De hamsterwoede in de warenhuizen lijkt weggeëbd, maar ons voedingspatroon is grondig veranderd – en niet ten goede. Dat blijkt uit cijfers die Knack opvroeg bij Colruyt en Delhaize.
Uit de recentste grootschalige gezondheidsenquête van onze overheid, gehouden in 2018, blijkt dat de gemiddelde volwassen Vlaming een BMI (Body Mass Index) van 25,3 heeft. Dat is ongezond – de gezonde norm ligt tussen 18,5 en 25. Van overgewicht heeft 48 procent last en 15 procent lijdt aan obesitas. De gemiddelde BMI stijgt al sinds het begin van de gezondheidsenquêtes in 1997. ‘Door de coronacrisis zal hij nog toenemen, net zoals het aantal mensen met overgewicht’, zegt voedingsexpert Patrick Mullie van de Vrije Universiteit Brussel.
Toen de overheid haar eerste maatregelen nam tegen de verspreiding van het virus, begonnen veel consumenten te hamsteren: wc-papier en handgels, maar ook voedingsproducten zoals pasta. Mullie: ‘Hamsteren doe je uiteraard niet met verse producten. Je koopt voeding die lang houdbaar is, vaak dankzij bewaarmiddelen. Of je kiest voor diepvriesproducten of bewerkte voeding. Soms haal je zo echte caloriebommen in huis. Neem die gehamsterde pasta. De berekening is simpel. Een portie gekookte aardappelen van 100 gram bevat 70 calorieën. Als je die door pasta vervangt, krijg je 120 à 130 calorieën per 100 gram. 200 gram pasta staat gelijk aan 400 gram gekookte aardappelen: zo’n grote portie aardappelen eet ongeveer niemand, maar 200 gram pasta eten we wél.’
Met de hoeveelheid bloem die we sinds het begin van de crisis verkochten, kun je 2,5 miljoen cakes bakken.
En dan zijn er de effecten van telewerken. ‘Woon-werkverkeer gaat om te beginnen met meer lichaamsbeweging gepaard. Thuis ligt het snoepgoed bovendien makkelijker bij de hand, na een werkdag in quarantaine heb je een aperitiefje verdiend enzovoort. Wie pakweg tien weken lang meer pasta, snoep, alcohol en allerlei bewaarvoeding consumeert, en minder verse groenten en fruit, zal bijkomen. Zelfs met een halve kilootje erbij per week weeg je op het eind vijf kilo meer. Deze crisis zal een uitgesteld effect hebben op de volksgezondheid.’
Hebben de gezondheidsadviezen waarmee de media dezer dagen uitpuilen dan geen effect? Mullie vreest ervoor. ‘Daarmee bereik je alleen mensen die al gemotiveerd zijn. Wie het al gewend was om gezond te leven en bijvoorbeeld te sporten, zal dat nu misschien nog meer doen. Anderen zullen er daarom nog niet meteen mee beginnen’.
144% meer conserven
Begin maart deed het gereputeerde Amerikaanse consultingbedrijf Oliver Wyman een eerste (beperkt) onderzoek naar het koopgedrag van de Chinezen in volle coronacrisis. 80 procent van de ondervraagden had zijn voedingspatroon aangepast, de helft zelfs grondig. Chinese consumenten zijn veeleisender geworden en letten meer op gezonde voeding. Opmerkelijk: ze kopen ook veel meer voedingssupplementen.
Hoe zit dat in Vlaanderen? Dat is nog niet systematisch onderzocht, maar navraag bij de grote ketens Colruyt en Delhaize levert wel opmerkelijke cijfers op.
Op 9 maart begon het hamstergedrag, met pieken op 12 en 17 maart, toen de overheid met strenge maatregelen kwam. Colruyt en Delhaize beklemtonen dat er geen enkele reden is om te hamsteren: hun complete aanbod is constant beschikbaar en dat zal zo blijven. ’70 procent van ons gamma komt uit eigen land en is dus gemakkelijk beschikbaar’, zegt Delhaize-woordvoerder Roel Dekelver. ‘Volgende maand begint bij ons bovendien het seizoen van in België geteelde groenten en fruit. Producten uit het buitenland komen ook nog vlot binnen, want de grenzen blijven open voor internationaal transport.’ Volgens Colruyt-woordvoerster Silja Decock is het klantenaantal sinds de week van 23 maart weer min of meer normaal, ‘maar de winkel karren zijn wel gevulder dan anders’.
