Huissteekmug wordt resistent tegen insecticiden: wat zijn de gevolgen?

Wetenschappers melden een steeds grotere resistentie van de huissteekmug (Culex pipiens) tegen insecticiden in Europa.

Het wordt steeds moeilijker om de inheemse huissteekmug, jawel, de muggensoort die het u in uw slaap zo lastig maakt, uit te roeien door muggendodende insecticiden te spuiten op de warme, natte plaatsen waar ze leven.

Verschillende landen rond de Middellandse Zee rapporteerden al resistentie tegen insecticiden in hun huissteekmuggen. Het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG) in Antwerpen ging daarom over tot een studie in het eigen insectarium.

Muggen werden blootgesteld aan een vooraf bepaalde concentratie insecticide, om vervolgens te kijken welk percentage muggen 24 uur later nog leefde. Als minder dan 90 procent van de muggen sterft, kan je van resistentie spreken. Dat bleek volgens het ITG inderdaad het geval.

Wat zijn de gevolgen?

De nu bewezen resistentie vormt een probleem bij mogelijke uitbraken van virussen die door de huissteekmug kunnen worden overgedragen, stellen de onderzoekers. ‘Bij dergelijke uitbraken, zoals van het westnijlvirus, is de standaardreactie om de verspreiding in te dijken door het sproeien van insecticiden’, klinkt het. ‘Door de resistentie is zo’n bestrijdingsmiddel niet langer een optie en zijn we kwetsbaarder als er zich een uitbraak voordoet.’

‘Op dit moment hebben we in België geen effectief wapen tegen een westnijluitbraak. Er is dringend nood aan nieuwe bestrijdingsmiddelen die efficiënt en aanvaardbaar zijn’, zegt Ruth Müller, hoofd van de dienst Entomologie van het ITG.

Omdat insecticiden bovendien slecht voor het milieu zijn, zoekt het ITG naar alternatieven. Die worden onder meer gezocht bij biologische bestrijding en artificiële intelligentie.

Wat is westnijlkoorts?

Westnijlkoorts is een door Culex-muggen overgebrachte virusziekte die vooral onder vogels slachtoffers maakt, maar die ook zoogdieren als de mens en het paard kan treffen. De ziekte komt steeds meer voor in Europa en wordt verspreid door geïnfecteerde muggen, meestal in de vroege herfst.

Andere ziektes worden door Aedes-muggen (bijvoorbeeld de Aziatische tijgermug) overgedragen, zoals zika, dengue, chikungunya en gele koorts, maar die muggensoort komt in België amper voor.

Als u besmet wordt met het virus, duurt het meestal 3 tot 15 dagen voordat u klachten kunt krijgen. De meeste mensen voelen er niks van, maar 20 procent krijgt milde griepachtige symptomen zoals koorts, hoofdpijn en spierpijn, maar ook braken, diarree of huisuitslag zijn mogelijke gevolgen. In uitzonderlijke gevallen is de ziekte dodelijk. Het virus is niet overdraagbaar van mens tot mens via de mug, omdat de concentraties van het virus in het bloed te laag zijn om een mug te infecteren.

De stijging van het westnijlvirus in Europa wordt waarschijnlijk veroorzaakt door de combinatie van zeer hoge temperaturen en de aanwezigheid van veel muggen. In 2018 werd in Europa een recordaantal mensen met westnijlkoorts gemeld. Er waren 2.083 bevestigde en vermoedelijke patiënten in één jaar tijd. Dat is meer dan het totale aantal in de zeven jaar ervoor. Vorig jaar rapporteerde Europa 1.340 lokaal opgelopen gevallen, waaronder 104 sterfgevallen. Dit is het hoogste aantal sinds het piekjaar 2018.

Wat kunt u zelf doen tegen de Culex-mug?

Het is vooral belangrijk om muggenbeten te voorkomen. Draag lange mouwen en bedek de benen, ook tijdens een zomerse hittedag. Ook het elimineren van ontmoetingsplaatsen voor muggen is belangrijk: de huissteekmug broedt in de buurt van mensen en dieren en nabij stilstaand water. Vermijd dus plaatsen waar water zich kan ophopen. Haal poeltjes water weg uit emmers, bloempotten en speelgoed dat regenwater zou kunnen opvangen.

Ook insectenspray is nog steeds effectief op de huid en kledij. De muggen zijn dan wel resistenter tegen insecticiden die in de omgeving worden gespoten, maar niet tegen muggenwerende middelen voor consumenten, zoals DEET, die mensen op zichzelf kunnen spuiten om bijten te verminderen. ’s Nachts kunt u onder een muskietennet slapen.