Snotterseizoen van start: hoelang duurt een verkoudheid?

Een gewone, onschuldige verkoudheid is nog altijd de hoofdreden waarom heel wat mensen in de wintermaanden thuis moeten blijven en uitzieken. De klachten gaan vanzelf over, maar wanneer moet je een arts raadplegen?

Geeft je coronazelftest een negatieve uitslag aan, maar voel je je toch beroerd? Dan ben je wellicht gepakt door een van de vele verkoudheidsvirussen. Die beginnen vanaf september aan hun jaarlijkse seizoensarbeid. Omdat we wat dichter bij elkaar leven, veel binnen zitten en misschien wat minder ventileren, krijgen ook zij vrij spel.

Een gewone verkoudheid of neusverkoudheid (in de volksmond een “snotvalling”) is eigenlijk een ontsteking van het slijmvlies in de neus (rinitis), veroorzaakt door een virus. Gemiddeld heeft een volwassene twee tot vier keer per jaar zo’n verkoudheid. Bij kinderen kan dat oplopen tot zes verkoudheden.

Symptomen verkoudheid

Symptomen van een verkoudheid zijn niezen, een loopneus en vervolgens een verstopte neus, een algemeen gevoel van slapheid en eventueel een lichte temperatuurstijging (niet hoger dan 38 graden).

Als de infectie zich uitbreidt naar de rest van je luchtwegen, kunnen ook andere symptomen opduiken zoals keelpijn, hoesten en hoofdpijn. Dan heb je last van een neus-keelholteontsteking. Ook de stembanden kunnen dan ontstoken raken.

Zijn niet alleen je neusslijmvliezen ontstoken, maar ook je sinussen? Dan spreken we van een verkoudheid met sinusitis of rinosinusitis. Symptomen daarvan zijn druk of pijn in je bovenkaak, gezicht of voorhoofd.

De klachten zijn niks om je zorgen over te maken. Ze zijn een aanwijzing dat ons immuunsysteem tegen het virus vecht om ons weer beter te maken. Een besmetting met een verkoudheidvirus kan overigens ook zonder klachten verlopen. In dat geval spreken we van asymptomatisch patiënten.

Hoelang duurt een verkoudheid?

De gemiddelde duur van een verkoudheid varieert van een paar dagen tot zeven à tien dagen. De eerste klachten verschijnen doorgaans twee tot drie dagen na de besmetting.

Mensen met een hectische levensstijl, ongezonde voedingsgewoontes of een onderliggende medische aandoening sukkelen mogelijk iets langer met een verkoudheid.  

Artsen hanteren al eens de uitdrukking: “Een virale infectie duurt zeven dagen als je ze goed verzorgt en een week als je ze slecht verzorgt”. Er is dus eigenlijk niks wat je kunt doen om een verkoudheid in te korten.  

Aanhoudende klachten die langer duren dan twee weken kunnen mogelijk wijzen op een allergie. De symptomen van hooikoorts lijken immers erg op die van een verkoudheid.

Je kunt ook een bijkomende infectie te pakken krijgen wanneer je weerstand verzwakt is. Zo kunnen de sinussen (bijholtes), de keel, de buis van Eustachius of de onderste luchtwegen (luchtpijp, de luchtpijptakken en longblaasjes) ontstoken raken. De klachten blijven dan langer aanhouden. Een ontsteking van de sinussen kan zelfs zes tot acht weken aanhouden.

Wanneer een dokter raadplegen?

Duren de klachten langer dan drie weken of worden de symptomen erger? Raadpleeg je huisarts. Het is mogelijk dat de symptomen veroorzaakt worden door een bacteriële infectie waarvoor een behandeling nodig is. Je huisarts kan ook nagaan of je misschien allergisch bent.

Wat veroorzaakt een verstopte neus?

Dat je neus verstopt raakt, is het gevolg van twee zaken. Het opzwellen van het slijmvlies dat neusslijm produceert doet de neusgaten versmallen en zorgt ervoor dat het snot moeilijker kan wegvloeien. Bovendien wordt het neusslijmvlies dikker en taaier zodat de ziektekiemen beter opgesloten raken en gemakkelijker uitgeschakeld kunnen worden.

Hoe krijg je een verkoudheid?

Een verkoudheid wordt veroorzaakt door rhinovirussen, adenovirussen, enterovirussen, parainfluenzavirussen en de vier coronavirussen die een gewone verkoudheid veroorzaken. Het beruchte SARS-CoV-2, ook een coronavirus, is een buitenbeentje. Dat kan vandaag tot ernstige symptomen leiden zoals kortademigheid en pijn op de borst. In de toekomst zou het evenwel kunnen vervellen tot een gewoon verkoudheidsvirus.

Word je verkouden door de kou?

Nee, maar je bent er wel vatbaarder voor. De slijmvliezen in de neus zijn minder goed doorbloed als het koud is. Ook onze immuniteit is in de winter over het algemeen wat minder omdat het lichaam harder moet werken om het warm te hebben.

Hoe raak je besmet?

De nabijheid van mensen is de belangrijkste besmettingsroute van een verkoudheidsvirus. Sinds covid kennen we allemaal het bestaan van aerosolen, kleine vochtige deeltjes die vrijkomen bij uitademen, niezen of hoesten. Ook verkoudheidsvirussen worden op deze manier overgedragen. Vandaar dat mondmaskers ook effectief zijn tijdens het verkoudheidseizoen.

