Herkent u de menopauze? ‘De grootste groep vrouwen zit nu in de overgang’

Elke vrouw komt ooit in haar leven in de menopauze, maar opvallend weinig vrouwen weten wat die fase precies inhoudt. ‘Er wordt nog steeds te weinig over de menopauze gesproken’, zegt menopauzeconsulent Leen Steyaert.

Twee op de drie vrouwen herkennen de meest voor de hand liggende symptomen van de overgang niet. Dat blijkt uit de recente menopauze-enquête van ons zusterblad Libelle en onderzoeksbureau Profacts bij 2794 vrouwen boven de 35 jaar. Slechts een schamele 33 procent van de Belgische vrouwen weet dat de overgang gepaard gaat met opvliegers, nachtelijk zweten en hormonale schommelingen. Zelfs de bekendste behandeling, hormoontherapie, is bij amper 32 procent van de respondenten bekend.

Dat de zo gevreesde ‘vapeurs’ niet gelinkt worden aan de menopauze doet de wenkbrauwen fronsen. Toch kijkt menopauzeconsulent Leen Steyaert niet vreemd op: ‘Je kunt ook opvliegers hebben bij vermoeidheid of als je ziek bent geweest’, legt ze uit. ‘De warmteopwellingen kunnen bovendien al jaren voor de eigenlijke menopauze aanwezig zijn, waardoor vrouwen ze niet altijd linken met de overgang. Niet elke vrouw heeft trouwens opvliegers of merkt ze op, ze kunnen bij iedereen anders aanvoelen. Je kunt het bijvoorbeeld te warm, maar ook te koud krijgen na warmte zonder dat het een flush is.’

Lange lijst van klachten

Heel wat andere klachten zoals concentratie- en slaapproblemen, osteoporose en depressieve gevoelens worden nog minder of helemaal niet met de menopauze in verband gebracht. Steyaert somt voor de volledigheid nog meer fysieke en mentale ongemakken op, die bij veel vrouwen wellicht ook geen belletje doen rinkelen als ze aan de overgang denken: ‘Gewichtstoename, hoofdpijn, slecht slapen, hartkloppingen, libidoverlies, droge vagina, urogenitale klachten, insulineresistentie, spierkrachtverlies, je slecht in je vel voelen, brain fog, droge slijmvliezen, bijvoorbeeld van de neus en ogen, een brandende mond en op lange termijn hart- en vaatziekten en dementie.’

Een laatste misverstand dat uit de enquête blijkt: 60 procent van de vrouwen denkt dat de overgang maar twee jaar duurt. Dat klopt niet. Voor de verduidelijking: de term ‘menopauze’ slaat op slechts één moment, namelijk de eerste dag van de allerlaatste menstruatie. De ‘perimenopauze’ of ‘overgang’ is de periode vóór de menopauze en de periode erna. De overgang heeft geen vastgepind einde, maar stopt wanneer het lichaam opnieuw een hormonale balans heeft gevonden.

Niet meer aantrekkelijk

Ook politica Gwendolyn Rutten (Open VLD) wist niet wat haar overkwam tijdens de perimenopauze. Ze schreef er een opiniestuk over in De Standaard: ‘Waarom weten wij als vrouw zo weinig over de lichamelijke veranderingen die met deze nieuwe fase in het leven gepaard gaan?’

‘Er wordt nog steeds te weinig over de menopauze gesproken’, antwoordt Steyaert op de vraag. ‘Een taboe is het niet meer, maar veel vrouwen ervaren wel nog steeds een zekere gêne om te vertellen dat ze in de menopauze zijn. Toegeven dat je niet langer vruchtbaar bent, is niet erg sexy. Vruchtbaarheid gaat nu eenmaal hand in hand met gezien en gehoord worden en van betekenis zijn. Voor de natuur ben je zogezegd niet meer aantrekkelijk. Daarom denken veel vrouwen ook onbewust zo over zichzelf.’

‘Maar dat is niet het enige probleem. Vrouwen die met depressieve gevoelens bij de huisarts komen en zich minder sterk voelen of een verminderd draagvermogen ondervinden, krijgen nog steeds onterecht antidepressiva voorgeschreven omdat de huisarts de perimenopauze niet herkent. Of de arts meent dat de menopauze nog niet aan de orde is, omdat er nog maandelijkse bloedingen zijn, zelfs als ze onregelmatiger worden of eens een keertje uitblijven.’

Ook bij de gynaecoloog is er verrassend genoeg weinig info voorhanden. In de wachtkamers vind je wel brochures over zwanger worden, maar naar menopauzefolders is het ver zoeken. ‘Ik hoor dikwijls in mijn praktijk hoe vrouwen bij hun gynaecoloog te rade gingen, maar van een kale reis terugkwamen omdat die voornamelijk bevallingen doet. In België bestaat er niet zoiets als een vrouwenarts.’

Kentering

Vrouwen in de menopauze kunnen te rade gaan bij een menopauzeconsulent, zoals vrouwen in verwachting de hulp krijgen van erkende vroedvrouwen. Steyaert was zelf de allereerste menopauzeconsulent in België en ook lang de enige. Consulenten zijn laagdrempeliger en staan iets dichter bij de patiënt dan een gynaecoloog. ‘Dat is nodig, want de vraag naar meer informatie is groot’, bevestigt Steyaert. ‘Ook bedrijven hebben behoefte aan begeleiding, aangezien vrouwen tegenwoordig tot hun 67e moeten werken, terwijl bij de vorige generaties vrouwen soms al op hun 50e stopten of het wat kalmer aan deden. Het is belangrijk dat er meer ingezet wordt op sensibilisering en bewustwording bij werkgevers.’

Gelukkig merkt Steyaert een kentering: ‘Een aantal bekende vrouwen hebben de menopauzale leeftijd bereikt en zijn daar erg open over. De grootste groep vrouwen zit momenteel in de overgang waardoor de roep om meer begrip toeneemt. Die vrouwen werken dikwijls fulltime, hebben veel rollen te vervullen met kleinkinderen, ouders die misschien hulpbehoevend zijn en hun baan. Ze krijgen geen tijd voor hun menopauzeklachten. Vrouwen hebben ook de neiging om in stilte te lijden. Toch is het belangrijk dat ze fysiek en geestelijk deze transformatie goed doormaken.’

De kentering is tot slot ook merkbaar op beleidsvlak. Op Internationale Vrouwendag keurde de Senaat unaniem een resolutie goed van Vlaams Parlementslid en deelstaatsenator Karin Brouwers (CD&V) die pleit voor erkenning van menopauzeconsulenten en menopauzeklinieken. De resolutie vraagt ook om de terugbetaling van medicatie te onderzoeken en om bij de permanente vorming van huisartsen meer in te zetten op herkenning en accurate behandeling van diverse klachten.

Net als Steyaert wil ook Brouwers dat er veel meer gesproken wordt over de menopauze. ‘Er is vandaag meer bewustwording. Toch wordt er nog steeds lacherig gedaan over de menopauze en de klachten die ermee gepaard kunnen gaan, kijk maar naar de debatten daarover in het Vlaams Parlement. Het is nochtans geen lachertje voor wie ermee te maken krijgt’, besluit Brouwers.