Hoge bloeddruk: wanneer neem je best medicatie?

Met een hoge bloeddruk is een hart- en vaatvriendelijke levensstijl extra aanbevolen. Ook, en niet het minst, als je bloeddrukverlagende medicatie neemt. Een motiverend gesprek met cardioloog Thomas Vanassche.

Van de 17 miljoen overlijdens die hart- en vaatziekten jaarlijks wereldwijd veroorzaken, is naar schatting ruim de helft rechtstreeks met hoge bloeddruk in verband te brengen. Niet verwonderlijk, want een aanhoudende bloeddruk van meer dan 140/90 mmHg in rust betekent een continue, zware belasting voor hart en bloedvaten.

In zeldzame gevallen is hoge bloeddruk toe te schrijven aan een specifieke aandoening, zoals een ontregelde bijnier. ‘Maar meestal wordt hoge bloeddruk veroorzaakt door een samenspel van veelal ongekende genetische factoren’, zegt professor Thomas Vanassche, cardioloog in UZ Leuven. ‘Wat niet wil zeggen dat de levensstijl of andere uitwendige factoren geen impact hebben. Overgewicht, weinig lichaamsbeweging, een hoog alcoholgebruik en sommige geneesmiddelen, bijvoorbeeld, kunnen bijdragen aan een hoge bloeddruk. Maar ook mensen bij wie geen uitwendige risicofactoren spelen kunnen hoge bloeddruk ontwikkelen. Een regelmatige bloeddrukmeting is daarom voor iedereen aanbevolen.’

Snelle resultaten met levensstijlaanpassing

Heb je een hoge bloeddruk en is er ruimte voor verbetering van je levensstijl, dan kunnen welbepaalde maatregelen alvast tot een niet te onderschatten bloeddrukdaling leiden. Dat blijkt uit de resultaten van studies waarnaar verwezen wordt in de recentste richtlijnen voor de behandeling van hoge bloeddruk van de European Society of Cardiology en de European Society of Hypertension. ‘De bovendruk van de deelnemers met hoge bloeddruk daalde gemiddeld met 1,2 mmHg door alcohol te matigen en met 5,4 mmHg door de zoutinname te beperken’, verduidelijkt Vanassche. ‘Het opdrijven van sportactiviteiten gaf een gemiddelde bovendrukdaling van bijna 10 mmHg. En per 5 kg gewichtsverlies noteerde men een bovendrukdaling van gemiddeld 4,4 mmHg. Bloeddrukdalingen van deze grootteorde kunnen je risico op hart- en vaatziekten al danig verminderen. Per 10 mmHg bovendrukdaling daalt je risico om aan hart- en vaatziekten te sterven met 10 tot 15%, je beroerterisico met 35%, je hartinfarctrisico met 20%, en je hartfalenrisico met 40%.’

Globale aanpak is essentieel

Vermageren tot je een gezond gewicht hebt, voldoende bewegen en alcohol matigen zijn dus maatregelen die je cardiovasculaire risico alvast helpen te verlagen via hun bloeddrukverlagende effect. ‘Maar ze verlagen dat risico ook nog op een andere manier’, benadrukt Vanassche. ‘Overgewicht, weinig lichaamsbeweging en een hoog alcoholgebruik zijn, net als hoge bloeddruk, op zich risicofactoren voor hart- en vaatziekten. Je mag het gunstige effect van deze levensstijlmaatregelen dus niet alleen afmeten aan hun bloeddrukverlagend effect.’

‘De bloeddruk verlagen is dan ook geen doel op zich, maar een middel om hart- en vaatziekten te voorkomen’, legt Vanassche uit. ‘Een globale aanpak van alle risicofactoren is essentieel. Zo heeft stoppen met roken nauwelijks een impact op je bloeddruk, terwijl het wel een van de krachtigste middelen is om je cardiovasculair risico te verlagen. En uiteraard is ook een hart- en vaatvriendelijk dieet, zoals het mediterraan dieet, extra aanbevolen, als je al belast bent met hoge bloeddruk of andere cardiovasculaire risicofactoren.’

Lees verder onder het artikel.

Meestal ook medicatie

‘Een gezonde levensstijl helpt dus hart- en vaatziekten te voorkomen, maar volstaat voor veel hypertensiepatiënten niet om hun bloeddruk genormaliseerd te krijgen’, zegt Vanassche. ‘En hoe sneller de bloeddruk onder controle geraakt, hoe kleiner het risico op bloedvat- en orgaanschade. Daarom starten we, overeenkomstig de richtlijnen, bij herhaaldelijke meetwaarden van meer dan 140/90 mmHg vrijwel altijd met levensstijlmaatregelen én bloeddrukverlagende medicatie. Slechts bij sommige patiënten kunnen we het ons veroorloven om 3 tot 6 maanden af te wachten om te zien of levensstijlmaatregelen alleen volstaan om de bloeddruk te normaliseren. Met name bij patiënten die slechts een licht verhoogde bloeddruk hebben, dus minder dan 160/90 mmHg, én die verder gezond zijn. Met gezond bedoelen we dat de hoge bloeddruk nog geen orgaanschade heeft aangericht en er verder ook geen aanwijzingen zijn dat de patiënt een hoog cardiovasculair risico heeft. Alleen voor gezonde 80-plussers is de medicatiegrens wat soepeler en overwegen we een behandeling pas vanaf 160/90 mmHg.’

Bijwerkingen van de medicatie

Levensstijlmaatregelen worden niet minder belangrijk eenmaal je bloeddrukverlagende medicatie neemt, integendeel. Ze hebben, zoals eerder gezegd, niet alleen een gunstig effect op je bloeddruk. ‘En dankzij hun bloeddrukverlagende effect kunnen ze maken dat je minder bloeddrukverlagende medicatie nodig hebt’, zegt Vanassche. ‘Minder medicatie betekent minder kans op bijwerkingen. Wat niet onbelangrijk is, want hoge bloeddruk zelf geeft vaak geen klachten, terwijl de medicatie wel vervelende bijwerkingen kan hebben.’

De vele soorten bloeddrukverlagers hebben allemaal eigen potentiële bijwerkingen, zoals gezwollen enkels of een vermoeid gevoel. Heb je last van bijwerkingen, bespreek ze dan met je arts. ‘Dankzij het ruime aanbod van medicatie slagen we er vrijwel altijd in om samen met de patiënt tot een behandeling te komen die perfect wordt verdragen. Vaak gaat het om een combinatie van meerdere, laag gedoseerde bloeddrukverlagers die voor het comfort van de patiënt bij voorkeur samen in 1 pil zitten. Kunnen we daarmee de bloeddruk onder 140/90 mmHg krijgen, dan proberen we nog onder 130/80 mmHg te geraken. Maar altijd alleen als je de behandeling goed blijft verdragen. Een behandeling om problemen van morgen te voorkomen, mag niet ten koste gaan van de levenskwaliteit vandaag.’