Het dreigende einde van de goedkope calorieën: wat doet big food?
In ‘t kort
– De voedingsindustrie, ondanks groeiende omzet en wereldwijde vraag, staat onder druk door bezorgdheid over ultrabewerkt voedsel en de opkomst van afslankmedicijnen.
– Nieuwe succesmedicijnen voor gewichtsverlies zoals Wegovy, Ozempic en Zepbound verminderen de hunkering naar calorierijk voedsel, wat kan leiden tot dalende uitgaven aan boodschappen.
– Voedingsbedrijven zoals Nestlé anticiperen op deze trend door producten te ontwikkelen die minder calorieën en meer voedingsstoffen bieden.
– Ultrabewerkte voeding wordt steeds meer gelinkt aan gezondheidsproblemen; onderzoeken en beleidsacties wereldwijd, zoals in Colombia en België, richten zich op het beperken van deze producten.
– De voedingsindustrie moet mogelijk ingrijpende wijzigingen doorvoeren om aan nieuwe gezondheidsnormen te voldoen, wat productieprocessen duurder en minder winstgevend kan maken.
Big food moet opboksen tegen afslankmedicijnen en bezorgdheid over ultrabewerkt voedsel. Vooral dat laatste zou weleens voor een flinke domper op de winst kunnen zorgen.
Buiken vullen is miljardenbusiness. Ondanks de inflatie blijven consumenten smullen van de goedkope calorieën die de voedingsindustrie in de rekken legt. Vorig jaar groeide haar omzet gemiddeld met 5 procent. Die groei wordt nog versterkt door de stijgende vraag in ontwikkelingslanden. Coca-Cola haalt nu al ongeveer de helft van zijn omzet buiten de westerse markten. Volgens de bank HSBC zal de wereldwijde vraag naar voedsel tussen nu en 2040 met meer dan 40 procent toenemen.
Afslankmedicatie
Toch is het niet allemaal rozengeur en maneschijn voor big food. De impact van zijn producten op de gezondheid is al lange tijd een punt van bezorgdheid voor consumenten en beleidsmakers.
De gemiddelde dagelijkse calorie-inname is in het westen sinds de jaren zestig met een vijfde gestegen tot 3500 calorieën, veel meer dan een lichaam nodig heeft.
De wortels van de huidige voedselindustrie gaan terug tot 19e-eeuwse innovaties zoals pasteurisatie en inblikken, die voedsel overvloedig, gemakkelijk en veilig maakten. Vandaag duurt het ongeveer dertig minuten om een zakje chips te maken. Aan de lopende band worden aardappels gesneden, gebakken, doordrenkt met kruiden, conserveringsmiddelen en kleurstoffen en vervolgens verzegeld in een zak met stikstof om te voorkomen dat ze muf worden.
Lekker, snel en gemakkelijk, maar zulke producten hebben wel in grote mate bijgedragen aan de toename van obesitas in de afgelopen decennia. Volgens de Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN is de gemiddelde dagelijkse calorie-inname van mensen in de rijke wereld sinds de jaren zestig met een vijfde gestegen tot 3500 calorieën, veel meer dan hun lichaam nodig heeft. Tegen het einde van dit decennium zal naar verwachting bijna de helft van de wereldbevolking overgewicht hebben.
Wie afslankmedicijnen gebruikt, hunkert minder naar calorierijk voedsel en geeft gemiddeld 11 procent minder uit aan boodschappen.
Maar dankzij nieuwe succesmedicijnen voor gewichtsverlies, zoals Wegovy en Ozempic (van het Deense Novo Nordisk) en Zepbound (van het Amerikaanse Eli Lilly) wordt het makkelijk om je eetgewoonten aan te passen. Voorlopig gebruikt slechts een klein deel van de bevolking in rijke landen die medicijnen, door het hoge prijskaartje en het ongemak van wekelijkse injecties. Maar naarmate de concurrentie de prijzen verlaagt en de medicatie in pilvorm op de markt komt, zal het gebruik toenemen. En dat zal big food ook voelen. Want wie afslankmedicijnen gebruikt, hunkert minder naar calorierijk voedsel. Uit een analyse van onderzoeksbureau Grocery Doppio blijkt dat gebruikers gemiddeld 11 procent minder uitgeven aan boodschappen.
