Klinisch psycholoog erkend: eindelijk een alternatief voor medicamenteuze behandelingen

Ondanks de vaagheid die nog rond het statuut van de psychotherapeut hangt, is sectorverantwoordelijke Koen Lowet tevreden met de erkenning van de klinisch psychologen. ‘Mensen met psychische klachten zullen eindelijk een valabel alternatief hebben voor medicamenteuze behandelingen’

Met veel bombarie werd aangekondigd dat de klinisch psycholoog (eindelijk) erkend zal worden als gezondheidszorgberoep. De zes meerderheidspartijen onder aanvoering van Nathalie Muylle (CD&V) hebben een politiek akkoord gesloten en zullen samen met Groen/Ecolo een wetsvoorstel indienen. En passant, wordt ook de psychotherapie geregeld. Tot zover de Vlaamse versie.

In de Waalse media lezen we het volgende. De zes meerderheidspartijen onder aanvoering van Marie-Claire Lambert (PS) hebben een politiek akkoord gesloten om de psychotherapie te erkennen en zullen samen met Groen/Ecolo een wetsvoorstel indienen. En passant, wordt ook de klinisch psycholoog erkend. Tot zover de Waalse versie.

Of hoezeer (geestelijke) gezondheidszorg anders beleefd wordt over de taalgrens heen. Enfin, na 20 jaar wachten wordt de klinisch psycholoog eindelijk erkend als gezondheidszorgberoep en zullen er criteria komen waaraan psychotherapeuten moeten voldoen om hun titel te mogen dragen. Waar draait dit wetsvoorstel om?

De klinisch psycholoog als autonome zorgverstrekker

De klinisch psycholoog zal erkend worden in het KB 78 van de gezondheidszorgberoepen. Hij zal autonoom aan psychodiagnostiek, preventie, begeleiden en behandelen kunnen doen van psychisch en (psycho)somatisch lijden. Hij mag dat doen als hij een universitaire masteropleiding van 5 jaar in de klinische psychologie heeft gedaan. Wat zijn de gevolgen hiervan?

12.000 klinisch psychologen, die momenteel werkzaam zijn in onze gezondheidszorg, komen daarmee de facto uit de illegaliteit en kunnen het beroep op legale wijze uitoefenen. Er is geen sprake meer van een onwettige uitoefening van de geneeskunde. Bovendien mogen die 12.000 klinisch psychologen autonoom werken. Artsen hoeven de psycholoog niet voor te schrijven wat hij wel of niet mag doen. De psycholoog is wel verplicht om te participeren aan het medisch dossier en om samen te werken met die arts, iets waar hij sowieso al toe gebonden was door zijn deontologische code.

Wat verandert er voor Jan modaal? Ten eerste zal u merken dat de huisarts u vaker zal verwijzen naar die klinisch psycholoog. De opname in het KB 78 impliceert immers dat de klinisch psychologen zullen deelnemen aan de regionale zorgoverlegstructuren, elektronische communicatieplatforms en nationale structuren van de volksgezondheid. Kortom, artsen zullen nu eindelijk te weten komen wat klinisch psychologen wel en niet kunnen.

Ten tweede, zou het wel eens kunnen betekenen dat uw consult bij de klinisch psycholoog in de toekomst terugbetaald zal worden. In tegenstelling tot eerdere krantenberichten is dat nog niet voor meteen, maar de erkenning zet die deur wel open. Zal dit een aanslag betekenen voor onze ziekteverzekering zoals voorspeld door de mutualiteiten? Dat lijkt ons wat voorbarig. Onderzoek in Canada (Canadian Institute for Health Information, 2011) en Frankrijk (Dezetter, 2012) toonde immers aan dat het terugbetalen van psychologische behandelingen wel eens kostenbesparend zou kunnen zijn. België is nu éénmaal koploper in het slikken van psychofarmaca en één derde van onze langdurig werkonbekwamen zit thuis omwille van psychische problemen.

Een vage regeling voor de psychotherapie

Waar het luik voor de klinisch psycholoog uitblinkt in helderheid, blijft het luik voor de psychotherapie opvallend vaag. De psychotherapie wordt beschouwd als een gespecialiseerde behandeling, maar de criteria om erkend te worden als psychotherapeut wijken toch enigszins af van het advies van de Hoge Gezondheidsraad. Dat advies stelde heel duidelijk dat om een opleiding in de psychotherapie aan te vatten, je eerst een universitaire vooropleiding moet gevolgd hebben. In het huidige voorstel is dit afgezwakt tot een brede instroom van bachelors, die dan één of ander verkort psychologie – programma moeten volgen om dan een 4 – jarige opleiding in de psychotherapie te doen. Het uitgangspunt van minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Laurette Onkelinx(PS) was nochtans om de patiënt te beschermen. Vreemd, je zou dan toch verwachten dat men de lat zo hoog mogelijk legt?

Niet getreurd, er zal immers een federale raad voor de psychotherapie opgericht worden, die de erkenningscriteria verder zal moeten uitwerken. Alles zal dan later via uitvoeringsbesluiten omgezet worden, zodat het werkbaar wordt. Hoewel, werkbaar? Die federale raad zal immers bestaan uit maar liefst 32 (!) vertegenwoordigers uit de verschillende beroepsverenigingen uit de vier erkende therapeutische stromingen. Als u weet dat er tientallen beroepsverenigingen bestaan in het psychotherapeutisch werkveld, dan zal het u niet verwonderen dat het nog wel een tijdje zal duren eer die federale raad gevormd zal worden. Vervolgens moeten die 32 vertegenwoordigers het nog eens worden over al die criteria, niet eenvoudig als u weet dat ze daar al 20 jaar over discussiëren en er nog niet uit zijn. Kortom, we zijn nog niet helemaal klaar met die psychotherapie.

Is dat een probleem? Niet echt, de klinisch psycholoog is eindelijk erkend. Mensen met psychische klachten zullen eindelijk een valabel alternatief hebben voor medicamenteuze behandelingen. Psychologen kunnen nu eindelijk hun beroep volledig ontplooien, waardoor we een volwaardige eerstelijnszorg gaan krijgen. Een nieuw perspectief op gezondheidsproblemen zal zijn ingang maken in onze gezondheidszorg, waardoor we eindelijk kunnen afstappen van dat klassieke medisch model.

Koen Lowet is klinisch psycholoog en psychotherapeut. Hij is werkzaam in het OBC Bethanië Genk en in een eigen praktijk MUDICO te Hasselt. Hij is sectorverantwoordelijke klinische psychologie voor de Belgische Federatie van Psychologen