Wat doen om een verkoudheid te voorkomen?

Een gezonde levensstijl en voldoende slaap helpen je om te vermijden dat verkoudheidsvirussen je ziek maken. Iemand die minder dan zes uur slaapt per nacht heeft vier keer meer kans om een verkoudheid op te lopen dan iemand die meer dan zeven uur slaapt.

Wat is het verschil tussen verkoudheid, griep en covid?

Respiratoire virussen, ook influenza (griep) en covid-19, hebben het allemaal gemunt op dezelfde cellen in de neus, keel en longen. Het is dus niet verrassend dat de verschillende virussen haast niet van elkaar te onderscheiden zijn op basis van hun symptomen.

Een eenvoudige regel is de nek als grenslijn. Zolang de klachten boven de nek liggen, zoals een lopende of verstopte neus en eventueel wat hoofd-, keel- of oorpijn, is er waarschijnlijk niets ernstigs aan de hand.

Liggen de klachten lager, in de luchtpijp, longen en spieren, dan heb je hoogstwaarschijnlijk griep of covid, zeker als je ook nog koorts hebt en wat kortademig bent terwijl je neus toch niet verstopt is. Die kortademigheid is een belangrijk symptoom, want ze kan op een infectie van de hartspier wijzen.

Wat kan ik doen tegen een verkoudheid?

• Neem voldoende rust en eet gezond. Zo kan je lichaam het gevecht met het virus aangaan.

• Drink veel water. Bij voorkeur warm water met citroen, warme soep of kruidenthee met honing.

• Ga naar buiten. Maar houd afstand.

• Neem een pijnstiller. Pijnstillers kunnen hoofdpijn en de algemene malaise verlichten. Kies bij voorkeur paracetamol.

• Beweeg rustig. Dat je de ziekte kunt ‘uitzweten’ door stevig te sporten, is een fabel. Het zijn de afweercellen die de virussen uitroeien en dat vraagt tijd. Bij de meeste mensen heeft sporten een algemeen positief effect op de afweer. Sporten met een verkoudheid mag dus, zonder je te forceren. Wie geregeld sport, zonder zich te forceren, wordt gemiddeld minder vaak verkouden dan wie weinig of niet beweegt.

• Haal je neus op in plaats van te snuiten. Vermijd stevig snuiten. Doe het liever rustig. Door de hoge druk in de neusholte worden slijm en ziektekiemen in de sinussen gepompt waar ze bijna niet meer weg kunnen. Je vergroot zo de kans om een ontsteking van de sinussen, Je neus ophalen en de slijmen die opkomen inslikken, is veel beter. Vies? Ook als je niet ziek bent, doe je het. Maar dan zonder te weten.

• Gebruik neusdruppels van zout water of een zoute neusspray. Dit werkt vaak ook wanneer je neus volledig dicht zit, maar je moet er wat geduld bij uitoefenen. Wanneer je namelijk even gaat liggen met je hoofd op één zijde trekt het bovenste neusgat meestal open en dat is dan het moment om in te grijpen. Kant-en-klaar neusdruppels of een spray mogen maximaal een week achter elkaar gebruikt worden wegens gevaar voor gewenning.

• Spoel de neus met lauw, licht gezouten water. Houd je hoofd schuin voorover en giet wat van het water in het bovenste neusgat gieten. Hou je je hoofd in de juiste houding, dan vloeit het water er langs het onderste neusgat weer uit. Of langs je mond, maar dat is niet erg. Te vaak spoelen, is niet goed. Het kan de infectie verergeren omdat je niet alleen de slechteriken wegspoelt, maar ook defensieve krachten. Spoel daarom alleen wanneer je verkouden bent en laat je neus verder met rust.

• Andere middeltjes tegen een verkoudheid, die niet wetenschappelijk bewezen zijn, maar geen schade aanrichten: neem zink en vitamine C. Zink zou de gemiddelde lengte van een verkoudheid reduceren bij mensen die niet aan andere aandoeningen lijden. Vitamine C zou hetzelfde doen.

Waarom bestaat er geen geneesmiddel of vaccin tegen een verkoudheid?

De wereld beschikte in een recordtijd over een vaccin tegen covid-19. Naar effectieve geneesmiddelen is het nog wat zoeken. Maar verkoudheidsvirussen zijn al zoveel langer onder ons en nog steeds hebben we geen vaccin of zelfs behandeling. Hoe komt dat? Er zijn zo ontzettend veel verkoudheidsvirussen dat we ze moeilijk allemaal kunnen uitschakelen via vaccinatie, zoals bij het griepvirus, waarvan er doorgaans maar drie tot vier stammen per jaar circuleren. Van de rhinovirussen zijn er meer dan 100 soorten. Adenovirussen zijn onderverdeeld in 60 types.

Maar de belangrijkste reden waarom de wetenschap zich niet verdiept in verkoudheden is evenwel een gebrek aan stimulans. In vergelijking met andere besmettelijke ziektes zoals covid-19 zijn de symptomen van een verkoudheid relatief goedaardig. En één ding is zeker: van een verkoudheid raak je altijd weer af.