Diet coke
Springt de voedingsindustrie gewoon mee op die trein? Ze lanceerde eerder al verschillende producten voor consumenten die op hun gewicht letten. Coca-Cola bracht in 1982 Diet Coke op de markt en verkoopt sindsdien verschillende suikervrije alternatieven. De meeste voedingsmiddelen- en drankenfabrikanten bieden producten aan met minder suiker, vet of zout. Volgens het marktonderzoeksbureau Mintel steeg het aantal nieuwe ‘gezonde’ snacks dat jaarlijks wordt gelanceerd tussen 2015 en 2020 met 2 procent, bij de traditionele snacks was er een daling van 1 procent. Sommige bedrijven, zoals de Amerikaanse snackgigant Mondelez, bieden nu kleinere porties aan.
Het nieuwe merk diepvriesproducten van Nestlé richt zich op Ozempic-gebruikers die voldoende voedingsstoffen moeten binnenkrijgen nu ze minder eten.
Een aantal voedingsbedrijven ziet afslankmedicijnen zelfs als een kans. In mei kondigde Nestlé, ’s werelds grootste voedings- en drankenbedrijf, de lancering aan van een nieuw merk diepvriesproducten. Vital Pursuit richt zich op gebruikers van afslankmedicatie die voldoende eiwitten en andere voedingsstoffen moeten binnenkrijgen nu ze minder eten. ‘Nestlé bereidt zich voor op een toekomst met minder calorieën en meer voedingsstoffen’, zei ceo Mark Schneider. Vorig jaar wilde het bedrijf de verkoop van ‘voedzamere’ producten tegen het einde van het decennium met 50 procent laten groeien.
Het aandeel van ultrabewerkte voeding in diëten zou nu goed zijn voor ongeveer de helft van de calorie-inname in de VS, Groot-Brittannië en Canada.
De bigfoodbedrijven zitten in een sterke positie om consumenten te bedienen die op zoek zijn naar voedzame, caloriearme opties. Het duurt slechts zes tot negen maanden om een nieuw product te ontwikkelen en op de markt te brengen, zei Schneider. Dankzij hun goede band met supermarkten en andere detailhandel krijgen ze nieuwe producten snel in de rekken. En ze kunnen enorme marketingbudgetten inzetten om consumenten te beïnvloeden.
Diepvriespizza en chips
De aanpak van ultrabewerkte voeding – als die er komt – dreigt een grotere hindernis te worden voor big food. In 2009 verdeelde de Braziliaanse wetenschapper Carlos Monteiro voedsel in vier groepen op basis van de mate van bewerking. De eerste categorie bestaat uit onbewerkte producten zoals fruit en groenten, de laatste, ultra-processed foods (upf’s) of ultrabewerkte voeding, bevat producten als ontbijtgranen, diepvriespizza, chips en koolzuurhoudende dranken. De voeding in die laatste categorie bevat aanzienlijke hoeveelheden ingrediënten die je normaal gesproken niet in de keuken aantreft.
Sinds de jaren 90 is het aandeel van ultrabewerkte voeding in diëten wereldwijd toegenomen: het zou nu goed zijn voor ongeveer de helft van de calorie-inname in de VS, Groot-Brittannië en Canada. Onderzoeken brengen de consumptie van grote hoeveelheden ultrabewerkte voeding in verband met gewichtstoename en verschillende gezondheidsproblemen. Andere studies zeggen dat je de effecten van upf’s niet los kunt zien van de grote doses vet, suiker en zout die er vaak in zitten.
Additieven schrappen maakt de productie duurder en verkort de houdbaarheid van producten – gevolg: minder winst.
Het onderzoek staat nog in de kinderschoenen maar in sommige landen wordt al actie ondernomen. In november vorig jaar voerde Colombia een belasting in op een reeks upf’s. Voedingsrichtlijnen in België, Brazilië, Canada raden aan om ultrabewerkte producten te vermijden. Monteiro stelde voor om de gezondheidsrisico’s op ultrabewerkt voedsel te vermelden, zoals nu al vaak gebeurt met sigaretten.
Floreren
En hoe reageert de industrie? Dat varieert. Ramon Laguarta, ceo van PepsiCo, zei in januari dat hij niet in de term gelooft. Schneider zegt dan weer dat Nestlé het debat ‘op de voet’ volgt.
Want er staat veel op het spel. Als de druk van regeringen toeneemt, moet de industrie meer doen dan alleen recepten aanpassen of een nieuwe productlijn lanceren. Bedrijven zullen hun productieprocessen moeten herzien. Additieven schrappen maakt de productie duurder en verkort de houdbaarheid van producten – gevolg: minder winst.
Tot nu toe konden de bigfoodbedrijven blijven floreren ondanks de groeiende bezorgdheid over de gezondheid van de consument. Maar de ultrabewerkte voeding zou wel eens de grootste uitdaging ooit kunnen worden.
c The Economist
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
