Kurt Van Eeghem na de kankerdiagnose: ‘Ik wil een troostbrenger zijn’

Kort na de dood van zijn broer Marc kreeg radio- en televisiecoryfee Kurt Van Eeghem te horen dat de kanker ook hem te pakken had gekregen. Een gesprek over de angst, het gevecht en de genezing.

Precies een jaar geleden vertelde Kurt Van Eeghem in Knack uitgebreid over zijn pijnlijke want gedwongen afscheid bij radiozender Klara. Het zou slechts een prelude blijken op het zoveel pijnlijker afscheid dat een kleine drie maanden later zou volgen.

Op 14 december 2017 verloor hij zijn jongste broer, acteur Marc Van Eeghem, aan prostaatkanker. ‘Pas op zijn begrafenis heb ik me gerealiseerd hoe diep zijn dood me had geraakt’, vertelt Van Eeghem vandaag. ‘Ik heb toen gemerkt dat een hart écht kan breken van verdriet. Het verlies van je acht jaar jongere broer verwerken heeft tijd nodig. Dat lukt je niet in enkele maanden. Maar je weet ook dat je weer verder moet met je leven. Precies daarom heb ik me al kort na zijn dood laten onderzoeken. Dezelfde kanker heeft, behalve mijn broer, ook mijn vader op veel te jonge leeftijd geveld. Ik wist dat ik een risicogeval was.’

Van Eeghem had zich niet voor niets zorgen gemaakt. ‘Uit het onderzoek bleek dat de ziekte ook mij te pakken had gekregen, zelfs in een nog net iets agressievere vorm. De resultaten van zo’n onderzoek worden uitgedrukt met een zogenaamde Gleason-score, waarbij tien het maximum is. Zoals wel vaker in mijn leven was ik voor de maximumscore gegaan. (lacht) Wat je bij zo’n verdict voelt, is moeilijk te omschrijven. Het is een bom die op je neervalt. In eerste instantie kun je niet anders dan denken: ik ben de volgende, nu is het mijn beurt. Ik ben het gesprek over een mogelijk levenseinde ook vrijwel meteen aangegaan. Ik heb aan mijn chirurg gezegd dat ik een lang en pijnlijk gevecht, zoals mijn broer en mijn vader dat hebben geleverd, niet wilde leveren. Hij antwoordde dat ik me daarover geen zorgen hoefde te maken, en: “Ik ben een alumnus van de Vrije Universiteit Brussel.” Bij alle wanhoop en heftigheid klonken die woorden als een grote opluchting. Mijn attitude over het levenseinde is heel helder. Ik heb al een wondermooi leven gehad. Zowel in mijn professionele leven als in de liefde ben ik verwend. Dat leven wilde en wil ik niet inruilen voor een afhankelijk, naar het einde sukkelend leven.’

Heel oud ventje

Op de diagnose volgde een operatie. ‘Er waren nog andere mogelijkheden, maar een verwijdering van de prostaat was de meest doortastende remedie’, zegt Van Eeghem. ‘Ik had het grote geluk dat ik er nét op tijd bij was. De kanker zat nog ingekapseld, er waren nog geen tekenen van uitzaaiing. Op Goede Vrijdag ben ik dan geopereerd. Je zou kunnen zeggen dat ik op Pasen ben herrezen, maar dat is misschien niet het juiste woord. Als je na zo’n operatie wakker wordt, is het alsof er een vrachtwagen over je is gereden. Vier uur lang hebben ze, langs zes openingen, in mijn lichaam zitten woelen. Daar herstel je niet zomaar van. Eenmaal thuis krijgt je partner een héél oud ventje cadeau.’ (lacht)

Op de operatie volgden maanden van grote onzekerheid. ‘Ik moest wachten op de resultaten van het postonderzoek. Samen met mijn man, Tom, aan wie ik deze periode ontzettend veel heb gehad. Iets zoals dit in je eentje moeten doormaken: dat moet verschrikkelijk zijn. Mede dankzij Tom, en ondanks dat reusachtige zwaard van Damocles boven mijn hoofd, heb ik voor zover mogelijk mijn gewone leven weer kunnen hervatten. Kort na mijn operatie vertelde ik mijn chirurg dat ik van plan was om een boek te schrijven in Litouwen. “Dat moet je vooral doen”, zei hij, en ik heb naar hem geluisterd. Bijna twee maanden lang ben ik door Litouwen gereisd. Ik heb er gewandeld, geobserveerd, geslapen en geschreven. Het klinkt misschien gek, maar ik heb zelden zo geconcentreerd gewerkt als toen. Alsof de donkere wolken boven mijn hoofd me dwongen om me te concentreren op mijn werk.’

