De huisartsenzorg wankelt: jonge huisartsen slaan een noodkreet over de daling van de kwaliteit van de zorg. ‘Er wordt te weinig naar ons geluisterd’, zegt Sophie Van Steenbergen van Jong Domus, de vereniging van jonge huisartsen in ons land.
Gaan de huisartsen binnenkort, net zoals de boeren, de straat op? Een staking willen ze niet, uit respect voor de patiënt, maar jonge huisartsen, bij wie het water tot de lippen komt, vinden het dringend tijd om een duidelijk signaal uit te sturen naar de beleidsmakers in hun ivoren torens.
Dat staat te lezen in een bericht van drie jonge huisartsen op de interne Facebookgroep van de huisartsen, waar de gemoederen erg hoog oplopen.
Door het nijpender wordende probleem van het huisartsentekort hebben artsen het gevoel dat ze de patiënt niet meer kunnen geven waar die recht op heeft. ‘Er is heel wat frustratie op het terrein, zeker in regio’s met te weinig huisartsen, zoals in de kustregio’, zegt huisarts Sophie Van Steenbergen van Jong Domus, de vereniging van jonge huisartsen. ‘Het wordt steeds moeilijker om kwaliteitsvolle zorg aan onze patiënten te leveren.’
Ongeveer drie op de vier Vlaamse gemeentes kampen met een tekort aan huisartsen. Dat betekent dat er minder dan 90 huisdokters zijn per 100.000 inwoners. Ook de patiënt is daar de dupe van. Vandaag kun je vaak niet meer in dezelfde week een afspraak bij de dokter krijgen. En omdat het pensioen van veel oudere huisartsen lonkt, is de verwachting dat de wachttijd voor een afspraak in de toekomst nog verder zal oplopen, tot een paar weken. Bovendien neemt meer dan de helft van de huisartsen enkel nog patiënten aan onder bepaalde voorwaarden, bij andere geldt zelfs een regelrechte patiëntenstop, waardoor mensen met ernstige chronische aandoeningen vaak geen vaste huisarts meer hebben.
Attestenziekte
Ook de werkdruk en administratieve lasten brengen de kwaliteit van de job in gevaar. Huisartsen moeten veel patiënten zien, medische dossiers bijhouden, attesten opmaken, patiënten doorverwijzen… Bovendien is de geneeskunde er niet minder complex op geworden.
‘Mensen beseffen te weinig welke rol de huisarts speelt in de maatschappij en het verschil dat wij kunnen maken voor de patiënt’, vindt Van Steenbergen. ‘Alleen, zo’n job vraagt tijd, tijd die we niet krijgen omdat we overspoeld worden door patiënten en onze job wordt ingenomen door zaken die we eigenlijk niet zouden hoeven te doen. Daarbij komt nog dat de snelle maatschappij extra problemen creëert. Velen kunnen niet meer volgen, raken oververmoeid en komen bij ons terecht. De oudere generaties zeggen weleens dat jonge artsen dan maar wat langere uren moeten kloppen en wat harder moeten werken, maar we leven niet meer zoals 20 jaar geleden. Veel jonge artsen hebben een gezin en zijn tweeverdieners die ook het huishouden moeten runnen. Zij vinden hun work-lifebalans belangrijk.’
Het ziektebriefje voor één dag is dan wel afgeschaft, maar ondertussen is er alweer een nieuw attest bij gekomen.
Hoewel minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) volop het huisartsenberoep probeert te hervormen en onlangs een zogenaamde new deal boven de doopvont hield, wordt er nog te veel boven de hoofden van de artsen beslist, vinden ze.
Een voorbeeld: minister Vandenbroucke besliste eind vorig jaar dat jongeren uit financieel kwetsbare gezinnen tot 24 jaar gratis naar de huisarts kunnen. Vroeger betaalden ze één euro. ‘Sommige collega’s zijn van mening dat die maatregel het probleem niet zal oplossen en dat er andere noden zijn,’ aldus Van Steenbergen, ‘maar die worden niet gehoord’.
Ook de communicatie laat te wensen over waardoor een verkeerde perceptie van de maatregelen ontstaat. Zo zullen huisartsen straks vanuit allerlei zonnige vakantiebestemmingen in de wereld telefoontjes van zieke werknemers krijgen voor een doktersbriefje zodat die hun ziektedagen kunnen recupereren. ‘Daar zijn huisartsen terecht heel boos over, maar het gaat om een maatregel die door Europa werd opgelegd en waar de federale minister eigenlijk weinig aan kan doen’, verduidelijkt Van Steenbergen. ‘Alleen heeft Vandenbroucke daarvoor toch weer een apart attest in het leven geroepen, weliswaar facultatief, zonder daarover eerst met de huisartsengemeenschap te overleggen. Het ziektebriefje voor één dag is dan wel afgeschaft, maar ondertussen is er alweer een nieuw attest bij gekomen.’
