De relatief onbekende virusziekte ’tekenencefalitis’ is in opmars in Europa, al blijft de aandoening eerder zeldzaam bij de mens. Neem je een duur vaccin of niet?
UPDATE: Het vaccin tegen tekencefalitis is tijdelijk niet beschikbaar. Door de toegenomen vraag en het feit dat na corona meer gereisd wordt, is het vaccin tot zeker 21 juli onbeschikbaar, melden geneesmiddelenprocucent Pfizer en het federaal geneesmiddelenagentschap (FAGG).
In Europa breiden de gebieden met teken die besmet zijn met Europese tekenencefalitis of tick-borne encephalitis (TBE) uit, meldt het European Center for Disease Control. Wellicht is dat een gevolg van de klimaatverandering en andere recreatiegewoontes bij de bevolking.
Tekenencefalitis is minder bekend dan die andere tekenziekte, de ziekte van Lyme, en komt ook minder vaak voor. Per jaar zijn er bijna 4000 gevallen van TBE in Europa. Wereldwijd gaat het om 10.000 à 12.000 meldingen, maar volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) wordt dat cijfer onderschat.
Hoe gevaarlijk is tekenencefalitis?
In tegenstelling tot de ziekte van Lyme besmet een teek je vrijwel meteen met het TBE-virus zodra hij zich vasthecht aan je huid. TBE is ook moeilijker op te merken, want je krijgt niet de bekende rode kring rond de beet te zien. Voor de ziekte van Lyme worden antibiotica voorgeschreven, TBE kan niet behandeld worden.
De meerderheid merkt na een besmetting amper iets van de ziekte of heeft slechts milde symptomen. In zeldzame gevallen kunnen patiënten ernstiger klachten ervaren, die in twee fasen verlopen. Eerst komen koorts, spierpijn en hoofdpijn opzetten. Daarna verdwijnen de symptomen enkele dagen en duiken mogelijk ernstige hoofdpijn, een stijve nek, verwardheid, koorts en hersen(vlies)ontsteking op. In dat geval is een ziekenhuisopname noodzakelijk. De grote meerderheid van de patiënten geneest, maar tot 2 procent van hen kan toch overlijden.
Vooral Centraal- en Oost-Europa
Met TBE besmette teken komen onder meer voor in Oostenrijk, Zwitserland, Duitsland, Italië, Kroatië, Slovenië, Noorwegen, Zweden en Finland. Maar de verspreiding is erg gefragmenteerd per regio. In de zwaar geïnfecteerde gebieden draagt tot 30 procent van de teken het TBE-virus.
In België is het risico van een infectie met het TBE-virus ontzettend klein. In 2020 werden 3 Belgen besmet in eigen land, wellicht omdat de coronapandemie de mensen massaal de natuur in stuurde.
Verspreiding van tekenencefalitis in Europa:
Vaccin?
Teken zijn actief van maart tot november, net het moment waarop heel wat Europeanen zich tijdens hun vakantie in de natuur begeven.
De kans dat je met de ziekte van Lyme besmet wordt, waarvoor geen vaccin bestaat, is nog altijd groter dan dat je TBE oploopt. Alleen in specifieke gevallen is vaccinatie tegen TBE aangewezen. Trek je tijdens het tekenseizoen langer dan vier weken naar bosrijke gebieden in de landen waar de besmette teken voorkomen, en plan je daar uitvoerige buitenactiviteiten zoals wandelen, rondtrekken of kamperen? Dan is vaccinatie aangeraden. Ga je gewoon op citytrip of ben je niet van plan om van de wandelpaden in natuurgebieden af te gaan, dan is een vaccinatie niet nodig.
In de landen van de voormalige USSR en delen van Centraal-Azië komt een dodelijkere variant van het TBE-virus voor met een sterfterisico van maar liefst 35 procent. Ga je in die landen gedurende lange tijd de natuur in, laat je dan zeker vaccineren.
Voor een kampeertrip in België wordt het vaccin dan weer niet aangeraden.
Zo’n 40 euro per dosis
Het vaccin bestaat uit drie doses. Tussen de eerste en de tweede dosis moet minimaal een maand zitten, tussen de tweede en derde minimaal vijf maanden tot een jaar. Na de derde dosis heb je een langdurige bescherming van drie jaar.
Observationele studies op basis van antistoffen tonen al een effectiviteit aan na twee dosissen, bij alle leeftijdsgroepen. Je hoeft dus niet per se de derde dosis te gaan halen voor een eenmalige zomervakantie in de Oost-Europese bossen.
Een dosis van het vaccin kost zo’n 40 euro en wordt niet terugbetaald.
De beste bescherming is voorkomen dat je door een teek gebeten wordt:
– Blijf zo veel mogelijk op de paden.
– Drink geen ongepasteuriseerde zuivelproducten. Met TBE besmette schapen, geiten en koeien scheiden het virus immers uit in de melk.
– Draag kleding die je armen en benen bedekt en gesloten schoenen. Stop je broekspijpen in je kousen.
– Gebruik antitekenspray op basis van DEET op onbedekte lichaamsdelen.
Meer info nodig? Het Instituut voor Tropische Geneeskunde in Antwerpen biedt op www.wanda.be alle noodzakelijke info aan per land.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier