Absenteïsme bij jongeren piekt: 5 tips voor mentale rust op het werk

De absenteïsmecrisis in België zet zich voort: uit nieuwe cijfers van Securex blijkt dat vooral jongere werknemers steeds harder getroffen worden door overprikkeling en digitale vermoeidheid. Hoe komt dat en hoe zorgen we voor meer mentale rust?

Het langdurig absenteïsme heeft in 2024 opnieuw een recordniveau bereikt, meldt hr-dienstverlener Securex. Het middellange absenteïsme, een afwezigheid tussen een maand en een jaar, kende de grootste toename, met 8 procent. Vooral bij jongere werknemers, de 25- tot 34-jarigen, stijgt de middellange afwezigheid fors.

‘In absolute aantallen zijn de lange en middellange afwezigheden nog altijd veel groter bij 40-plussers omdat zij een veel langere periode van fysieke en mentale belasting hebben gekend’, zegt Stephanie Heurterre, senior hr-consultant bij Securex. ‘Maar de stijging bij de jonge generaties is verontrustend. De kloof tussen jong en oud wordt steeds kleiner.’

Scherm- en zittijd grote boosdoeners

Dat jongere generaties minder weerbaar zouden zijn, klopt volgens Heurterre niet. Het is eerder de maatschappij die niet meer dezelfde is als 50 jaar geleden. ‘De manier waarop we vandaag leven en werk organiseren, maakt mensen steeds vroeger ziek. Mensen ouder dan 40 zijn een heel stuk van hun carrière en privéleven minder afhankelijk geweest van smartphones, schermen en digitale technologieën, waardoor ze pas op latere leeftijd meer mentaal belast werden. Daarnaast is het sedentaire gedrag bij de jongeren toegenomen, wat een impact heeft op de doorbloeding en de stijfheid van het lichaam. Wie zich fysiek niet goed voelt, ziet dat ook weerspiegeld in zijn mentaal welzijn.’

‘Sinds de coronacrisis brengen we urenlang ononderbroken achter het scherm door,’ vervolgt Heurterre, ‘ook na de terugkeer naar kantoor waarbij mensen in hybride vergaderingen samen in het vergaderlokaal zitten, kijkend op hun scherm. Thuiswerk heeft zeker voordelen, maar we moeten er op fysiek en mentaal vlak verantwoordelijk mee omgaan.’

Verantwoordelijkheid bij werkgever én werknemer

Securex pleit ervoor om bewuster in te zetten op een cultuur van fysieke beweging en onze werkdag anders in te vullen dan we nu doen. De werkgever heeft een belangrijke verantwoordelijkheid om het goede voorbeeld te geven.

‘En dan volstaat het niet om even een pingpongtafel te installeren die uiteindelijk toch alleen maar dienstdoet als tafel voor de fruitmand, die ook nog eens door de werkgever wordt aangeboden’, merkt Heurterre op. ‘Sensibilisering is cruciaal. Niet één keer, maar consequent, het hele jaar door, via verschillende kanalen en ingebed in teammeetings, bijvoorbeeld, door rechtstaand te vergaderen.

‘Maar ook de werknemer heeft zijn verantwoordelijkheid. Inspireer collega’s, zet een wekker die aangeeft dat het pauze is of doe een paar squats achter je bureau, ook al kijken je collega’s raar op. Het is normaal dat een mens beweging nodig heeft.’

‘Gedragsverandering is enkel mogelijk als werknemers voldoende geïnformeerd zijn over de positieve gevolgen van rust en de impact op langere termijn van te veel zittijd’, aldus Heurterre. ‘Iedereen kan acht uur aan een stuk achter een scherm zitten zonder pauzes te nemen en ‘s avonds nog goed functioneren. Maar de rekening komt later.’

5 tips om mentaal goed tot rust te komen

In de ‘altijd aan’-wereld van vandaag is rust een heuse opdracht. Toch is het de moeite waard. ‘Uit onderzoek blijkt dat mensen die consequent op geregelde tijdstippen bewust pauze nemen, ook al zijn dat micropauzes, op langere termijn beter scoren op welzijn en werk-privébalans’, weet Heurterre.

1. Efficiënter werken betekent meer rust: door beter te plannen, prioriteiten te stellen, minder te vergaderen en dieper in je taken te duiken, creëer je tijd door de dag heen voor korte pauzes. Even opladen verkleint het risico op overuren en onnodige crisissen. Ook mogelijke afleidingen vermijden, zorgt voor een betere concentratie. Allerlei prikkels in de vorm van e-mails, Teamsberichten, notificaties en pop-ups zijn funest voor het brein.

2. Neem kwalitatieve pauzes: experts zijn het erover eens dat scrollen op de smartphone niet geldt als kwalitatieve pauze. Je geest komt niet tot rust. Niets doen betekent letterlijk niets doen, door, bijvoorbeeld, een kop koffie te drinken in de zon en even de ogen te sluiten of in de verte te staren. De geest laten dwalen is cruciaal voor het geheugen en de creativiteit. Maar nog meer dan passieve rust, laadt actieve rust de mentale en fysieke batterijen op. Onderbreek je werkdag dus ook even door te bewegen of te sporten en de ogen op tijd rust te gunnen.

3. Ga in the flow: de meest rustgevende activiteiten zijn die waarin je volledig kan opgaan, weinig cognitieve eisen stellen en gewoon plezierig zijn. Die combinatie geeft je hersenen de kans om zaken te verwerken en informatie op te slaan. Als je ergens blij van wordt of de tijd uit het oog verliest, is de kans groot dat het rustgevend voor je is. Dat is voor iedereen anders. Kies daarom de activiteit die bij jou past. De ene kan zich verliezen in pianospelen, yoga of een spannende tv-serie, de ander heeft een uitdagende work-out nodig om los te komen van het werk en stress te verlichten.

4. Rusten is niet taakgericht: pauze nemen is niet naar de kelder gaan om de was in te steken. Je beweegt dan wel, maar daarmee geef je je geest niet het signaal dat er een pauzemoment is aangebroken zoals dat wel het geval is met wandelen of rustig ademhalen. Ook boodschappen doen en schoonmaken valt onder ‘werken’. En zelfs zelfzorg verliest zijn herstellende werking als we het om de verkeerde reden doen. Als er sprake is van sleur of angst of als je het gevoel krijgt dat je moet voldoen aan bepaalde verwachtingen, dan zijn die pauzes niet rustgevend.

5. Rust is geen alles-of-nietsverhaal: ook al lukt het een keer niet om over de middag een halfuurtje te gaan wandelen, dan nog kun je altijd beweegmomentjes incorporeren in je dag. Kleine haalbare zaken inbouwen zorgt ook voor een goed resultaat op langere termijn.