Gewond dier

‘De rit van Litouwen naar huis zal ik nooit vergeten. Onderweg werd ik gebeld met de mededeling dat mijn bloedwaarden weer in orde waren, en dat de kanker “niet meer traceerbaar” was, zoals dat dan heet. In één klap werd ik van existentiële angst naar peilloze vreugde gekatapulteerd. Zoals ik enkele maanden eerder had ervaren dat je hart echt kan breken van verdriet, zo heb ik op dat ogenblik ervaren dat je tranen ook echt uit je ogen kunnen springen van geluk. Als ik achter het stuur had gezeten, was ik wellicht de berm ingereden en was ik misschien op die manier aan mijn einde gekomen.’

Er volgt een klaterende, zeer Van Eeghemsiaanse lach. Het is de lach van een man die bevrijd door het leven gaat. Of toch bijna. ‘Ik moet om de zoveel tijd nog onderzoeken laten doen – je weet nooit – maar in principe ben ik genezen. Ik schrijf, ik geef lezingen en ik geniet weer met grote geuten van het leven. Maar helemaal dezelfde ben ik natuurlijk nog niet. Je komt niet helemaal ongeschonden uit zo’n operatie. Nog altijd ben ik een gewond dier.’

Van Eeghem zegt dat hij het afgelopen jaar met hoogstens een tiental vrienden en familieleden over zijn ziekte heeft gesproken. ‘Als ik het aan meer mensen had verteld, was dat nieuws ongetwijfeld in de boekjes gekomen. Dat wilde ik niet. Ik wilde niet dat men met die ogen naar mij zou kijken. Misschien zal dat na dit interview ook zo zijn, maar ik ben wel genezen nu. Mogelijk kan mijn verhaal wel iets betekenen voor al die honderden, misschien wel duizenden mensen die dit moeten doorstaan. Want rond deze ziekte hangt nog altijd een taboesfeer. Essentiële vragen, zoals die over je seksualiteit, blijven daardoor vaak onbesproken. Prostaatkanker, en zeker de behandeling ervan, raakt je in je mannelijkheid. Ontegensprekelijk. Maar dat belet niet dat er nog intimiteit kan zijn. En seks. Goed, er zijn zenuwen en bloedvaten geraakt, en die moeten weer aan het werk. Dat kan een jaar duren, twee jaar, misschien wel drie. Maar er bestaan ook hulpmiddelen. Pillen, zalfjes… De medische wetenschap staat voor niets. Mogelijk zal ik de majestatische priapus niet meer mogen meemaken, maar, beste lotgenoten, besef dat er remedies bestaan.’ (lacht)

Poire Williams

Prostaatkanker hoeft niet het einde van je seksuele leven te betekenen, benadrukt Van Eeghem. Zoals een kankerdiagnose niet per definitie een doodsvonnis is. ‘Ja, je kunt eraan sterven, dat hoef je mij niet te vertellen. Maar ik ben het nogal levende bewijs dat je ervan kunt genezen, en ook aan de goede kant van het verhaal kunt eindigen. Ik wil een troostbrenger zijn. Panikeer niet, wees zen, en maak gebruik van de steeds uitgebreidere catalogus aan mogelijkheden die de geneeskunde je te bieden heeft. Ik moet eerlijk zeggen: voor mijn diagnose had ik geen grote verwachtingen ten aanzien van de medische wetenschap. Ze kunnen niet eens een verkoudheid genezen! Vandaag besef ik als weinig anderen waartoe de wetenschap in staat is. Ze kunnen een dodelijke ziekte uit je lijf halen. (breed lachend) Toen ik net geopereerd was, heb ik mezelf in de spiegel bekeken. Dat was een serieuze schok. Ik zag een soort Poire Williams met gaten in. Enkele maanden later lag ik baantjes te trekken in een zwembad in Frankrijk, tot vier keer per dag. Dat goddelijke lichaam van mij was weer bijna helemaal terug!’