Bewegen is goed voor de gezondheid. Maar niet als het over ongemakkelijke en lang aangehouden fysieke arbeid gaat. Aan beweging tijdens de vrije tijd hoeft u dan weer niet te twijfelen: die levert gezondheid op.
Voortdurend hoor je dat bewegen uitstekend is voor lichaam en geest. Maar enkele studies zonden kort geleden flink verwarrende boodschappen uit. Veel fysieke activiteit op het werk bleek niet goed uit te draaien voor de gezondheid, huishoudelijk taken evenmin, maar beweging tijdens de vrije tijd wel. Hoe zit het nu, vroegen we Els Clays van de afdeling Maatschappelijke Gezondheidskunde van de Universiteit Gent. Zij bevestigt: “Fysieke activiteit heeft naargelang van de aard en de omstandigheden heel uiteenlopende effecten op de gezondheid.”
Clays: “Statische inspanningen zoals pakjes opheffen terwijl je stilstaat, werken in ongemakkelijke houdingen of veel met je armen boven schouderhoogte bezig zijn, zijn nefast voor de gezondheid. Dat is al vaak aangetoond. Waarom weten we nog niet juist, maar we vermoeden dat ze het hart en de bloedvaten op een slechte manier belasten. Voor een gezond trainingseffect zijn relatief korte inspanningen nodig: een uur lopen, twee uur fietsen…. Het hart en de bloedvaten moeten even stevig aan de slag, maar krijgen daarna de kans om te recupereren. Dat heeft een heilzaam effect. Het hart wordt sterker en gaat trager kloppen, wat het tussen twee slagen in meer tijd geeft om te herstellen en zuurstofrijk bloed aan te voeren. Op het werk is er weinig of geen tijd voor herstel. Daar gaat de belasting de hele dag door.”
Bloeddruk
Clays heeft met eigen onderzoek alvast een effect op de bloeddruk vastgesteld. Werknemers die tijdens hun werkuren fysiek zeer actief waren of vaak lasten moesten tillen, hadden een licht hogere bloeddruk dan hun fysiek minder actieve collega’s. Bovendien trad het verschil niet alleen op tijdens de werkuren, maar ook daarbuiten en zelfs ’s nachts. Het verschil was niet groot: slechts 4 tot 7 millimeter kwik, zoals 130 in plaats van 126. “Maar dat verschil is groot genoeg om effect te hebben op het sterfterisico”, stelt Clays. “Een daling van de bovendruk met 3 millimeter kwik zorgt al voor 5 tot 9 % minder hartaanvallen en doet het algemene aantal doden met 4 % dalen.”
We mogen de weerslag van fysiek belastende arbeid echt niet onderschatten. Het is meestal niet goed voor de gezondheid, daar zijn we van overtuigd
Omstandigheden zoals stress en prestatiedruk spelen waarschijnlijk ook een rol, al hebben we daar nog geen goede bewijzen voor. Maar ze verklaren misschien waarom vergelijkbare activiteiten toch andere lichamelijke effecten kunnen hebben. Dat ziet Clays bijvoorbeeld bij poetspersoneel. Zij moeten overdag veel stappen, maar plukken daar geen gezondheidsbonus van, terwijl wandelen in de vrije tijd wel heel gunstig uitpakt voor de gezondheid.
Brits onderzoek leverde eveneens een mooie illustratie. Een bekende studie uit 1953 schreef het grote verschil (50 %) in hart- en vaatziekten tussen Londense buschauffeurs en -begeleiders toe aan het zittende beroep van de eerste groep en het constante geloop van de tweede. Maar buschauffeurs op plattelandsverbindingen liepen geen verhoogd risico op hart- en vaatziekten volgens later onderzoek, dat de problemen van de Londense collega’s veeleer toeschreef aan de veel hogere stress op de stadslijnen.
Fysieke conditie versus fysieke belasting
Het is ook niet helemaal zeker dat veel beweging tijdens de vrije tijd altijd nuttig is voor de gezondheid. Clays ziet in haar onderzoek namelijk meer hart- en vaatziekten bij mensen die zowel tijdens het werk als in hun vrije tijd fysiek stevig belast zijn. Zij vreest dat de extra belasting de schade voor hart en bloedvaten soms erger maakt. Maar haar Deense collega Andreas Holtermann, met wie ze geregeld samen onderzoek opzet, stelde wel positieve effecten vast.
