Exact vijf jaar geleden ging bij Tommy Browaeys het licht uit. Sinds die bewuste 25e november kwam hij tot een nieuwe filosofie die zijn leven veranderde en die hij neerschreef in een tweede boek over burn-out. ‘Leg niet alle hoop op de toekomst want dan vergeet je nu te zijn.’
In de recente tweejaarlijkse pensioenbevraging van HR-dienstverlener Securex zegt maar liefst 63 procent van de werknemers in België niet te kunnen werken tot aan de wettelijke pensioenleeftijd. Opmerkelijk: de grootste obstakels om te werken tot 65 jaar zijn eerder van psychologische dan fysieke aard. 44 procent van de werknemers zegt dat de mentale werkbelasting hen niet toelaat te werken tot 65.
Tommy Browaeys, die vijf jaar geleden zelf door een burn-out werd lam geslagen, schrikt niet van deze cijfers. ‘Veel mensen gaan ten onder aan een soort voortschrijdend verlangen. Ze zijn bereid nu stevig af te zien om later gelukkig te zijn. Maar later komt misschien nooit. Ze zitten vaak gevangen in een gouden kooi en veronderstelde valse zekerheden zoals een vaste baan. Het gros van de werknemers zoekt daarom wettelijke achterpoortjes om toch vroeger te stoppen met werken omdat ze op hun tandvlees zitten.’
Ook bij Tommy waren het de stress en mentale vermoeidheid die hem deden kraken. Lange tijd vocht hij ertegen, maar op een donkere novemberochtend zat hij plots bij de dokter, met dikke tranen op de wangen, nog maar een achterdochtige en cynische schim van wat ooit een creatieve en inspirerende man was.
Wat is er precies gebeurd?
Tommy Browaeys: ‘Onze business unit onderging een stevig integratietraject met verhuis van Antwerpen naar Brussel. Door mijn hoogsensitieve karakter had ik een groot verantwoordelijkheids- en schuldgevoel tegenover collega’s omdat ik het mezelf kwalijk nam dat ik hen vanuit mijn leidinggevende positie mee in die woelige wateren gedreven had. Door een hoge dosis empathie nam ik de last van anderen in mijn al overvolle rugzak mee. Ik ben veel te lang doorgegaan vanuit de idee dat het wel zou overwaaien. Ik negeerde de fysieke en mentale signalen van mijn lichaam en omgeving. En dan waren er die vervelende autoritten vanuit de Kempen naar Brussel, ook al was dat maar drie dagen per week. Ik heb geprobeerd om na een maand terug op te starten maar ontdekte dat er na een aardbeving ook een tsunami kan komen die je helemaal wegspoelt. Ik herinner me hoe een goede vriend me op dat moment zei dat mijn rugzak voller in plaats van leger werd. Het enige wat ik met getraande ogen nog wist: “Ik wil dit niet meer”.’
Hoe ben je uit de crisis geraakt en wat heeft jou het meeste geholpen?
Browaeys: ‘De eerste stap was toegeven dat het zo niet verder kon, die pauzeknop indrukken, eindelijk naar mijn lichaam luisteren en mijn kwetsbaarheid durven tonen door over mijn emoties te praten. Iets wat ik voorheen veel te weinig deed. Ook als jongere ventileerde ik mijn gevoelens eerder in gedichten en teksten, zonder ze echt prijs te geven. Ik moest uit mijn cocon komen. Mijn geweldige therapeute liet me met mezelf aan de slag gaan. Haar eerste boodschap was vreemd genoeg dat ik niet ademde. We begonnen met bewust ademen en kwamen zo bij mindfulness en het omgaan met emoties en gedachten in plaats van te vluchten. Ook yoga was voor mij een manier om beter te ademen. Ik ben ook de hele tijd blijven sporten omdat ik zo mijn gedachten kon stopzetten en langzaam al eens in oplossingen ging denken. Vanuit zelftherapie begon ik mijn verhaal neer te schrijven, wat een manier werd om het met anderen te delen, eerst in kleine kring, dan via een blog en boek. De reacties waren ongelooflijk. Anderen herkenden zich in mijn verhaal en vonden er inspiratie in. Op die manier werd mijn kwetsbaarheid een kracht en ging ik er steeds meer over praten, in kleine groepjes en later ook grotere zalen. Zonder het meteen te beseffen werd ik zo een spiegel voor anderen. Mijn cynisme en achterdocht maakten weer plaats voor vertrouwen. Ook van mijn team kwam enkel begrip toen ik hen vertelde hoe ik in de voorbije periode met de situatie en mezelf geworsteld had. Een veilige thuishaven en begripvolle omgeving zijn cruciaal. Mijn vrouw speelde een belangrijke rol die ze zelf nog altijd onderschat. In het begin was ze er gewoon voor mij, meer had ik niet nodig. En nadien kwamen zachte maar af en toe kordate duwtjes om stappen vooruit te zetten. Een burn-out is iets wat je als koppel samen doormaakt. Tot slot heb ik veel gehad aan de maten waarmee ik sport.’
