Een goede lichamelijke conditie is een uitstekende basis om lang en gezond van het leven te kunnen genieten. Geregeld hoor je echter dat té intens sporten schadelijk is voor het hart. Kan zijn, maar elke winst in fitheid levert een extra bonus aan levensjaren op.
Veel bewegen is de weg naar een uitstekende conditie. Opgelet, we spreken dan wel over beweging en sport buiten het werk. Want een fysiek actieve job draait doorgaans eerder negatief uit voor de gezondheid. Omdat het werk te zwaar is, te stresserend en er te weinig tijd is om even weer op je plooi te komen.
Lees ook: Is fysieke arbeid gezond bewegen?
Veel bewegen, of liever veel trainen, is wat topsporters ook doen. Nochtans hoor je over topsport altijd dat het ongezond is. Dat is ongetwijfeld zo met een aantal dopingpraktijken en andere gewoonten die veel topsporters doodnormaal lijken te vinden, maar waarvan een mens met gezond verstand denkt ‘niet met mij’.
Zware duursporten waaronder wielrennen en langlauf zijn waarschijnlijk ook schadelijk voor hart en bloedvaten. Kijk maar naar de gevallen van plotse dood bij wielrenners en hartritmestoornissen bij andere duursporters.
Kortom, er zijn redenen genoeg om je af te vragen of je té veel kan sporten. Bestaat er zoiets als een bovengrens van fitheid? En boet je aan gezondheid in van zodra je deze overschrijdt?
Boet je aan gezondheid in van zodra je een bovengrens van fitheid overschrijdt? Neen.
Onderzoek van de Cleveland Clinic in Ohio in de Verenigde Staten leert dat elk extra beetje fitheid je een lager sterfterisico oplevert. Dat voordeel loopt aardig op. Voor mensen met een topconditie (elite) ligt het risico op een vroegtijdig einde maar liefst 80% lager dan dat bij de slechtste fysieke conditie (low, zie figuur).
Een slechte conditie weegt voor je overlevingskansen zelfs zwaarder door dan andere risicofactoren zoals roken, diabetes, overgewicht enzovoort.
Het gezondheidsvoordeel blijkt het grootst voor mensen ouder dan 70, maar een goede conditie vraagt levenslang onderhoud. Hoe later je daarmee begint, hoe kleiner de opbrengst.
Elk extra beetje fitheid levert je een lager sterfterisico op.
Het voordeel blijkt ook groot voor mensen met een verhoogde bloeddruk en die mag dus geen belemmering zijn om aan sport te gaan doen. In tegendeel zelfs. Je lijkt alleen maar baat te hebben bij een uitstekende fysieke conditie.
Op de figuur zie je hoe de overlevingskansen naargelang de fysieke conditie met de jaren steeds verder uiteen lopen. Voor mensen met een gemiddelde conditie (average) of meer blijven die relatief hoog. Met een slechte conditie zie je de kans om het volgende jaareinde te halen echter pittig snel de dieperik in gaan.
De onderzoekers baseren hun uitspraken op gegevens van loopbandtesten van 122.000 mensen van 53 jaar gemiddeld, maar de oudste waren bijna 70. Al deze deelnemers werden ongeveer 8 jaar lang gevolgd en in die periode overleden er 13.637 van hen. De studie werd op 19 oktober gepubliceerd in Jama Network Open en is vrij beschikbaar.
Te zwaar of foute trainingspraktijken?
Wat moeten we dan denken van de gevallen van plotse dood en hartritmestoornissen bij duursporters? Wanneer we manifest ongezonde praktijken zoals misbruik van doping, pijnstillers en voedingssupplementen uitsluiten, is de vraag of deze het gevolg zijn van foute trainingsmethoden of van een te hoog trainingsniveau.
Volgens dit onderzoek is een globaal te hoog inspanningsniveau niet de oorzaak, waardoor de focus naar risicovolle trainingsmethoden verschuift. Over welke praktijken het dan juist gaat, zal nog moeten blijken. Maar je zou bijvoorbeeld kunnen denken aan te sterk schommelende trainingsbelastingen, een praktijk die ook een belangrijke oorzaak is van overbelastingsletsels van spieren en gewrichten. Vermits het hart ook een spier is, lijkt die mogelijkheid niet eens vergezocht.
De kans bestaat ook dat er andere factoren zijn die we nog niet kennen.
Ik ben wel geen topsporter
Heeft dit belang voor de gemiddelde sporter? Dat zal wel. De volksmond zegt dat je bezig moet blijven. Als je stilvalt, gaat het snel bergaf. Dit onderzoek toont aan dat de volksmond gelijk heeft. Zeker wanneer de jaren oplopen.
De volksmond zegt dat je bezig moet blijven. Als je stilvalt, gaat het snel bergaf. Dit onderzoek geeft aan dat de volksmond gelijk heeft.
Verder leert dit onderzoek ook dat je niet tot het gaatje hoeft te gaan, iets waar het sportadvies zich lang geleden stevig aan bezondigde met uitspraken als “no pain, no gain”. Of in eenvoudig Vlaams, “zonder afzien bereik je niets”. Fout. Alle beetjes helpen en wie zin heeft om zijn conditie tot een heel hoog peil op te bouwen in de hoop de laatste kruimels gezondheidssurplus mee te pikken, mag dat. Maar het hoeft niet. Zoveel verschil maken die laatste extra’s niet meer uit.
Zeker ben je nooit, maar toch
Met gegevens van meer dan 120.000 mensen kan je dit een uitzonderlijk grote studie noemen, wat haar resultaten extra waarde geeft, maar op individueel vlak moet je altijd opletten. Gemiddeld leef je met een goede fysieke conditie langer dan met een slechte, maar gegarandeerd is dat niet. Je kan uiteindelijk altijd nog morgen onder een wagen lopen. Pech.
Bovendien bestaat er altijd een kans dat we foute conclusies trekken. Misschien hebben mensen met een uitstekende fysieke conditie gewoon een betere gezondheid meegekregen vanaf de geboorte. En lopen ze daardoor altijd al een lager risico op overlijden dan leeftijdsgenoten met minder zegeningen. Hun gezondheidsvoordeel zou dan niet alleen voortkomen uit hun trainingsinspanning, maar voor een groot deel genetisch bepaald zijn. Dit onderzoek maakt ons daarover niet veel wijzer.
Toch denken we dat we er goed aan doen om veel te blijven bewegen en te zorgen dat we tot op hoge leeftijd sterk, soepel en fit blijven. Er bestaat al lang geen twijfel meer dat je met een uitstekende conditie betere vooruitzichten hebt op een gezonde oude dag. Laten we dat vooral voor ogen houden.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