Dus stelt Clays dat we moeten uitzoeken waarom de ene werknemer wel vruchten plukt en de andere niet. De boodschap is volgens haar zeker niet dat mensen met fysiek belastend werk na hun uren beter in hun zetel blijven zitten. Al heeft ze veel begrip voor mensen die zuchten ‘Laat mij maar met rust, ik beweeg al genoeg op mijn werk’. Want die mensen zijn vaak uitgeput door hun werk. Zij richt haar boodschap eerder naar de werkgevers en de overheid. “Doe iets aan de zware fysieke belasting van die jobs”, stelt ze. “Want we mogen de weerslag van fysiek belastende arbeid echt niet onderschatten. Het is meestal niet goed voor de gezondheid, daar zijn we van overtuigd.”
Tuinieren en klusjes
De vraag is dus hoe we de fysieke conditie toch kunnen verbeteren zonder de fysieke belasting te overdrijven. Want een goede fysieke conditie blijft erg belangrijk. Clays: “Mensen die fysiek het minst actief zijn tijdens de vrije tijd maar het meest tijdens de arbeidstijd, leven gemiddeld minder lang. Binnen die groep zijn de sterftecijfers ook nog eens het hoogst voor de mensen met de slechtste fysieke conditie. De gevolgen van de fysieke belasting tijdens het werk wegen dus het zwaarst door bij mensen met de slechtste conditie.”
Of huishoudelijk werk een nuttig effect voor de gezondheid oplevert, is nog onduidelijk. Vermoedelijk zit het ergens tussen de effecten van vrije tijd en arbeid in, maar hangt veel af van de aard van de activiteiten en de stress die ze opleveren, denkt Clays. “Veel mensen ervaren bezigheden zoals tuinieren en klusjes De boodschap is volgens haar zeker niet dat mensen met fysiek belastend werk na hun uren beter in hun zetel blijven zitten. Al heeft ze veel begrip voor mensen die zuchten ‘Laat mij maar met rust, ik beweeg al genoeg op mijn werk’. Want die mensen zijn vaak uitgeput door hun werk. Zij richt haar boodschap eerder naar de werkgevers en de overheid. “Doe iets aan de zware fysieke belasting van die jobs”, stelt ze. “Want we mogen de weerslag van fysiek belastende arbeid echt niet onderschatten. Het is meestal niet goed voor de gezondheid, daar zijn we van overtuigd.”
Zittende job
Clays vraagt zich bijvoorbeeld ook af of prestatiejunkies onder de vrijetijdssporters evenveel gezondheidsvoordelen puren uit hun inspanningen als wie het op een meer ontspannen manier doet. Ze wijst eveneens op de mogelijke invloed van genetische factoren, die we nu nog niet in rekening kunnen brengen en misschien wel een belangrijke invloed hebben op de gezondheidseffecten van inspanning en lichaamsbeweging. Allemaal heel boeiende materie voor verder onderzoek, lacht ze.
De meeste mensen hebben een zittende job, en zij vragen zich misschien af met welke vorm van beweging hun gezondheid het best gediend wordt. Het advies is volgens Clays erg duidelijk. De huidige richtlijnen van elke dag een half uur beweging met een matige intensiteit vormen nog altijd een vertrekpunt, een basis voor iedereen om na te streven. Maar wie echt iets voor de gezondheid wil doen, beweegt beter wat meer.
Vaker te voet of met de fiets naar het werk gaan, is een absolute aanrader
Vooral mensen met een zittende job doen er goed aan in de loop van de dag zoveel mogelijk fysiek actief te zijn. Bijvoorbeeld door het werk regelmatig te onderbreken om ergens naartoe te stappen: een koffie halen, een berichtje naar een collega brengen, een staande koffiepauze nemen, enzovoort. Wij zitten te veel en vooral veel te lang aan één stuk door. Korte actieve onderbrekingen zijn nodig om ervoor te zorgen dat de spieren bij wijze van spreken niet in slaap vallen. Want zelfs wie elke dag een half uurtje sport, raakt het positieve effect van die beweging weer kwijt als hij de rest van de dag niet meer van zijn stoel opstaat.
Vaker te voet of met de fiets naar het werk gaan, is ook een absolute aanrader, geeft Clays als laatste advies nog mee.
(Bron: Bodytalk)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier