India kreunt onder de coronacrisis: ‘Dit is ons donkerste jaar’

India wordt – of is mogelijk al – het land met de meeste covid-19-gevallen ter wereld. Sinds april is de economie er bovendien met bijna een kwart gekrompen. ‘Zal premier Modi daarop afgerekend worden? Ik geloof het niet.’

Hoeveel Indiërs zijn besmet met covid-19? Het hangt van de berekeningsmethode af. Voortgaand op de positieve neusuitstrijkjes kom je uit bij een kleine 7 miljoen, bijna zoveel als in de Verenigde Staten. Een heel ander resultaat levert het bloedonderzoek naar antilichamen op dat in mei en opnieuw in augustus werd uitgevoerd door de Indian Council of Medical Research (ICMR), het belangrijkste instituut voor klinisch onderzoek van het land. De eerste testronde, in 70 districten in 21 deelstaten, gaf aan dat 0,73 procent van de volwassen bevolking antilichamen had. Het tweede onderzoek kwam uit bij het tienvoud daarvan. Geëxtrapoleerd betekent dat dat zo’n 62 miljoen mensen al werden besmet.

De laatste weken waren in ieder geval dramatisch. Op de slechtste dag werden bijna 100.000 besmettingen vastgesteld, nu zijn het er dagelijks meer dan 80.000. Voor het eerste miljoen positieve tests waren bijna 6 maanden nodig, het tweede werd bereikt in 3 weken tijd en het volgende in een luttele 12 dagen. Virologen denken dat het reële aantal besmettingen zelfs flink hoger ligt, aangezien er nog altijd minder tests worden gedaan dan in Europa of de VS.

Niet-meegetelde doden

Ondanks die hoge besmettingsgraad vallen er in India schijnbaar weinig covid-19-doden. Met 7,21 per 100.000 inwoners zijn dat er nipt iets meer dan in Finland. Komt dat louter doordat de Indiase bevolking veel jonger is dan die van westerse landen? En hoe rijm je die cijfers met de mediaverhalen over Indiase producenten van zuurstofflessen die met de handen in het haar zitten nu de vraag naar hun producten verhonderdvoudigd is? Of over privéziekenhuizen die patiënten moeten weigeren? Ze beschikken onderhand wel over ventilatoren maar niet over zuurstof.

Volgens dokter Hemant Shewade kloppen de cijfers gewoon niet. Hij deed de voorbije jaren onderzoek naar de mortaliteit bij tuberculose, en stelde vast dat in 2019 de Wereldgezondheidsorganisatie 450.000 Indiase tbc-doden telde, dik vijf keer meer dan de overheid zelf. De verklaring, zo argumenteerde Shewade in de krant The Hindu, is eenvoudig: slechts 1 op de 3 Indiërs overlijdt in het ziekenhuis, en de doodsoorzaak wordt in minder dan 20 procent van alle sterfgevallen medisch vastgesteld. Het gros wordt dus simpelweg niet meegeteld.

Wat voor tbc opgaat, geldt volgens Shewade opnieuw voor covid-19. Hij gelooft dat de onbetrouwbaarheid van de cijfers in de komende maanden nog zal toenemen, nu de pandemie ook op het platteland is gearriveerd, waar nauwelijks ziekenhuizen zijn.

‘Modi deed niets’

Zal het coronavirus India voorgoed veranderen? Romancier en columnist Manu Joseph argumenteerde op 5 april in het blad Mint van niet. ‘De handdruk raakt wellicht in onbruik, rochelen in het openbaar genereert meer gefrons, en mondmaskers zullen niet langer een louter Oost-Aziatisch fenomeen zijn. Voor de rest zal het straks weer zoals vroeger gaan. Want alles wat mensen doen, doen ze omdat ze niets beters hebben.’

Een half jaar na dato is Josephs mening ongewijzigd. Zijn eigen leven is veranderd – de verfilming van zijn debuutroman Serious Men staat nu wereldwijd op Netflix – maar de Indiase politici ‘hebben niets fundamenteels geleerd’, zo zegt hij stellig. ‘Premier Narendra Modi had van de lockdown gebruik moeten maken om het gigantische sanitatieprobleem en onze kijk op reinheid aan te pakken, of de gebrekkige gezondheidszorg en de lamentabele infrastructuur. Hij had de wegen kunnen herstellen terwijl ze verlaten waren. Het werd niets van dat alles.’

‘De tragedie is dat Modi een sluw politicus is met een talent voor electoraal scoren, maar geen visionair leider die zijn populariteit voor het grotere goed aanwendt. Ik denk dat hij fundamenteel gelooft dat je India niet kunt veranderen en dat hij het volk daarom als een alwetende goeroe toespreekt.’

‘Zal hij daarop afgerekend worden? Ik geloof het niet. De oppositie is zo ondermaats dat ze hem en zijn partij nauwelijks bedreigt. Neem Congres-leider Rahul Gandhi: hij is een geprivilegieerde, goede jongen maar een volstrekt ongetalenteerd politicus.’

Terug naar het platteland

De meeste experts zijn het er ondertussen over eens dat India op 25 maart geen nationale lockdown had moeten afkondigen – er waren toen minder dan 600 covid-19-gevallen, geconcentreerd in enkele steden. Bovendien was de overhaaste manier bijzonder funest. Minstens 140 miljoen mensen verloren terstond hun baan en twee maanden van lockdown veroorzaakten een economische catastrofe. De resultaten voor het tweede kwartaal van 2020 lagen 23,9 procent lager dan die van dezelfde periode vorig jaar. Geen enkel land deed het slechter.

‘Eigenlijk slaat dat cijfer alleen op de formele sector’, zo meent Harsh Mander, directeur van het Center for Equity Studies in Delhi, ’terwijl 90 procent van de Indiërs in de informaliteit werkt. De reële economische mingroei is moeilijk te berekenen maar ligt zeker boven de 35 procent, sommigen zeggen zelfs boven de helft.’

‘De overheid legde chartervliegtuigen in om de in het buitenland gestrande middenklasse-Indiërs naar huis te krijgen, maar voor de armen werden bussen noch treinen geregeld. Hen zag je honderden kilometer langs de wegen sjokken, op weg naar een platteland dat ze wegens honger en werkloosheid waren ontvlucht.’

Manders organisatie legde 60 bussen voor rurale migranten in en onderzocht de impact van de lockdown op die bevolkingsgroep. ‘Het ergste was de totale vertrouwensbreuk: met covid-19 toonde de overheid dat ze haar arme burgers in tijden van catastrofale nood genadeloos in de steek laat. Velen wilden nooit meer terug naar de stad, maar ze hebben geen keuze. Het platteland is nu nog bekaaider af dan vroeger en in de steden krijgen de rurale migranten het ook moeilijker. In de voorbije maanden werden nieuwe maatregelen genomen, zogenaamd om de economie te redden. Werkgevers kunnen nu nog makkelijker mensen ontslaan dan vroeger.’

2020, meent Mander, is ‘het donkerste jaar, sinds de onafhankelijkheid van 1947, erger nog dan de Emergency (1975-’77) onder Indira Gandhi. We zien nu een toxische cocktail van factoren: een massale stijging van de honger, een rechts autoritair bewind dat vorige week zelfs Amnesty International het land uit kreeg en systematische campagnes van haat tegen alle minderheden, de 195 miljoen moslims op kop.’

Volgens Suhas Chakma, directeur van de onafhankelijke denktank Rights and Risks Analysis Group in New Delhi, ‘is de droom van India als eenentwintigste-eeuwse supermacht door de coronacrisis definitief opgeborgen. Veel mensen uit de lagere middenklasse leven nu opnieuw in armoede. Het aantal bedelaars op straat is schrikbarend. Bovendien zal de pandemie hier langer duren dan in de rest van de wereld. Zo ging het met lepra, polio en tbc ook. Dat zal ons internationaal isoleren en buitenlandse investeerders weghouden.’

‘De echte economische crisis zullen we pas midden volgend jaar zien. Als ieders spaarcenten op zijn. Of de burger dan nog met een rechtse hindoe-ideologie te paaien valt, is de vraag. Het enige wat India kan redden is een einde aan de parlementaire meerderheid van Modi’s Bharatiya Janata Partij (BJP) en een echte coalitieregering, die rekening moet houden met alle belangen.’