Hebben we nu wel of niet een vitamine D-supplement nodig tijdens de donkere wintermaanden?

Ongeveer 90 procent van de Belgische bevolking heeft een gebrek aan vitamine D, vooral in de winter en het voorjaar. Hoe kunnen we zo’n tekort vermijden?

De afgelopen twee jaar was er een opvallende stijging te zien in de verkoop van voedingssupplementen, vooral van vitamine D, zo meldt internetapotheek Newpharma.

Mensen worden zich steeds meer bewust van het belang van de inname van de juiste voedingsstoffen, maar over de inname van vitamine D-supplementen bestaat nogal wat verwarring. Experts waarschuwen alvast dat een teveel aan bijvoorbeeld vitamine D gevaarlijk kan zijn. ‘Vitamine D is een vetoplosbare vitamine en daarom niet gemakkelijk te verwijderen door bijvoorbeeld urine, waardoor een overdosis toxisch kan zijn’, zegt Aline Légipont, hoofdapothekeres bij Newpharma. ‘Raadpleeg altijd je arts en apotheker voor je voor enige vorm van suppletie kiest.’

Wie heeft extra vitamine D nodig en hoe houden we het veilig?

Légipont: ”Er zijn twee vormen: vitamine D2 of ergocalciferol die door planten wordt aangemaakt en vitamine D3 of cholecalciferol die een iets sterkere werking heefy en wordt aangemaakt onder invloed van ultraviolette straling in de huid van mens en dier. Vitamine D3 komt dus van nature voor in voedingsmiddelen van dierlijke oorsprong. Zowel vitamine D2 als vitamine D3 worden in het lichaam omgezet in de actieve vorm van vitamine D. De Hoge Gezondheidsraad beveelt vitamine D-supplementen aan voor pasgeborenen, jonge kinderen, tieners, mensen die een risico op osteoporose lopen, vrouwen tijdens de zwangerschap en de borstvoeding, en ouderen. Uit voedingsonderzoek blijkt echter dat ook ongeveer 90 procent van de gehele Belgische bevolking lijdt aan een gebrek aan vitamine D, vooral in de winter en het voorjaar, wanneer er veel minder zonnestraling is. Daarom beveelt de Hoge Gezondheidsraad een geschikt vitamine D-supplement aan voor elke gezonde persoon die het risico loopt op een vitamine D-deficiëntie. Het doel van dit supplement is om de juiste vitamine D-waarden in de bevolking te herstellen en zo eventuele symptomen van een tekort te voorkomen. ‘In België is de aanbevolen dagelijkse inname voor een gezonde volwassene 15µg vitamine D3 per dag voor mannen en 10 tot 15µg vitamine D3 per dag voor vrouwen. Senioren, zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven kunnen meer nodig hebben, tot 20µg per dag. De dosissen worden over het algemeen aangegeven in internationale eenheden, met 1µg dat overeenkomt met 40UI.’

Hoe weet je of je een vitamine D-tekort hebt? Zijn er signalen en/of symptomen?

Légipont: ‘Vitamine D is zeer belangrijk voor zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven. Het speelt een rol bij de vorming van het skelet van de ongeboren baby en bij de concentratie van calcium in moedermelk. Vitamine D komt verder voor bij veel biochemische processen. De stof zorgt voor een optimale opname van calcium en fosfor in de darm en voor een normaal calciumgehalte in het bloed, draagt bij aan het behoud van sterke tanden en botten en aan de goede werking van het immuunsysteem, voorkomt bepaalde vormen van kanker en speelt een belangrijke rol bij het ontstaan en de ernst van depressies. Tekenen van een tekort zijn daarom onder meer groeiafwijkingen bij kinderen, spierzwakte, osteoporose, depressie, verminderde immuniteit, slechte mineralisatie van de tanden. Vitamine D-tekort kan ook leiden tot hart- en vaatziekten (hypertensie) en een verhoogde kans op kanker bij mensen met een kankergeschiedenis.’

Waarop moet je letten bij de aankoop van een Vitamine D-supplement?

Légipont: ‘Het is erg belangrijk om je vitamine D-supplement bij een apotheek te halen. Je krijgt dan een aangemeld voedingssupplement, dus toegelaten voor verkoop in de apotheek, waarvan de kwalitatieve en kwantitatieve samenstelling gegarandeerd en gecontroleerd is. Het product voldoet dus aan alle Belgische voorschriften. Bij producten van onbekende oorsprong is uiterste voorzichtigheid geboden. Aarzel nooit om advies in te winnen bij de apotheker, aangezien de ongecontroleerde inname van vitamine D of een andere vitamine die schadelijk kan zijn, geen goed idee is.’

Zijn er risico’s verbonden aan het gebruik van een Vitamine D-supplement?

Légipont: ‘De inname van vitamine D als geneesmiddel moet altijd door een arts worden gevolgd. Vooral zwangere vrouwen moeten bijzonder waakzaam zijn, omdat hoge doses vitamine D die tijdens de zwangerschap worden ingenomen, tot misvormingen van de baby kunnen leiden. Vergeet niet dat de maximaal toelaatbare inname van vitamine D voor volwassenen 50µg per dag bedraagt.’

Naast de zon is onze voeding ook een belangrijke bron aan vitamine D.Kunnen we voldoende vitamine D halen uit ons voedsel?

Légipont: ‘Vitamine D zit voornamelijk in vette vis zoals zalm, makreel, sardientjes, haring en eieren. Maar hoe kunnen we een optimale voedingskwaliteit van eieren garanderen als de kippen slecht gevoederd zijn, medicatie krijgen en zodanig gestresseerd zijn dat ze elkaar doden? De EFSA (Europese Autoriteit voor voedselveiligheid, nvdr.) publiceerde in 2012 een samenvattende tabel met epidemiologische waarnemingsstudies waaruit blijkt dat de vitamine D-consumptie via de voeding bij volwassenen in Europa gemiddeld ongeveer 5µg per dag bedraagt. Dezelfde overzichtstabel geeft aan dat bij kinderen de inname van 10 µg per dag wordt bereikt wanneer naast de voedselconsumptie ook supplementen worden toegediend. Het is dus zeer moeilijk, zo niet onmogelijk, om de aanbevolen concentraties te bereiken, enkel en alleen door voeding. Laten we ook niet vergeten dat veel mensen vegetariër of veganist zijn en zij dus extra moeten uitkijken voor een tekorten.’

Is levertraan een goed alternatief voor vitamine D-supplementen?

Légipont: ‘Levertraan werd lang gezien als een straf voor schoolkinderen, maar het is duidelijk dat het zeer rijk is aan vitamine D3: 250µg vitamine D3 per 100gr levertraan – of ongeveer 10µg (400UI), genoeg om het dagelijkse tekort in één theelepel te dekken. Levertraan bestaat in farmaceutische vorm waardoor het gemakkelijker en aangenamer is om in te nemen. De patiënten zullen het op die manier ook trouwer innemen.’