. Maar er zijn wel raakvlakken, we moeten inderdaad een besmettingsgraad bereiken waarbij het virus uitdooft. Voor alle duidelijkheid: in maart was dat geen realistische strategie omdat we medisch en logistiek totaal onvoorbereid waren. Intussen is het wel mogelijk om het virus gecontroleerd los te laten. Helemaal verdwijnen is een illusie: op termijn wordt covid-19 zoals een griepvirus. Qua mortaliteit valt deze pandemie trouwens te vergelijken met de Hongkonggriep die in 1968-1969 wereldwijd meer dan een miljoen slachtoffers maakte. Er is wel een belangrijk verschil: in tegenstelling tot griep is covid-19 niet gevaarlijk voor kinderen.

Yves Coppieters en Jean-Luc Gala klagen het overwicht van Vlaamse experts in het nationale coronabeleid aan. Deelt u hun frustratie?

Rentier: Niet echt. Coppieters en Gala hebben het een beetje sterk verwoord, dat komt ervan als drukbezette academici tussen het werk door het ene interview na het andere moeten geven. Volgens mij slaat hun ergernis vooral op één Vlaamse expert.

Marc Van Ranst dus. Is hij ook in Franstalig België bekend?

Rentier: Oh ja. Een goede viroloog, maar zijn communicatiestijl valt hier slecht. Van Ranst speelt met verve de boeman die slecht nieuws brengt en alle plezier bederft. Een karikatuur, ik besef het, maar hij doet me echt denken aan de strenge schoolmeester die op speelplaats de bal in beslag neemt omdat er te wild wordt gesjot.