Is het wachten tot hondsdolheid in ons land opnieuw opduikt. ‘Eigenlijk is het straf dat er tot nu toe nog geen enkel geval van hondsdolheid vastgesteld werd.’
De vraag lijkt niet of, maar wanneer het eerste geval van hondsdolheid in ons land weer opduikt. ‘België is sinds enkele jaren rabiës-vrij, maar door de handel in Oost-Europese pups importeren we de ziekte potentieel aan de lopende band.’ Dat stelt dierenarts Neil Steleman. Hij analyseerde de gegevens van 92.516 geregistreerde dieren, waaronder 67.343 honden, die in 2016 Slovakije met paspoort verlieten. De illegale import laten we hier buiten beschouwing.
In 2014 voerde minister van Dierenwelzijn Ben Weyts een nieuwe wet in die bepaalt dat puppy’s pas vanaf een leeftijd van 15 weken ons land binnen mogen, om zo het risico op de import van hondsdolheid te minimaliseren. Een hond jonger dan 12 weken inenten tegen deze ziekte is immers zinloos, omdat het vaccin niet aanslaat. Als de pups ingeënt zijn moeten ze tenminste nog 21 dagen ter plaatse blijven. De overheid publiceerde verder ook een lijst van erkende exporteurs, om te garanderen dat hondsdolheid buiten de landsgrenzen blijft.
België is sinds enkele jaren rabiës-vrij, maar door de handel in Oost-Europese pups importeren we de ziekte potentieel aan de lopende band.
‘Beide maatregelen schieten hun doel compleet voorbij’, zegt dierenarts Neil Steleman. ‘Onze overheid erkent nog steeds aankoopcentrales, die niet alleen te jonge maar ook zieke honden exporteren. Deze praktijken zijn een gevaar voor de volksgezondheid.’
Van de 67.343 puppy’s die Slovakije in 2016 registreerde zijn er 13.785 terug te vinden in de Belgische databank. Zo’n 20% van de in Slovakije geboren honden komt dus in ons land terecht.
‘De overheid bepaalt dat erkende exportbedrijven hun dieren zelf moeten kweken. Maar in werkelijkheid zijn deze erkende kwekers groothandelaars die dieren opkopen bij particulieren om ze vervolgens te verkopen. De data tonen immers aan dat 11.561 honden gekweekt werden bij slechts vier bedrijven. Via particulieren verzamelen ze pups die te jong zijn en allerlei ziektes en infecties met zich meedragen. Het risico op de import van hondsdolheid neemt zo toe’, aldus Steleman.
Aankoopcentrales verboden
Nochtans verbiedt onze wetgeving de samenwerking met grote aankoopcentrales. In 2013 bracht een Belgische delegatie samen met mensen van de faculteit Diergeneeskunde van de UGent een bezoek aan Falcon, de aankoopcentrale die ook aan bod kwam in de Pano-reportage van 22 februari. Onze Belgische afgevaardigden zagen geen vuiltje aan de lucht.
Steleman: ‘Eigenaar Roland Toth van Falcon leverde in 2016 2.792 honden van 61 verschillende rassen. Als we de moeder- en vaderdieren niet meetellen wil dit zeggen dat Toth op elk moment zo’n 1.100 dieren moet kunnen huisvesten. Wie Falcon bezoekt, weet dat dit niet kan. Toch heeft het bedrijf een ongelimiteerde vergunning om puppy’s te verkopen aan Belgische kweker-handelaars.’
Onlangs opende Falcon met succes een eerste vestiging in ons land. De hondenwinkel in West-Vlaanderen kreeg ondertussen ook een erkenning van de overheid. Zo is er nu een rechtstreekse lijn vanuit Slovakije naar België om pups te importeren.
Steleman: ‘De herkomst van de pups die een verzamelcentrale als Falcon exporteert kan je niet achterhalen. Vaak worden ze van de straat geplukt of in erbarmelijke omstandigheden in stallen op het platteland gekweekt. Slovakije is geen land vrij van hondsdolheid. Als honden in contact komen met vossen of vleermuizen, kunnen ze voor een explosie van hondsdolheid zorgen. Zeker wanneer alle honden van willekeurige locaties bij elkaar komen in een aankoopcentrale waar men het niet zo nauw neemt met de leeftijd en gezondheid van de pups.’
Slovaakse dierenartsen
Van de 13.785 honden die in 2016 vanuit Slovakije naar ons land kwamen, werd 48% gevaccineerd door twee dierenartsen. ‘Eén van deze dierenartsen is Domko Ratislav, die maar liefst 4.381 (32%) puppy’s gezond verklaarde voor transport naar België. Minstens 268 van deze pups overleefde de reis niet.’
Dat Domko Ratislav een ijverige dierenarts is, kan Steleman met zijn data perfect achterhalen.
‘Deze dierenarts vaccineerde in zijn thuisland op een jaar tijd 11.968 honden. Dat is een topprestatie aangezien hij dan zo’n 33 puppy’s per dag zou moeten zien. Straffer nog, in werkelijkheid verrichte hij het werk in slechts 126 dagen, wat betekent dat hij gemiddeld 95 honden per dag inent tegen hondsdolheid. 18 januari 2016 was zijn topdag met 348 vaccinaties of een vaccin om de twee minuten en dat gedurende 12 uur. Ofwel werkt dr. Ratislav snel, waardoor hij zijn werk niet naar behoren doet ofwel manipuleert hij de data naargelang de vereisten van het land van bestemming en hebben we hier te maken met fraude en schriftvervalsing.’
