Luchtverontreiniging draagt wel degelijk bij tot astma

In een ingezonden opiniestuk beweert Lieven Zwaenepoel dat er geen overeenkomst is tussen luchtverontreiniging en astma. Van een ondervoorzitter van de Algemene Pharmaceutische Bond, toch een belangrijke speler in de Belgische gezondheidszorg, mag je verwachten dat hij zich ernstig documenteert voor hij publieke uitspraken doet. Dat lijkt hier niet het geval.

Toegegeven, Zwaenepoel stelt correct dat wetenschappers de ware oorzaak van de toename van astma in de westerse wereld nog steeds niet achterhaald hebben, maar daarna loopt het al snel fout.

Want in de daarop volgende zinnen trekt hij al het verband met industrialisering en luchtvervuiling door het verkeer in twijfel, waarop hij verder gaat met een onbegrijpelijke zin:’Een op het eerste zicht tegenstrijdige hypothese blijft echter hardnekkig circuleren en ondersteunende evidentie verzamelen, voortbordurend op het artikel met de provocerende titel “Are we too clean?’

Je vraagt je onmiddellijk af over welke tegenstrijdige hypothese hij het heeft, waarom ze tegenstrijdig is en tegen wat.

Je zou in het hoofd van de man moeten kunnen kijken om te begrijpen waarover hij het heeft.

Je zou in het hoofd van de man moeten kunnen kijken om te begrijpen waarover hij het heeft. Speculeren en gissen kunnen we natuurlijk altijd, maar we willen niemand woorden in de mond leggen. Dat kan niet, dat mag niet, maar uit deze zin raakt niemand wijs.

In de zin die daarop volgt, is hij wat duidelijker. Daarin stelt hij: ‘Alsof onze toenemende hygiëne te weinig werk aan ons immuunsysteem overlaat waardoor dat zich uit verveling tegen zijn opdrachtgever keert en auto-immuunziekten zoals allergie en astma gaat veroorzaken… ‘

Leven we te hygiënisch?

Blijkbaar keert Zwaenepoel zich tegen de overdreven hygiëne-hypothese en wat verder ook tegen het verband tussen luchtverontreiniging en astma.

Laten we eerst de hygiëne-hypothese aanpakken. Deze stelt dat de westerse mens door zijn overdreven hygiënisch leven niet meer in contact komt met de talloze organismen waaraan de mens in zijn ontwikkeling over miljoenen jaren heen blootgesteld werd. De westerse mens maakt inderdaad massaal gebruik van antibacteriële zepen die ‘elke ziektekiem doden’, eet een quasi steriele voeding, heeft slechts weinig intiem contact meer met de natuur enzovoort.

Kortom, de kans voor ons lichaam om nog kennis te maken met de wilde natuur waarin wij ooit opgroeiden, is erg klein geworden. Zeker voor baby’s, met moeders die alles ontsmetten voor ze hun kind te eten geven – tot hun tepels toe – en het angstvallig weghouden van wat misschien ‘vuil’ zou kunnen zijn.

In dat contact met die micro-organismen speelt het immuunstelsel een cruciale rol. Het is een erg complex systeem dat ons lichaam moet bewaken tegen allerhande vreemde indringers die een bedreiging kunnen vormen voor ons voortbestaan.

Maar ons lichaam zit ondertussen wel vol goedaardige micro-organismen waarmee we niet alleen in vrede samenleven, maar die we ook hard nodig hebben om te kunnen overleven. In onze darmen leven gigantische kolonies bacteriën die allerhande voedingsstoffen omzetten tot nuttige stoffen voor ons lichaam, waaronder vitamine K en een hele reeks B-vitaminen.

Het is voor ons voortbestaan echter van cruciaal belang dat ons afweersysteem het onderscheid leert maken tussen die goedaardige organismen, onze ‘oude vrienden’ en diegene die het slecht met ons voor hebben. Onze al te hygiënische leefgewoonten lijken dat proces te verstoren, waardoor het afweersysteem zich tegen het eigen lichaam kan keren.

De hypothese van overdreven hygiëne heeft niets te maken met ‘verveling’, zoals Zwaenepoel beweert.

Deze hypothese heeft niets te maken met ‘verveling’, zoals Zwaenepoel beweert. Ze wordt door veel wetenschappers ernstig genomen als één van de mogelijke verklaringen van de toename in allergieën, waaronder astma, al blijft het zeer moeilijk om het oorzakelijk verband effectief hard te maken.

Dat deze hypothese niet de toename van astma en allergieën in alle omstandigheden over heel de wereld kan verklaren, betekent niet dat ze bij ons geen belangrijke rol kan spelen.

Blind voor de realiteit?

Zwaenepoel legt dezelfde slordigheid aan de dag in zijn argumentatie tegen een verband tussen astma en luchtvervuiling. Je kan je zelfs afvragen of er wel sprake is van een ernstige argumentatie.

Zwaenepoel vergelijkt de ‘Curieuzeneuzekaart, met de geografische spreiding voor de aflevering van astmamedicatie’ en ziet ‘net geen tot weinig overlapping’.

Twee kaarten naast elkaar leggen en daaruit vlug wat besluiten trekken. Een dergelijke oppervlakkige aanpak wordt door ernstige wetenschappers weggelachen.

Twee kaarten naast elkaar leggen en daaruit vlug wat besluiten trekken over de invloed van een parameter op het voorkomen van een ziekte? Een dergelijke oppervlakkige aanpak wordt door ernstige wetenschappers weggelachen.

Luchtverontreiniging is een ernstig probleem voor de volksgezondheid en zeker ook voor de werking van de longen. Geen enkele pneumoloog doet daar nog lacherig over. De bewijzen zijn overweldigend.

Luchtverontreiniging, onder andere van het verkeer, beschadigt de luchtwegen, leidt tot ontstekingen, de vorming van littekenweefsel in die luchtwegen en verhoogt het risico op overgevoeligheid.

Luchtverontreiniging verergert daarnaast ook de ernst van astma-aanvallen, vooral bij kinderen en bejaarden.

Zwaenepoel verwijst ook naar de verkoop en het gebruik van astmamedicatie. Best boeiend dat stuk van zijn betoog, maar slechtstwee jaar geleden wezen Belgische onderzoekers op de mogelijke kostenbesparing voor de ziekteverzekering door de luchtvervuiling ernstig aan te pakken. Oeps. Over het hoofd gezien? En dat met een stuk over de eigen winkel?

Wie al deze en nog meer wetenschappelijke evidentie negeert, plaatst zich buiten de realiteit. Wie dit bewust doet – en we beweren niet dat hiervan sprake is – schaadt de gezondheid van de totale bevolking. Ernstige media die bezorgd zijn om de verspreiding van correcte informatie naar de bevolking mogen dergelijke misleidende stukken niet zomaar laten passeren.

Onwaardig

Onderzoekers over heel de wereld rukken zich al jaren de haren uit het hoofd over mogelijke verklaringen voor allergieën en astma. Hun werk is gestoeld op een gedegen afweer van voor en tegen. Met zijn gedegen wetenschappelijke opleiding en als een belangrijke expert voor de gezondheidszorg in ons land, hoort Zwaenepoel dat te weten. Een belangrijke mogelijke verklaring afserveren met een wat lacherig opgeworpen ‘verveling’ en een warrige argumentatie is hemzelf en de organisatie, waarvan hij ondervoorzitter is, onwaardig.