‘Schaf het doktersbriefje af’
Huisartsen zijn opgeleid om mensen te verzorgen, diagnoses te stellen en mensen medisch voort te helpen, niet om administratieve taken te vervullen. Het voorstel om ziektebriefjes tot drie dagen af te schaffen voor elke werknemer, en niet alleen voor werknemers in grote kmo’s van meer dan 50 werknemers, werd eerder al door huisartsenverenigingen op tafel gelegd. ‘Patiënten moeten naar de huisarts als ze niet beter worden of als er alarmsymptomen opduiken, maar ze hebben er niks aan om met een buikgriep in de wachtzaal te gaan zitten, de arts heeft er alleen maar meer werk door. En het is ook niet zo dat er dan meer ziekteverzuim zal zijn’, aldus Van Steenbergen. ‘We moeten onze kijk op ziekte en gezondheid veranderen.’
Een andere maatregel die volgens de huisartsen heel snel het verschil zou kunnen maken, is enkele sessies bij de kinesist zonder voorschrift. Pas bij aanhoudende klachten kan de huisarts ingeschakeld worden. Een kinesist heeft immers genoeg expertise om in te schatten wanneer er mogelijk zenuwproblemen in het spel zijn die een huisartsenraadpleging vereisen.
Wat op lange termijn kan zorgen dat er meer huisartsen voor de job kiezen, is het toelatingsexamen aanpassen. Veel jonge artsen kiezen voor specialisaties in ziekenhuizen of andere medische gebieden zoals chirurgie of radiologie omdat het toelatingsexamen erg gericht is op studenten die sterk zijn in fysica en wiskunde. Op vaardigheden zoals EQ en empathie, die meer gericht zijn op het beroep van huisarts, wordt veel minder gescreend.
Huisartsentekort als verkiezingsthema
Omdat een huisarts in de buurt een basisrecht voor iedereen moet zijn, heeft de CD&V het huisartsentekort tot een van zijn verkiezingsthema’s gemaakt. De Vlaamse christendemocraten roepen onder meer op om de federale artsenquota af te schaffen om zo de instroom te verhogen. De partij wil ook plaatsen behouden in de opleiding voor studenten die zich ertoe verbinden om na hun studie aan de slag te gaan in de meest huisartsarme regio’s, of in een regio waar een risico is op een tekort.
Voorts pleit de CD&V voor het principe dat buitenlandse studenten die in België de studie mogen aanvatten hier ook wérken als arts, en dat minstens drie jaar. Dat moet voor de partij gepaard gaan met een quotum dat een maximumaantal buitenlandse studenten in de opleiding vastlegt. Veel buitenlandse artsen vertrekken nu na de opleiding, aldus de partij.
‘Het afschaffen van de federale quota voor geneeskundestudenten is op korte termijn geen oplossing’, merkt Van Steenbergen op. ‘Een goede stageplaats vinden, wat nu al problematisch is, zal bovendien steeds moeilijker worden, de kwaliteit van de opleiding zal dalen en over enkele jaren zitten we weer met een overschot aan artsen. Voorrang geven aan studenten die in een huisartsarme regio willen werken, valt dan weer moeilijk hard te maken. Komt er een boetesysteem als de student zich toch ergens anders vestigt? Het is sowieso moeilijk voor een 18-jarige om al op voorhand te weten waar hij of zij terecht zal komen.’
Veeleisende patiënt
Tot slot haalt Van Steenbergen nog de verantwoordelijkheid van de patiënt zelf aan. De verwachtingen zijn immers erg geëvolueerd in de loop der jaren. Mensen willen een snelle toegang tot zorg, ook buiten kantooruren. ‘We moeten af van de Bol.com-mentaliteit: patiënten willen altijd onmiddellijk een afspraak bij de dokter en brengen een waslijst aan klachten mee die wij allemaal op een kwartiertje moeten behandelen. Of ze hebben zelf al wat opgezocht op het internet en vertellen ons wat we moeten doen, zoals een voorschrift voor een MRI-scan voor een pijnlijke rug. Dat maakt het er allemaal niet makkelijker op.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier