Heeft het zin om je immuunsysteem op alternatieve wijze te ‘boosten’?

Vaccins oefenen je immuunsysteem door antistoffen aan te maken in afwachting van een eventuele confrontatie met het echte virus. Vaccinsceptici beweren ook op andere manieren hun immuunsysteem te kunnen versterken. Klopt dat?

Het was een veelbesproken fragment in de ochtendshow van Peter Van de Veire, vorige week op MNM: zangeres en actrice Ingeborg Sergeant vertelde lacherig hoe ze had geprobeerd haar coronavaccinatie te ontwijken. Ze had een verpleegster gevraagd om ‘het spuitje in de vuilbak te spuiten’ en toch een vaccinatiebewijs te krijgen. In diezelfde uitzending stelde Sergeant zich vragen over het effect van vaccinatie op het immuunsysteem: waren er dan geen alternatieven om de immuniteit te verhogen?

Het is een opmerking die je wel vaker leest bij vaccinsceptici: ‘Ik hoef geen vaccin, ik vertrouw op mijn immuunsysteem.’ Ook Ingeborg vertelde op de radio over haar ‘holistische visie’ en over hoe ze haar persoonlijke immuniteit probeerde te verhogen ‘op een natuurlijke basis’. Maar kan dat wel?

Schimmels

Het menselijke immuunsysteem is een complex kluwen. Wetenschappers proberen het nog altijd te doorgronden. Het beschermt tegen micro-organismen die ziektes veroorzaken (virussen, bacteriën, schimmels) en ruimt ook afvalstoffen en gemuteerde cellen op. We weten dat het immuunsysteem bestaat uit zowel een aangeboren als een verworven, adaptief deel. We weten dat allerlei types enzymen en bloedcellen een specifieke rol spelen, net als de ontstekingsrespons en koorts. Kun je aspecten van dat immuunsysteem ‘boosten’ om ziektes te vermijden of sneller te genezen?

Bepaalde elementen spelen een bewezen negatieve rol bij het onderhouden van een normaal, goed werkend immuunsysteem. Grotendeels gaat het om factoren waar je weinig aan kunt doen, zoals aangeboren auto-immuunziekten, ouderdom, en in bepaalde regio’s ook ondervoeding of de aanwezigheid van gifstoffen in het milieu. Anderzijds spelen bepaalde keuzes in je persoonlijke leef- en voedingspatroon een bewezen positieve rol: denk aan gezond eten, niet roken, voldoende beweging, genoeg slaap en stress vermijden. ‘Je immuunsysteem boosten’ kan dus, en relatief eenvoudig. Er bestaat zelfs een speciaal acroniem voor: de BRAVO-methode, met de B van beweging (veel), de R van roken (vermijden), de A van alcohol (met mate), de V van voeding (gezond en gevarieerd) en de O van ontspanning (voldoende slaap).

Maar als het over ‘boosten’ gaat, lijken mensen je altijd iets te willen verkopen: therapieën, vitamines of voedingssupplementen, bijvoorbeeld. Eindeloos is de lijst van wonderstofjes en extracten die op het internet en in biotijdschriften aangeprezen worden als een ideale manier om je te wapenen tegen het coronavirus. Het voorbije jaar is ook gebleken dat heel wat van de luidste antivaccinatiestemmen betrokken zijn bij het onderzoek naar of de handel in zogenaamde ‘alternatieven’ voor de huidige coronavaccins. Soms gaat dat om andere types vaccins of bepaalde geneesmiddelen, maar hetzelfde geldt voor de natuurlijke middeltjes en supplementen.

Superfoods

De supplementenindustrie is niet nieuw, en blijft ook niet beperkt tot de alternatieve geneeskunde. De apotheekrekken liggen al langer vol met multivitamines en andere ‘immuniteitsboosters’. De voorbije jaren zag je elke herfst reclame circuleren voor allerlei producten waarmee je je ‘weerstand’ zou kunnen verhogen. Ook in de supermarkt vind je allerlei yoghurts en mineraalwaters terug die wonderen beloven voor de gezondheid of het immuunsysteem. Echte medische bewijzen daarvoor ontbreken meestal. Natuurlijk is een gezond eetpatroon altijd aan te raden, maar er bestaan geen ‘superfoods’ waarvan honderd procent bewezen is dat ze je immuunsysteem versterken, laat staan dat ze je met zekerheid beschermen tegen het coronavirus.

Europese instanties en de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid hanteren strikte regels over welke gezondheidsclaims toegelaten zijn, maar toch circuleren op het internet volop misleidende adviezen over trucjes of producten die garanties bieden ter preventie van of als remedie tegen covid-19. Dat gaat van ketogene diëten, vitaminekuren en ‘bioresonantietherapie’ – waarbij je een chip op je huid moet kleven waarvan ‘de geïnverteerde frequentie’ het coronavirus zou ontzenuwen – tot het homeopathische middel Oscillococcinum, een verdunde oplossing van de lever en het hart van eenden.

Sommige natuurgenezers bieden in hun webshops dure pakketten aan met allerlei poedertjes en essentiële oliën ‘voor een betere weerstand’, terwijl ze tegelijkertijd vaccinatiescepsis aanwakkeren. Antivaxgroeperingen prijzen zelfs behandelingen aan om na een vaccinatie te ‘ontgiften van grafeenoxide en magnetisme’. Zo’n kuur bestaat dan bijvoorbeeld uit een mix van glutathion, zink, astaxantine, quercetine, vitamine D3, mariadistel en ‘melatonine 1 mg tot 10 mg (tegen 5G)’. Voor alle duidelijkheid: de coronavaccins bevatten geen grafeenoxide, hebben niets te maken met 5G-straling en je wordt er ook niet magnetisch van.

Kan de inname van dergelijke middeltjes kwaad? Wie wat kurkuma door zijn thee roert, zal daar geen last van ondervinden. Maar in het ergste geval gaat het om medische oplichting, waardoor mensen zich mogelijk onterecht onkwetsbaar achten. Er zijn op het internet ook heel wat schimmiger supplementen te koop, uit Azië, bijvoorbeeld, waarvan de samenstelling niet altijd even koosjer is. In zeldzame gevallen is het zelfs mogelijk om overdosissen te nemen van bepaalde vitamines. Het motto ‘Baat het niet, dan schaadt het niet’ gaat dus niet altijd op.

Obesitas

Critici van het Belgische coronabeleid stellen geregeld dat tijdens de pandemie te weinig aandacht uitging naar het ontwikkelen van een gezonde levensstijl. En inderdaad, allerlei onderliggende ziekten zoals obesitas hebben bij vele coronapatiënten met zekerheid geleid tot een erger ziektepatroon. In de acute fase, begin 2020, zou preventieve gezondheidszorg natuurlijk weinig opgeleverd hebben. Toch snijdt de kritiek wel hout, want het is wel degelijk mogelijk om zelf je verantwoordelijkheid op te nemen voor aspecten van je gezondheid, inclusief je immuunsysteem.

Anderzijds is het immuunsysteem te complex om zomaar simpelweg te ‘boosten’, laat staan dat dat zou volstaan om andere gezondheidsmaatregelen of vaccinatiecampagnes op te schorten. Gezond leven, gezond eten en voldoende sporten kunnen dan wel helpen, maar ze bieden geen gegarandeerde bescherming tegen een coronabesmetting of zware ziekte. Ook kerngezonde, sportieve, jonge mensen zijn met covid-19 in het ziekenhuis beland. Supplementen of vitaminekuren innemen zonder dat daar nood aan is, of zonder doktersadvies, is niet aan te raden. En als een specifiek nichedieet of een alternatieve behandeling gegarandeerde bescherming tegen het coronavirus belooft, wees dan vooral extra wantrouwig.