Twee al lang bestaande diabetesmedicijnen, liraglutide (op de markt als Victoza) en semaglutide (Ozempic), maken sinds kort furore als vermageringsmiddel. Beide geneesmiddelen, die alleen in inspuitbare vorm bestaan, hebben een onverwachte nevenwerking: je verliest gewicht door hun eetlustremmende effect.
De farmaceutische bedrijven achter de middelen lieten niet na om het vermageringseffect verder te onderzoeken. Ze concludeerden dat zowel liraglutide als semaglutide veilig kan worden toegediend aan mensen met ernstig overgewicht die helemaal geen diabetes hebben. De behandeling gooit hun suikerhuishouding niet overhoop, maar zorgt wel voor gewichtsverlies.
De farmaproducenten dienden bij het Europees Geneesmiddelenagentschap een aanvraag in om liraglutide en semaglutide ook te mogen gebruiken voor de behandeling van obesitas zonder diabetes. Het agentschap gaf groen licht, waardoor artsen Victoza en Ozempic voortaan ook mogen voorschrijven als vermageringsmiddel. In België wordt het bij dat gebruik niet terugbetaald: patiënten betalen het volle pond (ongeveer 100 euro per maand, zonder de consultaties bij de arts die het middel moet inspuiten). De prikken mogen enkel worden voorgeschreven aan mensen met een body mass index (BMI) groter dan 30, of groter dan 27 in combinatie met ‘gewichtsgerelateerde aandoeningen’ – dat zijn ziektes die beter worden als de patiënt vermagert, zoals slaapapneu of artrose. De BMI drukt de verhouding uit tussen je gewicht en je lengte. Deel je gewicht in kilogram door je lengte in meter in het kwadraat (kg/m2) en je kent je BMI. Ongeveer één volwassen Belg op de zes heeft een BMI groter dan 30.
Zodra je ermee stopt, kom je opnieuw kilo’s bij.
Het vermageringseffect van de prikken loopt uiteen. Injecties met liraglutide leiden tot 5 procent gewichtsverlies bij 60 procent van de obese gebruikers, op voorwaarde dat ze ook hun levensstijl aanpassen. Dat betekent voor iemand van 1,70 meter die 120 kilogram weegt (BMI = 41,5) dat je met liraglutide vermagert tot 114 kilo – nog altijd obees, maar minder. Ben je bij de gelukkigen, dan val je af tot 108 kilo.
Een obesitaspatiënt die met semaglutide wordt behandeld, verliest gemiddeld 10 à 15 procent gewicht, waarmee dit middel het dus iets beter doet. Dezelfde persoon van 120 kilo valt met semaglutide zo’n 18 kilo af (altijd in combinatie met een aangepaste levensstijl).
In Nederland wordt semaglutide wél terugbetaald voor de behandeling van obesitas. Professor Rutger Middelburg, klinisch epidemioloog aan de Universiteit van Leiden, heeft de studies over semaglutide grondig doorgenomen. ‘Semaglutide heeft zeker een effect op het gewicht,’ bevestigt hij aan de telefoon, ‘maar je moet inderdaad wél ook je levensstijl aanpassen. Dat lukt mensen doorgaans beter tijdens studies dan in het echte leven. Wat de studies helaas ook aantonen, is dat je opnieuw aankomt in gewicht zodra je de behandeling stopt.’
Ook de nevenwerkingen blijken niet min. Tot een kwart van de mensen heeft maag-darmklachten. Ernstige nevenwerkingen, zoals pancreatitis, zijn zeldzaam maar moeten ons volgens Middelburg wel aan het denken zetten.
