Hooikoorts wordt steeds groter probleem: ‘Minder niezen? Zoek de rust op’ 

Door de klimaatcrisis vormen pollenallergieën een steeds grotere uitdaging voor de volksgezondheid. Kun je vermijden dat je in de toekomst hooikoorts ontwikkelt? En wat met mensen die er nu al aan lijden?   

Tijdens deze krokusvakantie komt voor het eerst dit jaar de zon tevoorschijn. Maar mensen met hooikoorts krijgen de raad om binnen te blijven. Met het droge, zonnige weer vliegen ook de eerste pollen van het jaar duchtig in het rond. Vooral mensen die gevoelig zijn voor het stuifmeel van de els en hazelaar moeten alert zijn.  

Het pollenseizoen begint helaas steeds vaker vroeger, het duurt langer en er zijn meer pollen, wat tot intensere allergieën leidt. Dat is een gevolg van de klimaatcrisis, die de gezondheidszorg voor grote uitdagingen stelt. ‘We verwachten dat pollenallergieën een steeds groter probleem worden’, aldus gezondheidsinstituut Sciensano.  

Ook luchtvervuiling en een verminderde blootstelling aan diverse bacteriën en allergenen op jonge leeftijd zorgen voor een dramatische stijging van hooikoorts. 

Waarom is er steeds meer hooikoorts?

Stress? Meer last 

Bovendien worden we in deze snelle wereld geconfronteerd met almaar meer stress en die doet hooikoortspatiënten ook geen goed. ‘Stress laat je gevoeligheidsemmer sneller vollopen’, legt allergiediëtist Evi Van den Bossche uit. In haar boek Byebye jeuk verdiept ze zich in de wisselwerking tussen voeding, allergieën en stress. 

 ‘Bij stress moeten een aantal systemen in je lichaam harder aan de bak, waaronder het vecht-vluchtsysteem. Als de vechtreactie ook nog eens in actie moet komen tegen pollen die contact maken met jouw lichaam, driegt de gevoeligheidsemmer over te lopen. Alsof er steeds meer gladiatoren in jouw arena binnenkomen. Je lichaam bevindt zich dan in een toestand van spanning waardoor je veel sneller klachten opmerkt. Als je stressniveau laag is, verkleint de kans dat je je klachten opmerkt of er veel last van hebt. Let wel, ook al heb je weinig stress, hooikoortsklachten zul je altijd hebben. Die zijn afhankelijk van de piek van de pollen.’  

Gevoeliger voor andere prikkels  

Hooikoortspatiënten kunnen daarnaast – niet altijd – op een bepaald moment in het leven een kruisallergie ontwikkelen met sommige fruitsoorten, noten, pinda’s en groenten. Het immuunsysteem kan dan geen onderscheid maken tussen eiwitten in voedsel en de omgeving omdat ze sterk op elkaar lijken. 70 procent van de voedselallergieën zijn in verband te brengen met pollen.  

Al betekent dat niet dat u voortaan met het angstzweet op het voorhoofd tegen groenten en fruit moet aankijken. ‘Een kruisallergie is lastig, maar niet gevaarlijk’, sust Van den Bossche. ‘De symptomen blijven beperkt tot reacties boven het sleutelbeen, die kunnen variëren van zwellingen in het aangezicht, zwelling en jeuk aan de lip, tong, keel, gehemelte of in het aangezicht. In de eerste fase ontwikkelt een kruisallergie zich als sensitisatie, waarbij je de klachten niet opmerkt, maar je lichaam zich wel klaarmaakt voor de allergie. In een van de volgende pollenseizoenen bestaat de kans dat er daadwerkelijk een reactie volgt.’ 