Deze periode heeft geleid tot wat je zelf de ‘slakkenfilosofie’ noemt. Uit wat bestaat die filosofie en hoe ben je daartoe gekomen?
Browaeys: ‘Net als een slak ben ik voorzichtig uit mijn schelp gekomen en erin geslaagd om iets wat ik niet meer wilde, te vertalen in wat ik wel wil. Daarvoor heb je een gezonde dosis vitamine B3 nodig: Besef – Bewust – Beweeg. Ik beschouw een bewust zelfbesef namelijk als het allerbelangrijkste aspect in persoonlijk en collectief geluk. Want als je jezelf goed kent, zal je ook de ander beter begrijpen. En dat begint al op de schoolbanken, dus een warme oproep voor een vak ‘zelfbesef’, waar kwetsbaarheid in de klas een plaats krijgt zodat jongeren zichzelf en anderen begrijpen in plaats van zich terug te trekken en elkaar te pesten. Ik heb die filosofie in vijf basisregels gegoten: Zorg voor jezelf, ken jezelf, vertrouw jezelf, respecteer en help elkaar en word regisseur. (Zie kader) Dat creëert ademruimte, letterlijk en figuurlijk, voor jezelf en in connectie met anderen.’
Mijn burn-out was geen verloren periode in mijn leven. Ik heb vooral de periode gewonnen die ik sindsdien anders beleef.
Een burn-out betekent vaak nieuwe opportuniteiten om je leven een andere wending te geven. Sommigen noemen het zelfs een geschenk. Was dat voor jou ook het geval?
Browaeys: ‘Absoluut, ook al vond ik dat in het begin raar om te zeggen. Ik heb eruit geleerd dat grensverleggend niet altijd harder, verder en sneller hoeft te zijn en dat je door te vertragen het uitzonderlijke in het vanzelfsprekende ziet. Mijn burn-out was geen verloren periode in mijn leven. Ik heb vooral de periode gewonnen die ik sindsdien anders beleef. Ik praat meer over mijn emoties. Het moment dat ik ook thuis kraakte, leek voor mij een persoonlijk dieptepunt terwijl dat voor mijn vrouw net een eerste lichtpuntje was omdat zij beter dan ik doorhad hoe ik in de maanden ervoor steeds verder afgleed van mezelf en mijn gezin. Het is bizar: we denken vaak dat we door hard werken en carrière te maken nu en later voor onze dierbaren zorgen terwijl die zich net afvragen wat er scheelt. Professioneel ben ik opnieuw constructief, creatief en verbindend. Daarbij probeer ik veel minder dan vroeger de context, ook ten koste van mezelf, te controleren. Ik heb de wijsheid gevonden om het verschil te weten tussen wat ik wel of niet kan veranderen. Uiteindelijk is alles perceptie. Ik heb de mijne, iemand anders de zijne of hare en we willen allemaal gelukkig zijn vanachter de lens waarmee we naar het leven kijken. Ga er dus niet van uit dat iemand met een andere visie iets tegen jou heeft. Ik koos er trouwens bewust voor om terug aan de slag te gaan in de wat gewijzigde business unit van hetzelfde bedrijf omdat ik achter het product sta waaraan ik al zo lang meewerk en met veel collega’s een goede band opgebouwd heb. Die vaste job doe ik bewust 4/5e zodat er ruimte vrijgekomen is voor andere dingen die ik graag doe: copywriten, schrijven en anderen inspireren rond burn-out en hoogsensitiviteit. Het was een wake-up call voor de idealist in mij die nu de verandering probeert te zijn die hij in de wereld wil zien.’
Het aantal Belgen dat al langer dan een jaar thuiszit blijft aan een razend tempo toenemen. Daaronder bevinden zich heel wat (vaak jonge) mensen met mentale problemen zoals burn-out. Welke oplossing zie jij voor deze “epidemie”?
Browaeys: ‘Wordt het geen tijd voor een soort grensverleggende arbeidsherverdeling? We moeten misschien gaan naar een systeem waarin het op jongere leeftijd mogelijk is om te kiezen voor een kruissnelheid waarmee je met de juiste dosis brandstof een veel langere draagkracht krijgt. Leg niet alle hoop op de toekomst want dan vergeet je nu te zijn. Ik hoop al zo lang dat de statistieken dalen en krijg rillingen als er goed nieuws gemeld wordt dat ze minder snel stijgen dan verwacht. Met het bedrag dat het de samenleving kost – meer dan de werkloosheid – kan een flink stuk van het gat in de begroting dicht gefietst worden. “Misschien is de pijn nog niet groot genoeg voor echte maatregelen”, hoorde ik Elke Van Hoof recent zeggen. Ze heeft een punt. Ondertussen vindt burn-out ook zijn weg naar de bedrijfstop. Ik vergelijk het wel eens met een spelletje jenga. Je haalt blokjes uit de onderste (de basis) en middelste (middenmanagement) van je organisatie want je mag niet aan de bovenste raken volgens de regels van het spel. Je moet die blokjes er dan wel bovenop leggen. Vroeg of laat stuikt de toren in elkaar. Gaan we daar echt op wachten? We zijn het aan onze kinderen verplicht om grondig over onze samenleving na te denken. Zij gaan onder zoveel druk gebukt, zitten aan de antidepressiva en krijgen te weinig begeleiding omdat het pilletje goedkoper is dan een bezoekje bij de praatdokter.’