Eigenlijk is het straf dat er tot nu toe nog geen enkel geval van hondsdolheid vastgesteld werd, gezien we constant te jonge en slecht gevaccineerde honden importeren.
De data van Steleman tonen ook aan dat Ratislav alle 4.381 honden met bestemming België op een maandag vaccineerde. 3.228 van de 4.381 honden werden geboren in een weekend, twaalf weken voor de vaccinatiedag. ‘Volgens de geboortedata die Ratislav voor waar verklaarde en noteerde in het paspoort, werden er nauwelijks honden geboren op een dinsdag, woensdag of donderdag. Het Slovaaks gemiddelde leert echter dat honden in Slovakije een even grote kans hebben om geboren te worden op gelijk welke dag van de week.’
Realistische cijfers
Dierenarts Bert Vangheluwe schrikt niet wanneer we hem de data van Neil Steleman voorschotelen. ‘Dit lijken me zeer realistische cijfers. Eigenlijk is het straf dat er tot nu toe nog geen enkel geval van hondsdolheid vastgesteld werd, gezien we constant te jonge en slecht gevaccineerde honden importeren. Deze praktijken zijn ook gevaarlijk voor de volksgezondheid. Dierenartsen hebben onrechtstreeks een invloed op de menselijke gezondheid. Als wij ons werk verwaarlozen en honden niet of slecht inenten tegen rabiës, dan stellen we ook mensen bloot aan deze dodelijke ziekte.’
Enkele jaren geleden bracht Bert samen met zijn vader Luk Vangheluwe, in die tijd ondervoorzitter van de Orde der Dierenartsen, en enkele andere mensen de illegale hondenhandel uit Oost-Europa in kaart. ‘We hebben al verschillende acties ondernomen om de hondenmaffia te stoppen. We tipten zelfs de overheid zodat ze een illegaal transport konden onderscheppen. Helaas was het toen net een brugdag… Je kunt echt niet ontkennen dat de overheid te laks optreedt tegen deze praktijken. Zolang deze illegale netwerken niet blootgelegd worden, kunnen we er niets tegen beginnen.’
Wie is bevoegd?
We legden het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) en Dierenwelzijn, sinds 2014 een bevoegdheid van de Vlaamse overheid, de cijfers en bevindingen voor. Voor het FAVV is het duidelijk: het agentschap is enkel bevoegd voor de invoer van puppy’s, niet meer of niet minder. Voor specifieke vragen kloppen we beter aan bij de collega’s van de gewesten en andere overheidsdiensten.
Hoewel het FAVV beweert weinig inspraak te hebben over de import van puppy’s uit Oost-Europa en hondsdolheid, waarschuwde het agentschap al herhaaldelijk voor de verspreiding van deze ziekte. In 2012 was er zo het persbericht Hondsdolheid is nog steeds een dodelijke ziekte! (pdf). Ook in 2015 bestempelde het agentschap de ziekte als een voortdurend gevaar voor Europa.
Complexe bevoegdheidsverdeling
Het antwoord van Dierenwelzijn – binnen het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie – is omvangrijker. De Vlaamse instantie geeft toe dat de bevoegdheidsverdeling complex is. Dierenwelzijn is een Vlaamse materie, maar dierengezondheid is nog altijd een federale bevoegdheid die onder het FAVV valt. Dierenwelzijn laat ook weten dat de Vlaamse Inspectiedienst elke vaststelling van een overtreding rond dierengezondheid doorspeelt aan het FAVV. Het is aan het federale agentschap om in dit geval de autoriteiten van Slovakije in te lichten over mogelijke overtredingen.
Voorbeeldwetgeving zonder controle
Ook Kristien Ghys van deBelgian Society for Prevention of Cruelty to Animals (BSPCA) volgt de problematiek van de (illegale) hondenimport al jaren op. Hoewel dierenwelzijn in 2014 een Vlaamse bevoegdheid werd, valt er nog steeds geen beterschap op te tekenen. ‘Het diensthoofd Dierenwelzijn Vlaanderen heeft bij wijze van boutade vroeger al verkondigd dat wij de beste wetgeving van Europa hebben. Maar wat hebben we eraan om de beste te zijn als er niet of nauwelijks controle wordt uitgevoerd op die wetgeving? Uit parlementaire vragen is al vaker gebleken dat er niet of nauwelijks gecontroleerd wordt.’
We moeten het statuut van gezelschapsdieren wijzigen van een ding naar een levend wezen met een intrinsieke waarde en een specifieke regelgeving.
‘Met de invoering van de 15-wekenregel heeft minister Weyts een kapitale denkfout gemaakt’, stelt Ghys ook nog. ‘Sommigen hoopten zo om de import vanuit Oost-Europa te kunnen aanpakken. Op papier is alles nu in orde, maar in werkelijkheid zijn de pups simpelweg jonger.’
Aangepaste wetgeving
Op dit ogenblik is een hond, dus ook een puppy, een goed met twee jaar garantie. En gezien er binnen Europa vrijheid van verkeer van goederen en diensten geldt, is het aan banden leggen van de doorvoer van puppy’s geen evidente zaak. Daarom pleit Ghys voor een verandering van het statuut van de hond en gezelschapsdieren in het algemeen. ‘We moeten het statuut van gezelschapsdieren wijzigen van een ding naar een levend wezen met een intrinsieke waarde en een specifieke regelgeving. We moeten zorgvuldig kunnen onderhandelen, op de juiste plaats en in de juiste omstandigheden. Wij zijn meer dan bereid om een constructief overleg aan te gaan met minister Weyts.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