Ook bij kruisallergieën is de mate van stress in het lichaam bepalend. ‘Eet je een appel waar je een kruisallergie voor hebt op het moment dat de voor jou gevoelige pollen aanwezig zijn, zul je de jeuk mogelijk veel harder opmerken in je mond, dan wanneer je dezelfde appel buiten het pollenseizoen eet. Alles hangt van de persoon af. Sommige mensen zullen wél het hele jaar door op de appel reageren. Anderen zullen in pollenarme periodes misschien geen rauwe appel, maar wel eens een keertje appelmoes kunnen eten.’ 

‘Door bewust te leren omgaan met triggers als fysieke en psychische stress ontdek je hoe je klachten kunt verminderen.’ 

Allergieën voorkomen? Sluit uw huid 

Wondermiddelen of quick fixes die u voorgoed van uw hooikoorts afhelpen, zijn er niet. Maar dat betekent niet dat u niets kunt doen. ‘De basis is om zo veel mogelijk af te wisselen met volwaardige en verse voeding, zeker van kindsbeen af’, zegt Van den Bossche. ‘Zodra een kind vaste voeding krijgt, geef je het het best alles wat het kan eten. Door de minder gunstige stoffen over meerdere maaltijden en dagen te spreiden, wordt de gevoeligheidsemmer trager gevuld en ben je minder vatbaar voor andere allergieën of intoleranties. Ook volwassenen die al gediagnosticeerde allergieën hebben, eten het best toch nog zo gevarieerd mogelijk om de ontwikkeling van nieuwe allergieën te voorkomen.’ 

Ten tweede – en misschien wat minder voor de hand liggend – wijst Van den Bossche op het belang van het goed afsluiten van een droge huid. Eczeem op de huid gaat vaak samen met een aanleg voor hooikoorts, astma en voedselallergie.  

‘Het is essentieel dat mensen met een droge huid met openingen in de huidbarrière, al dan niet met huiduitslag, hun huid goed verzorgen met een hydraterende crème zodat ze hun lichaam voldoende afsluiten tegen bepaalde allergenen. Vooral het sluiten van open eczeemhuid op de handen, rond de mond en die ook gesloten houden, is cruciaal om het ontwikkelen van nieuwe allergieën te voorkomen.’ 

Maar kijk goed uit met wát je smeert’, waarschuwt ze. ‘In crèmes zitten stoffen die op hun beurt ook allergieën kunnen creëren. Zo weten weinig mensen en huisartsen dat je een allergie kunt ontwikkelen voor geurstoffen. De samenstelling van de crèmes en lotions die je smeert moet dus zo neutraal mogelijk zijn.’ 

Waarom krijgen zo veel veertigers plots hooikoorts? (En wat kun je eraan doen?)

Van allergiepilletje tot mondmasker

Om de symptomen van hooikoorts te verzachten, zijn er tot slot heel wat geneesmiddelen op de markt. Welke u precies nodig hebt, hangt af van uw klachten. ‘De een zal baat hebben bij de preventieve inname van een antiallergiepil net voor en tijdens het graspollenseizoen, de ander vanaf eind januari of februari tot en met augustus bij een allergie voor boompollen en voor graspollen. Zo voorkom je de opbouw van verschillende allergische reacties tegelijk. Een kruisallergische reactie met jeuk, tintelingen in de mond of een gezwollen keel na het eten van bijvoorbeeld steenfruit wegens een kruisallergie met berk of gras, zal minder sterk zijn omdat de gevoeligheidsemmer preventief op een lager niveau wordt gehouden.’ 

Niet-medicamenteuze maatregelen zijn elke dag schone kleren aantrekken, de was binnen drogen, huis en werkplek voor tien uur ’s ochtends verluchten, investeren in antipollenhorren en handen, haren en gezicht wassen zodra u binnenkomt om te voorkomen dat pollen zich verspreiden in huis.  

Gaat u naar buiten, draag dan een zonnebril om de ogen te beschermen, bedek huid en haren, en smeer wat vaseline rond de neus om pollen op een afstand te houden. Of draag eventueel een mondmasker.  

Op AirAllergy.be kunt u een pollenkalender raadplegen om te weten wanneer de pollen waar u allergisch voor bent, actief zijn.