Mensen weten op een bepaald moment niet goed meer wie ze zijn.
Burn-out stuit nog steeds op veel onbegrip omdat de omschrijving ervan erg vaag is. Wat betekent ‘burn-out’ voor jou precies?
Browaeys: ‘Het is voor mij een soort identiteitscrisis en zeker niet altijd een fysiek verhaal. Mensen weten op een bepaald moment niet goed meer wie ze zijn en/of wat ze willen en leven op een soort automatische piloot die steeds sneller vliegt op het ritme van verplichte economische groei en honger naar meer. Ze gaan tegen beter weten in door, negeren signalen en raken zo mentaal of fysiek volledig uit balans. Hoe langer het duurt voor een bewust zelfbesef er komt en ernaar gehandeld wordt, des te groter is de spreidstand tussen wie je was en geworden bent. Gelukkig is er ondertussen meer begrip. En dat is nodig. Toen ik er eindelijk over durfde te praten, hoorde ik iemand zeggen: “Als ik geen zin meer heb om te werken, kan ik altijd een burn-out krijgen”. Neem van me aan dat zoiets er diep inhakt en dat je dan flink terug in je schelp geduwd wordt. Ik herinner me het eerste opiniestuk dat ik ooit voor Knack.be schreef, na de uitspraak van een groot ondernemer dat de meeste burn-outs fake zijn. Die woorden waren een slag in het gezicht van vele tienduizenden mensen die ongewild geparkeerd staan. Uiteraard zijn er profiteurs, maar als een werknemer al eens faket, stel ik onomwonden dat werkgevers ook wel eens faken en niet handelen naar de waarden die ze in hun mooi geformuleerde visie en missie neerpennen.’
Je gratis digitale bundel ‘Gebeten door het Leven – Hoe het leven mij ontmoet sinds ik mezelf tegenkwam’ is vanaf nu verkrijgbaar via je blog. Wat zou je willen dat de lezer onthoudt na het lezen van dit boek?
Browaeys: ‘Ik hoop dat anderen in mijn verzamelde gedachtekronkels een plekje vinden om tot rust te komen en goed om zich heen te kijken. Om zichzelf te (her)ontdekken en uit hun schelp te komen: bewust ademen, werkelijk zijn, ademruimte geven en krijgen, om echt te bestaan in een samenleving waar respect, waardering en vertrouwen tussen mensen vanzelfsprekend zijn. Een wereld waar plaats is voor authenticiteit en kwetsbaarheid als ingrediënten voor oprechte verbondenheid. Ik hoop dat mensen net als ik tot het inzicht komen dat weten pas zin heeft als je er ook iets mee doet. Ik hoop dat het vanuit de buik van de samenleving iets in beweging zet dat veel sterker is dan iets wat boven ons hoofd opgelegd wordt. Want wij zijn de maatschappij en horen die als een goede huisvader achter te laten voor de volgende generatie van wie we de wereld lenen.’
‘Gebeten door het Leven – Hoe het leven mij ontmoet sinds ik mezelf tegenkwam’ is verkrijgbaar via https://waarjewerkelijkademt.be/
De 5 basisregels van de slakkenfilosofie:
- Zorg voor jezelf – Alleen dan kun je voor anderen zorgen. Aangezien een gezonde geest enkel in een gezond lichaam gedijt, draag je ook zorg voor je carrosserie, niet enkel voor je mentale motor.
- Ken jezelf – Weet je (nog) wie je bent of was je dat met het ouder worden stilaan vergeten? Besef dat je diep vanbinnen nog diezelfde persoon bent. Net als bij een boom zijn er misschien veel ringen rond je kern gegroeid. Of is je beschermende schors dikker geworden. Ga na wat er met je gebeurd is. Bepaal wat jij belangrijk vindt. Breng jezelf in kaart.
- Vertrouw jezelf – Stel jezelf gerust. Je bent goed zoals je bent. Geloof in je troeven en zet die in voor wat je graag doet. Er zijn geen slechte keuzes. Leef niet in het verleden en zet niet alles in op later. Je verdient het om nu gelukkig te zijn. Laat los wat je niet kunt veranderen. Probeer mindfulness. Omarm jouw perfecte imperfectie en wees mild voor jezelf.
- Respecteer en help elkaar – Durf jezelf open te stellen en een ander te vertrouwen, ook als hoogsensitief persoon. Je kwetsbaarheid tonen is geen zwakte maar een sterkte. Zonder maskers. Authentiek. Met respect voor elkaars grenzen en ongeacht het karakter.
- Word regisseur – Niet wat je weet, telt, maar wat je doet met wat je weet. Wacht er niet mee want vandaag is morgen gisteren. Je bent geen slachtoffer. Kijk in jezelf en om je heen. Je hebt alles in je om jouw verhaal te schrijven.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