Colruyt verkocht in één week 40 vrachtwagens tot de nok gevuld met pasta.
Conserven beleven een ware revival. Dekelver: ‘Zowat alle producten worden nu in blik ingeslagen. We hebben onze leveranciers zelfs moeten vragen om een tandje bij te zetten.’ Decock: ‘In de week van 9 maart was er een piek met 144 procent meer conserven. 55 procent van onze klanten heeft ook de week nadien nog conserven gekocht en nam gemiddeld 1 kilo meer mee dan normaal.’
In deze periode zijn de populairste producten bij Colruyt pasta, rijst, conserven, soep in blik of karton, bloem en alles wat met bakken te maken heeft – ook veel meer eieren, bijvoorbeeld. De verkoop van bloem is zelfs met 150 procent gestegen. ‘Met de hoeveelheid bloem die we sinds het begin van de crisis verkochten, kun je 2,5 miljoen cakes bakken’, zegt Decock. Bij Colruyt kocht 1 op de 3 klanten ook meer dan 2 kilo pasta. Decock: ‘Dat is dubbel zo veel als in dezelfde periode vorig jaar. In één week verkochten we 40 vrachtwagens tot de nok gevuld met pasta. Voor rijst was er een vergelijkbare stijging: bijna 1 op de 5 klanten kocht gemiddeld 1,75 kilo.’
Ook verse producten blijven goed verkopen, aldus Decock. ‘Op sommige dagen verdubbelt de verkoop in onze slagerijen. Vooral bereidingen – gehakt, worsten – en gevogelte doen het goed. Klassieke categorieën als rund- en varkensvlees volgen de stijgende tendens. Van fijne vleeswaren verkopen we gemiddeld 25 procent meer.’ Dekelver: ‘De restaurants zijn dicht, mensen koken meer zelf en halen dus meer ingrediënten in huis.’ Om dezelfde reden zijn traiteurproducten minder in trek.
De grootste stijging bij de groenten zit in lang houdbare producten zoals aardappels, uien, wortels, pompoenen en droge groenten. Colruyt en Delhaize verkopen meer citrusvruchten (met veel vitamine C) zoals sinaasappels, clementines en citroenen. Delhaize verkoopt zelfs 30 procent meer citroenen. Nog een opvallende stijger bij Delhaize is chocolade, met 30 procent. ‘Ook rozijnen, gedroogde abrikozen en noten verkopen we aanzienlijk meer’, aldus Dekelver. ‘De lange bewaartijd speelt een rol, maar wellicht ook dat kinderen de hele dag thuis zijn.’
Delhaize verkoopt 30 procent meer citroenen en 30 procent meer chocolade.
De verkoop van zogenoemde on the go-producten is bij Delhaize sterk gedaald. Dekelver: ‘Door het telewerk en de opgeschorte lessen worden nog weinig belegde broodjes, wraps of slaatjes voor de lunchpauze verkocht.’
115.000 obese kinderen
Patrick Mullie betwijfelt of onze voedingsgewoonten echt fundamenteel zullen veranderen. ‘Na de crisis zal veel, zo niet alles, weer in de oude plooien terugvallen. Ook onze eetgewoonten. Tegelijk toont de coronacrisis aan dat je de leefgewoonten van mensen kunt veranderen. De overheid zou ze kunnen aangrijpen om ook verregaande gezondheidsmaatregelen te nemen. Er zijn nu al een paar honderd doden gevallen door het virus, en ik wil die tol zeker niet minimaliseren. Maar overgewicht kost elk jaar meer levens. Er zijn in België 115.000 obese kinderen, die wellicht minder lang zullen leven. We maken veel mooie brochures en websites over gezonde voeding, maar waarom blijft het daarbij? De overheid zou de obesitasepidemie kunnen indammen door ongezonde voeding duurder te maken en gezonde goedkoper.’
Up-to-date overzicht: alles wat u moet weten over de coronacrisis
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
