‘Jammer dat er zo veel misvattingen over seksualiteit bij senioren de ronde doen’

Een lichaam dat veroudert en de cultus van jeugd in onze maatschappij zadelen ouderen vaak op met het gevoel dat ze niet langer seksueel actief mogen zijn. Niets is minder waar.

Volgens de Gezondheidsenquête 2013 van het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid (WIV) heeft 74 % van de mannen en vrouwen tussen 55 en 64 jaar geregeld seks. Voor 65-plussers verzamelde het instituut vreemd genoeg geen cijfers over de seksualiteit, maar wel over aspecten zoals chronische pijn, geestelijke gezondheid, alcoholgebruik, ongevallen, enzovoort.

Het WIV verdedigt zich. ‘In de module seksuele gezondheid waren we vooral geïnteresseerd in de risicofactoren voor seksueel overdraagbare aandoeningen en in het gebruik van voorbehoedmiddelen. Die thema’s zijn voor 65-plussers niet van belang en dus besloten we ons te beperken tot de relevante leeftijdsgroep.’ Spijtig, temeer omdat het aantal soa’s bij 60-plussers in stijgende lijn gaat – in Groot-Brittannië plus 7 % volgens The Independent . Mensen die besmet zijn met het hiv-virus worden steeds ouder (gelukkig maar), en met de leeftijd verzwakt de afweer van het immuunsysteem tegen andere bacteriën, virussen en parasieten.

Taboe

Maar wat met de factor liefde in de seksualiteit? Valérie Doyen, docent klinische seksuologie aan de Université Catholique de Louvain, betreurt dat zo veel misvattingen over de seksualiteit bij senioren de ronde doen. ‘Dat wordt toch niet gedaan’, ‘dat hoofdstuk is afgesloten’, ‘het lichaam is niet verleidelijk meer’, ‘de fysiek wil niet meer mee’, enzovoort. Zulke denkbeelden leven breed onder de bevolking. Ook bij hun kinderen, waardoor ouderen ze overnemen, ook al is het verlangen er nog. Doyen ziet steeds meer ouderen in haar praktijk en merkt hun grote nood aan informatie.

Bovendien is de huidige generatie senioren opgegroeid met een zwaar taboe op seksualiteit. Doyen: ‘Dat is een reden waarom senioren, wanneer hun ouders overlijden, vreemd genoeg denken dat ze vrijer kunnen leven, vooral op seksueel vlak. Neem een weduwe die een nieuw leven wil starten met een tweede man, maar bang is voor ‘wat men daarvan zal zeggen’. Als bijvoorbeeld een seksuoloog hun rechten op die verlangens erkent en hun als het ware de toestemming geeft de liefde te bedrijven, dan valt het schuldgevoel van hen af. Een schuldgevoel dat er vermoedelijk mee voor zorgt dat ze er weinig over praten.’

Nieuwe liefde

Natuurlijk zijn er lichamelijke veranderingen die de seks kunnen bemoeilijken. ‘Misschien heeft de man meer tijd nodig voor een stevige erectie, ondervindt de vrouw ongemakken bij de penetratie, is er pijn door artrose of vlotten sommige bewegingen minder goed. Dat is dan maar zo en dan gaat het erom andere manieren te vinden om een seksuele beleving met je partner te delen. Bij de man kan een kleinere en minder krachtige ejaculatie de intensiteit van het orgasme afzwakken, maar het verdwijnt zeker niet. Vrouwen zijn beter af, want de clitoris en andere erogene zones behouden hun gevoeligheid voor prikkeling en ook het vermogen tot orgasme blijft intact. Die wetenschap helpt koppels om samen nieuwe wegen naar genot te zoeken.’

Wegen met meer tederheid, waarbij de penetratie niet langer het hoogste goed is. De seksuele gevoelens gaan immers nooit helemaal weg, maar het kan wel anders.

Intimiteit in het rusthuis

Ouderen hebben zoals iedereen nood aan intimiteit en seksualiteit, maar door hun typische inrichting en organisatie laten rusthuizen er niet veel ruimte voor, bijvoorbeeld omdat het personeel vaak binnenstormt zonder te kloppen. Om dan zichtbaar ontzet te reageren als een bewoner aan het masturberen is. Seksspeeltjes op de kamer hebben of pornografische of erotische films willen bekijken, wordt vaak niet getolereerd. En dan spreken we nog niet over de tegenwerking als 2 bewoners zich tot elkaar aangetrokken voelen.

Er zijn maatregelen mogelijk om dit op te lossen, zoals een deurhanger met ‘Niet storen’, zodat de privacy beschermd wordt. Of gezamenlijke kamers voor mensen die elkaar in het rusthuis hebben ontmoet. Of de mogelijkheid om andere bewoners te bezoeken, ook al zijn de bedden vaak voor 1 persoon. Sommige tehuizen voorzien zelfs een ‘liefdeskamer’. Het kan dus.

Het belangrijkste is dat het personeel opgeleid is over intimiteit, des te meer omdat het bij de verzorging voortdurend diep in de privésfeer van mensen doordringt. Intimiteit en seksualiteit vragen respect, zowel lichamelijk als mentaal.