Kunnen braces aftakeling vertragen?

Op advies van hun arts schaffen veel mensen met knieartrose zich een brace aan, maar vaak ligt die al snel in een hoekje stof te vergaren. Spijtig, want ze kunnen wel degelijk helpen en een operatie jarenlang uitstellen.

Eens de 50 voorbij sukkelen steeds meer mensen met knieartrose. Cijfers gaan naar 1 op de 7. De aftakeling van het kniekraakbeen is definitief. We beschikken over geen enkel middel om de schade te herstellen, maar de pijn verzachten, dat kan wel. In de eerste plaats door spierversterkende oefeningen, omdat die de knie beter doen werken en zo een belangrijk mechanisme van de pijn aanpakken. Vervolgens zijn er pijnstillers.

Een derde hulpmiddel zijn specifieke kniebraces, die de druk op het aangetaste kraakbeen verlichten. Veel braces worden echter fout gebruikt, onder andere door een gebrek aan kennis bij de burger én aardig wat misverstanden. Thomas Deraedt, orthopedisch technieker met ruime ervaring in het gebruik van kniebraces, schetst de problematiek.

Een brace ? een brace

Voor wie er niets van kent, is er niets dat meer op een brace gelijkt dan een andere brace. In dat gebrek aan kennis schuilt in de ogen van Deraedt een belangrijke hinderpaal voor het correct gebruik van de brace. Hij deelt braces voor de eenvoud op in 2 grote groepen. ‘Je hebt de ondersteunende, stabiliserende braces, bijvoorbeeld voor mensen met een instabiele knie. Daarnaast heb je de correctieve, ontlastende braces, die vooral van pas komen als het kraakbeen slechts in 1 helft van de knie aangetast is.’

Een volledige ontlasting van de knie voor artrose met een brace is geen optie, want de knie is niet toevallig het grootste gewricht van het menselijk lichaam. Ze draagt bij elke stap het volledige lichaamsgewicht. Bot is gemaakt om dat gewicht te dragen, maar een brace rust op de huid en die is helemaal niet geschikt om langdurig een zware druk te torsen. Een volledige ontlasting van de knie via een brace zou binnen de kortste keren tot zware huidletsels leiden.

Een eenzijdige ontlasting kan wel, omdat de belasting van de ene zijde van de knie deels overgedragen wordt naar de andere zijde. Deraedt: ‘De brace draagt het lichaamsgewicht dus niet, maar zorgt, bijvoorbeeld bij O-benen, vooral voor een iets betere uitlijning van het boven- en het onderbeen. Dat kan bijvoorbeeld door het onderbeen iets naar buiten te duwen of te trekken. Het ene model van braces doet dat al beter dan het andere.’

Smeltende spieren?

Ongeveer 10 jaar geleden gaf het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg al aan dat ontlastende braces bijdragen tot een verbetering qua pijn en functioneren van de knie met artrose. Meer recentelijk stelde een Britse studie vast dat ontlastende braces de nood aan een chirurgische ingreep, bijvoorbeeld voor het plaatsen van een prothese, tijdelijk en soms zelfs vrij lang kunnen uitstellen. Mensen die tevreden waren met het effect van hun brace en hem 2 jaar of langer droegen, hadden zelfs 8 jaar later nog geen behoefte aan een prothese. Een mooie winst, menen de onderzoekers.

Veel mensen die een brace moeten dragen, maken zich echter zorgen dat hun gewricht en beenspieren er sneller door zullen aftakelen, een misverstand dat Deraedt graag wil weerleggen. ‘Artrose kan pijnlijk zijn, zo erg dat mensen veel minder gaan bewegen, maar dat is pas slecht voor hun gewrichten en spieren. Een brace geeft hen net de mogelijkheid om wél te blijven bewegen, en dus hun spieren te oefenen, zonder te veel af te zien van de pijn. Of zelfs pijnloos te functioneren, afhankelijk van de graad van de artrose.’

Een ander misverstand is dat mensen denken dat ze de brace altijd moeten dragen. Deraedt: ‘Dat moet natuurlijk niet. In de zetel of het bed kun je die gerust uit laten, en om van de keuken naar de living te stappen of wat lichte dagelijkse bezigheden uit te voeren, heb je hem evenmin nodig. Een brace dient alleen om de knie zoveel mogelijk te ontlasten bij langdurige en zwaar belastende activiteiten, en dat soort van activiteiten zorgt net voor het onderhoud van je spieren omdat die daarbij actief blijven werken.’

Laat je helpen

‘Te weinig uitleg en aanpassingen aan de individuele omstandigheden zijn de belangrijkste redenen waarom braces al snel stof liggen te vergaren’, stelt Deraedt. ‘Een excuus is makkelijk gevonden. Hij wringt, doet pijn of is geen gezicht onder een rok. Wie je kunt overtuigen van de werking en het nut van een brace, kijkt er gewoonlijk heel wat positiever tegenaan. Bovendien moet een brace wat duwen om effect te hebben. Dat hoort zo. Dat hij wat log en zichtbaar is, moet je aanvaarden. Maar pijn doen of irriteren mag niet. Soms beginnen mensen zelf aan de afstelling te prutsen. Dat mag je echt niet doen, want meestal ontregel je de afstelling en raakt alle nut zoek. Je neemt beter contact op met de technieker om de brace opnieuw te laten afstellen. Goed aanbrengen en volhouden, dat is de boodschap.’